Binh sĩ Mỹ tại căn cứ Manas. Ảnh: AFP

Sau cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Dmitry Medvedev tại Mát-xcơ-va hôm 3-2, Tổng thống Kyrgyzstan Kurmanbek Bakiyev tuyên bố sẽ đóng cửa căn cứ không quân Manas của Mỹ nằm trên lãnh thổ nước này. Ông Bakiyev cho biết nguyên nhân là do Washington không chấp nhận tăng giá thuê căn cứ Manas và không giải quyết rốt ráo vụ binh sĩ Mỹ giết chết một công dân Kyrgyzstan trong khuôn viên căn cứ này hồi năm 2006.

Tuy nhiên, các quan chức Bộ Quốc phòng và Ngoại giao Mỹ hoài nghi quyết định của ông Bakiyev có sự can thiệp từ Nga, bởi tuyên bố đóng cửa căn cứ Manas được đưa ra ngay sau khi các quan chức Nga ký thỏa thuận xóa 180 triệu USD nợ của Kyrgyzstan. Ngoài ra, Mát-xcơ-va còn đồng ý cho Bishkek vay ưu đãi 2 tỉ USD, viện trợ không hoàn lại 150 triệu USD, đồng thời tham gia dự án xây dựng nhà máy thủy điện đang bị đình trệ ở Kyrgyzstan nhằm giải quyết tình trạng thiếu năng lượng tại đây. Nga cũng dự kiến đầu tư 100% vốn xây dựng nhà máy sản xuất thủy lôi bí mật ở Kyrgyzstan để trang bị cho Hải quân Nga.

Sau vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001, Mỹ đã lập căn cứ Manas với khoảng 1.200 binh sĩ đồn trú nhằm hỗ trợ hoạt động của liên quân ở Afghanistan. Từ năm 2005 đến nay, Manas là căn cứ duy nhất còn lại của Mỹ ở Trung Á sau khi Uzbekistan đóng cửa căn cứ Karshi-Khanabad. Căn cứ Manas trở nên đặc biệt quan trọng trong vài tháng gần đây khi các tuyến đường cung cấp hậu cần cho liên quân ở Afghanistan qua Pakistan thường xuyên bị gián đoạn do lực lượng nổi dậy chống phá. Trong khi đó, Mỹ lại đang chuẩn bị triển khai thêm khoảng 30.000 binh sĩ tới Afghanistan nhằm giành lại thế chủ động trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của tàn quân Taliban. Mới đây, Tướng David Petraeus, Tư lệnh Bộ Tư lệnh trung tâm (CENTCOM) giám sát cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan đã tới Kyrgyzstan thuyết phục chính quyền ông Bakiyev tiếp tục cho Mỹ thuê căn cứ Manas, nhưng thất bại. Điều đó cũng dễ hiểu bởi trong khi Nga “hào phóng” với các khoản viện trợ hàng trăm triệu USD và cho vay ưu đãi hàng tỉ USD, thì Mỹ chỉ đề nghị tiền thuê căn cứ Manas mỗi năm 63 triệu USD và viện trợ kinh tế khoảng 90 triệu USD.

Sau tuyên bố của ông Bakiyev, Tổng thống Nga Medvedev nói rằng cả Mát-xcơ-va và Bishkek sẽ tiếp tục hợp tác với Washington trong vấn đề Afghanistan, ngay cả khi căn cứ Manas bị đóng cửa. Nhưng trên thực tế, ai cũng biết rằng quan hệ giữa Mỹ và Nga đang hết sức “lạnh nhạt”, nhất là sau “cuộc chiến 5 ngày” ở Gruzia hồi tháng 8 năm ngoái. Mát-xcơ-va đã cắt đứt đường vận chuyển tới Afghanistan qua không phận Nga, nên không dễ gì không tận dụng cơ hội này để làm giảm ảnh hưởng của Washington tại Trung Á.

N.MINH
(Theo AFP, AHN, Reuters)