Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, thế giới đang phải chạy đua với thời gian để chống biến thể Omicron, trong khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết cần 2-3 tuần để có thể hiểu đầy đủ về biến thể mới.

Người dân Nam Phi chờ tiêm vaccine. Ảnh: Reuters

Ngay sau khi biến chủng Omicron xuất hiện ở Nam Phi và lan sang một số nước, WHO đã họp khẩn và xếp nó vào danh sách “biến thể đáng lo ngại”. Kể từ đó, hàng chục quốc gia và vùng lãnh thổ khác bắt đầu ghi nhận các ca nhiễm biến thể nguy hiểm này, nhất là ở châu Âu.

Vaccine có thể kém hiệu quả

Trong bối cảnh trên, các nhà khoa học cũng chạy đua với thời gian để giải mã khả năng lây nhiễm và quan trọng nhất là hiệu quả của những vaccine hiện nay trong việc chống lại biến chủng mới.

Những phát hiện ban đầu chỉ cho thấy một bức tranh không toàn cảnh. Trong các cuộc phỏng vấn, một số chuyên gia nhận định biến chủng mới có thể dễ lây lan hơn và có khả năng né tránh các phản ứng miễn dịch của cơ thể, kể cả với người đã tiêm chủng hoặc đạt được miễn dịch tự nhiên sau khi mắc bệnh. “Dựa trên dữ liệu phân tích trước đó từ các biến chủng khác, chúng tôi tin rằng những đột biến mới ở Omicron sẽ gây ra sự sụt giảm đáng kể của kháng thể trung hòa”, Jesse Bloom, nhà sinh học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson (Mỹ), chia sẻ. Tuy nhiên, các loại vaccine hiện hành có thể vẫn ngăn ngừa bệnh trở nặng và tử vong, mặc dù người dân cần mũi tiêm nhắc lại để bảo vệ nhóm dễ tổn thương.

Hôm 28-11, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa thông báo Omicron chiếm phần lớn trong số 2.300 trường hợp mới được ghi nhận hàng ngày ở tỉnh Gauteng. Trên toàn quốc, các ca nhiễm mới đã tăng hơn ba lần trong tuần qua và tỷ lệ xét nghiệm dương tính tăng từ 2% lên 9%. Việc Nam Phi đang chứng kiến sự gia tăng các ca tái nhiễm ở những người từng mắc COVID-19 cho thấy biến chủng mới có thể vượt qua hàng rào của khả năng miễn dịch
tự nhiên.

Sớm có vaccine phiên bản mới?

Nếu vaccine được chứng minh là kém hiệu quả hơn đối với Omicron, các nhà sản xuất sẽ xem xét điều chỉnh để nâng cao hiệu quả của chúng. Các nhà sản xuất vaccine hàng đầu hiện nay là Pfizer/BioNTech, Moderna và Johnson & Johnson đã có kế hoạch phát triển một phiên bản vaccine COVID-19 nhằm vào biến chủng Omicron và sẵn sàng thử nghiệm trong vài tuần tới. Theo đó, các vaccine ứng dụng công nghệ mRNA của Moderna và Pfizer/BioNTech có thể nhanh chóng cập nhật phiên bản mới. “Pfizer/BioNTech đã sẵn sàng để có thể điều chỉnh vaccine mRNA trong 6 tuần, sau đó xuất xưởng các lô đầu tiên trong vòng 100 ngày nếu biến chủng mới nào đó trốn tránh hệ miễn dịch”, phát ngôn viên của Pfizer Jerica Pitts tự tin nói.

Trong khi đó, Tiến sĩ Stephen Hoge - Chủ tịch Moderna - cho biết hãng này đã bắt tay ngay vào việc nghiên cứu vaccine khi cảnh báo biến chủng mới được đưa ra. Moderna có thể cập nhật vaccine hiện tại của mình trong khoảng 2 tháng và có kết quả lâm sàng trong 3 tháng nếu cần.

Một phiên bản vaccine ngừa chủng Omicron ra đời chỉ trong vài tháng sẽ là kỳ tích. Nhưng triển vọng sản xuất và phân phối chúng đặt ra những câu hỏi khó khăn. Theo Tiến sĩ Tulio de Oliveira, nhà di truyền học tại Trường Y Nelson R. Mandela (Nam Phi), phiên bản vaccine mới nên được cung cấp cho các quốc gia châu Phi cần chúng nhất. Dù vậy, đây cũng là những nước ít có khả năng chi trả nhất. Các nước nghèo như Sudan, Mozambique, Eswatini và Lesotho sẽ cần các lựa chọn chi phí thấp. Hiện phía Pfizer vẫn chưa thông báo về vaccine giá rẻ cho các quốc gia châu Phi. Riêng Moderna đã đạt thỏa thuận với Liên minh châu Phi để cung cấp 110 triệu liều với giá 7USD/liều.

HẠNH NGUYÊN (Theo CNN, NY Times)