“Ngoại giao cây tre” của Việt Nam trong những năm gần đây được dư luận quốc tế đặc biệt quan tâm, coi đây là đường lối đối ngoại tổng hòa của sự chủ động, khả năng thích ứng cao trong một thế giới đầy biến động, đồng thời cũng khôn khéo, sáng tạo và mềm mỏng để “dung hòa” với tất cả các cực trong thế giới đa cực.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden, tháng 9-2024. Ảnh: TTXVN

Trường phái ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo

Tại hội nghị ngoại giao năm 2016, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lần đầu tiên nhắc đến trường phái ngoại giao mang bản sắc “cây tre Việt Nam”. Tại hội nghị đối ngoại năm 2021, người đứng đầu Ðảng Cộng sản Việt Nam đề cập sâu hơn, rõ nét hơn với khẳng định: “Trường phái đối ngoại và ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo của thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”, gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam”.

Ðến hội nghị ngoại giao năm 2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp tục nhấn mạnh trường phái đối ngoại “cây tre Việt Nam” là vừa kiên định về nguyên tắc, vừa uyển chuyển về sách lược; mềm mại, khôn khéo, nhưng cũng rất kiên cường, quyết liệt; linh hoạt, sáng tạo, nhưng rất bản lĩnh, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, vì độc lập, tự do của dân tộc, vì hạnh phúc của Nhân dân; đoàn kết, nhân ái, nhưng luôn luôn kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc.

Trong bài viết “Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Nhà Lãnh đạo lỗi lạc, trọn đời vì nước, vì dân” tháng 7-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm, khi đó là Chủ tịch nước, nhấn mạnh: “Với nhãn quan chính trị sâu sắc và tầm tư duy chiến lược, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã cùng Ban Chấp hành Trung ương Ðảng phát triển tư duy đối ngoại Việt Nam, tổng kết thực tiễn và hình thành nghệ thuật “Ngoại giao cây tre”; xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”. Dưới sự lãnh đạo của Ðảng, trực tiếp là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, bản sắc “Ngoại giao cây tre” được phát huy mạnh mẽ, tạo những bước ngoặt có tính lịch sử, thay đổi về chất trong quan hệ giữa Việt Nam với các đối tác lớn. Chưa bao giờ vị thế, uy tín và hình ảnh Việt Nam là đối tác tin cậy, thành viên tích cực và có trách nhiệm nổi bật trên trường quốc tế như hiện nay và cũng chưa bao giờ Việt Nam lại hòa nhập sâu rộng như hiện nay vào nền kinh tế thế giới, nền chính trị quốc tế và nền văn minh nhân loại”.

Dư luận quốc tế đánh giá cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chính là “kiến trúc sư trưởng” của nền “Ngoại giao cây tre” với những dấu ấn sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn. Cố Tổng Bí thư đã có những đóng góp vô cùng to lớn, từ việc khái quát, hệ thống hóa, phát triển và đúc kết nên trường phái ngoại giao mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.

Khái niệm chiến lược có giá trị trong quan hệ quốc tế

Nhiều chuyên gia nêu bật “Ngoại giao cây tre” của Việt Nam là tổng hòa của sự chủ động, khả năng thích ứng cao trong một thế giới đầy biến động, đồng thời cũng khôn khéo, sáng tạo và mềm mỏng để “dung hòa” với tất cả các cực trong thế giới đa cực.

Nhà báo Gaston Fiorda, chuyên gia nghiên cứu các vấn đề Ðông Nam Á của Ðài Phát thanh Quốc gia Argentina nhấn mạnh: “Ngoại giao cây tre” của Việt Nam là đường lối đối ngoại rõ ràng, dứt khoát với trọng tâm là hội nhập quốc tế và đóng góp tích cực vào công cuộc duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Minh Khương tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu thuộc Ðại học Quốc gia Singapore, lưu ý ngoại giao Việt Nam có những điểm rất đặc sắc mà thế giới phải học hỏi, đó là làm bạn với tất cả các nước, biến những cái gọi là hiềm khích tiềm tàng trở thành sự hiểu biết chân thành lẫn nhau để xây dựng tương lai. Chính sách này không chỉ củng cố vị thế của Việt Nam, mà còn đem lại lợi ích cho khu vực và cả toàn cầu. 

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Hải - nhà nghiên cứu tại Trung tâm Tương lai chính sách, Ðại học Queensland (Úc) - nêu rõ thành tựu của “Ngoại giao cây tre” chính là góp phần giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tạo môi trường hòa bình và thuận lợi để phục vụ phát triển đất nước; đồng thời có đóng góp tích cực và trách nhiệm vào đảm bảo an ninh, hòa bình và phát triển trong khu vực và trên thế giới, góp phần tạo cho Việt Nam “có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. 

Thủ tướng Phạm Minh Chính ra tận sân bay đón Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình và Ðoàn đại biểu cấp cao Trung Quốc thăm Việt Nam tháng 12-2023. Ảnh: VGP

Ðặc biệt, cựu Phó Cố vấn An ninh quốc gia Ấn Ðộ S D Pradhan cho rằng trường phái “Ngoại giao cây tre” là khái niệm chiến lược và có giá trị trong quan hệ quốc tế bởi nó mang “tính cân bằng chiến lược”. Quả thật, trang nationalinterest.org (Mỹ) cho rằng “Ngoại giao cây tre” có cách tiếp cận cân bằng, cho phép duy trì quan hệ ổn định đồng thời với cả các cường quốc lớn như Mỹ và Trung Quốc. Chia sẻ quan điểm này, chuyên gia Peter Mumford thuộc hãng tư vấn về rủi ro chính trị toàn cầu Eurasia Group (trụ sở tại Mỹ) đánh giá: “Quan điểm chính sách đối ngoại của Việt Nam luôn là cân bằng giữa các siêu cường. Một phần trong chiến lược của Việt Nam là luôn duy trì mối quan hệ đặc biệt với Trung Quốc, đồng thời phát triển mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ và các cường quốc khác”.

Chuyên gia Layton Pike, đồng sáng lập Viện Chính sách Việt Nam - Úc (AVPI), cho rằng Việt Nam tiếp tục theo đuổi cách tiếp cận cẩn trọng, chủ động và nhất quán đối với các cường quốc toàn cầu, từ Trung Quốc, Mỹ, Nga, Nhật Bản, Ấn Ðộ, Úc..., qua đó Việt Nam đã chứng minh được chủ trương “làm bạn với tất cả các nước”. Theo nhà văn Hàn Quốc Cho Chul Hyeon, tác giả cuốn sách đầu tiên trên thế giới viết riêng về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng được xuất bản tháng 5-2024, “Ngoại giao cây tre” được đánh giá rất cao trên trường quốc tế vì cách thức Việt Nam triển khai chính sách ngoại giao hiệu quả với cả 3 cường quốc là Mỹ, Trung Quốc và Nga.

KIẾN HÒA