Truyện ngắn: Hoàng Khánh Duy

Tôi không nhớ đã qua bao nhiêu cái chợ, ngã ba sông và kênh rạch chằng chịt dọc sông Tiền sông Hậu. Càng ngày, chiếc ghe càng xa quê nhà. Tôi không còn mường tượng rõ xóm làng thân thương nép mình dưới hàng gòn đến mùa bông bung bay trắng xóa. Chỉ đọng lại những mái nhà tranh lộng gió từ đồng năn thổi vào. Mùa gòn chín, má tôi thường cắp thúng ra sân dùng cù móc móc trái xuống, lấy bông mang ra chợ bán. Số tiền ít ỏi má mua thêm dầu lửa, nước mắm, mua cho chị em tôi mấy viên kẹo bòn bon xanh đỏ bọc đường ngọt ngây.

Hồi đó, thi thoảng tôi và em Duyên được má dẫn ra chợ. Khởi hành từ lúc trời chưa sáng. Má dốc sức chèo ghe, lâu lâu tấp vô lùm cây nào đó nghỉ tay, uống chén nước trà nóng. Tôi nằm chèo queo gối đầu lên tay ngủ thiếp đi lúc nào không biết, chỉ nhớ lúc hai mắt sắp ríu lại thì con trăng mười sáu còn rọi vào trong mui ghe mà mở mắt ra thì trời hửng sáng, âm thanh nhộn nhịp của cái chợ còm ven sông tấp nập, huyên náo cả một khúc sông…

Bây giờ, tôi cũng mở mắt thức giấc sau cơn mơ dài. Chiếc ghe dừng lại ở một chợ nhỏ nằm ngay ngã ba sông. Quãng sông này má chưa đưa chị em tôi đi qua bao giờ. Nước sông trắng đục cuộn xiết dưới lườn vỗ vào mạn ghe lộp bộp. Lục bình theo con nước trôi về, gặp chỗ nước xoáy đám lục bình bị sóng đánh tan tành. Không thấy má, tôi đoán chắc má lên bờ mua vật dụng cần cho chuyến đi dài, xuôi dọc cuộc đời để chối bỏ những tháng ngày đã cũ, chỉ còn vết thương sâu hoắm như cây gai cắm thẳng vào tim.

Sau khi mua lít nước mắm, chai dầu lửa nhỏ nhỏ để chong đèn, một ít đường phèn và hai cái áo nịt ngực cho tôi, má tháo dây cột ghe, giật máy. Chiếc máy koler cũ kỹ khọt khẹt từng ngụm khói tanh mùi dầu nhớt. Chiếc ghe băng qua con kinh nằm vắt ngang chia cánh đồng làm hai nửa, bên đây là rẫy dưa hấu đang hồi xanh lá, còn bên kia là khoảng đất nứt nẻ trơ trọi những gốc rạ vàng vọt khô rôm rốp dưới cái nắng tháng mười hai. Ngồi trong ghe nhìn nồi cơm sôi sùng sục, tự nhiên tôi nhớ những tháng năm tôi lớn lên dưới chái bếp sau nhà, sáng sáng nghe mùi khói bếp, những cụm khói êm ả bay lên rồi tan vào sương khói ban mai. Rồi từng chiều ba cõng tôi ra triền sông thả diều…

Cơm chín, tôi hâm lại mẻ cá kho tiêu với mấy khoanh bầu luộc còn nóng hâm hấp. Má dừng ghe, chui vào ăn cơm. Tôi gắp khứa cá to nhất bỏ vào chén má, má liếc tôi: Ăn đi, ở đó mà gắp cho ai?

Tôi cúi mặt, và vội chén cơm rồi lúi húi mang chén dơ ra mũi ghe rửa. Đàn cá bạc đầu chụm lại rỉa mấy hạt cơm thừa rồi quẫy đuôi tí tách mặt nước. Má cộc tính từ lúc chiếc ghe này rời khỏi bến quê, lênh đênh trên những nhánh lẻ dòng sông, nay bưng biền mai miệt thứ. Đời má khổ nhiều rồi, má có cộc cằn, có đay nghiến đến bao nhiêu, tôi cũng không oán trách. Ba đặt nỗi thù hằn lên vai tôi và lên bờ lưng cong cong của má. Đó là ngày cuối cùng em tôi còn được ngắm vạt khói lam chiều, ăn cơm má nấu trong căn nhà mưa nắng.

Sáng hôm ấy, ba tôi có giang ghe người ta qua tận Bảy Chín làm mướn. Mùa này ở quê nắng như đổ lửa, ruộng đồng hanh khô nứt nẻ. Lúa chết, nhà lại đói, má phải sang nhà ngoại xúc gạo về nấu cơm, lấy nước mắm kho quẹt cho bữa cơm nhà. Cơm nước xong xuôi, má xuống bến ra chợ, trước khi đi má còn dặn tôi coi chừng em Duyên. Lúc má khua mái chèo ra sông, em tôi còn đứng trên bờ dặn với theo: Má về sớm nghen.

Em tôi đứng trên bờ sông nhìn má rồi nhảy chân sáo đi bắt chuồn chuồn dưới đám cỏ triền sông. Lúc tôi chuẩn bị ra sau nhà cho heo ăn, em tôi còn đứng đó, nhìn tôi cười tít mắt. Vậy mà khi tôi trở ra thì không thấy em nữa. Tôi gọi hoài mà không nghe em trả lời. Tôi hốt hoảng chạy khắp từ trong nhà ra cánh đồng tìm em, rồi chạy sang nhà hàng xóm coi em có qua đó chơi sậm chơi sụi với mấy đứa nhỏ. Tôi mượn xuồng bác hai bơi qua nhà ngoại, cũng không thấy. Tôi vừa khóc vừa gọi em. Một lát sau, ai đó la lên: Trời ơi, chết con người ta rồi.

Tôi trố đôi mắt ráo hoảnh, chạy lại chỗ người ta hì hụp mò dưới bãi sông quen thuộc. Tim tôi co lại như ai đó đang bóp mạnh, máu dồn lên cứng ngắt ở lồng ngực nhoi nhói đớn đau. Em tôi nằm đó, lạnh căm. Co rúm người lại và đôi gò má trắng bệt đi vì lạnh. Mái tóc em xòa ra mặt nước, đen đen. Tôi thấy mình khuỵu xuống trong vòng tay một người nào đó..

Những tia sáng đầu tiên lọt vào mắt tôi. Tỉnh dậy sau một cơn mơ dài thương đau và mất mát, tôi khe khẽ gọi: Má ơi, má…

Tôi gọi mà không nghe má lên tiếng. Tôi xuống giường bước ra trước nhà. Trên bàn thờ là di ảnh của em tôi, khói hương lờ mờ tỏa khắp gian nhà. Tôi quỳ sụp xuống, cố lê bước đến chỗ bàn thờ em Duyên, di di bàn tay trên khung ảnh của em. Má nói:

- Ba con đi rồi.

- Ba đi đâu hả má?

- Con Duyên chết ổng buồn quá, bỏ nhà đi.

Tôi nức nở. Má đứng im thinh tựa lưng vào vách. Có lẽ nỗi đau và sự mất mát quá lớn khiến má không còn tha thiết đối mặt với đời, với người. Những đêm mùa trăng, tôi thường len lén nhìn má ra mũi ghe ngồi nhìn trăng, nhìn sóng nước mênh mông, tôi đoán chắc lòng má đang trĩu nặng sầu buồn, nhớ ba và em. Má tạm biệt căn nhà, mảnh đất và xóm làng thân quen, dọn đồ xuống ghe chuẩn bị cho những tháng ngày lênh đênh sông nước. Má nói:

- Thôi, đi con, ở lại làm gì nữa.

- Nhưng, mình đi đâu má?

- Đi ghe.

Tôi mở dây cột ghe, rời bến. Đi một quãng sông thật xa, ngó lại vẫn còn thấy xóm làng mờ mờ trong khói sương hư ảo. Tôi vẫn còn nhìn thấy những sợi bông gòn bung ra từ hàng gòn nhiều tuổi, bay lơ đễnh trước mặt, tôi đưa tay chụp lấy một sợi mơ hồ rồi nhẹ nhàng thả vào trong gió.

Má từng nói với tôi trong một chiều thắt thẻo tiếng bìm bịp kêu nỉ non ai oán.

- Út nó chết dưới sông, tức là hồn nó cũng đâu đó trên sông. Thì thôi má với con cũng sống trên ghe cho gần em, nó đỡ tủi thân.

Đó là những lời tình cảm hiếm hoi má nói với tôi. Tôi sợ má nên chỉ len lén nhìn rồi thôi, chứ không dám khóc. Hồi nào tới giờ má có để rơi một giọt nước mắt nào đâu. Ngoại kể hồi em tôi mất, má không khóc, chôn cất em tôi mồ yên mả đẹp, má ra bờ sông- chỗ em tôi lìa đời- ngồi nhìn mây nhìn nước đến tận khuya. Tôi thấy mình càng ngày càng giống y hệt má…

***

Chiếc ghe tách sông mẹ rẽ vào nhánh nhỏ. Nước sông ở đây chảy mạnh, đỏ bầm màu trái sắn. Hai bên bờ, những lò nung gạch màu đất hiện ra. Những ngôi nhà nằm im lìm sau mấy đống gạch. Trên bờ, đám con nít bé xíu đứng co chân lấy đà nhảy tỏm xuống sông. Tự nhiên tôi thấy sợ, tôi rút người vào thành ghe, he hé mắt nhìn.

Má cho ghe dừng lại ở chợ bên sông, xách cái gọng cá lên bờ đổi một vài món đồ, tôi ở lại coi ghe. Tôi sợ chỗ đông người. Tôi nghĩ tất cả những ngày tháng sau này, tôi sẽ trụ trên ghe để lênh đênh cho hết cuộc đời. Tôi bưng rổ rau muống ra ngồi ngoài sau ghe để lặt. Đám con nít chạy lại chỉ trỏ vào ghe. Một thằng nhóc, trạc tuổi em Duyên lúc mất, đứng trên bờ í ới gọi tôi rồi nhoẻn miệng cười. Tôi cũng cười đáp lại.

Nước bắn tung tóe vào mặt tôi. Một chiếc máy chạy ngang để hỏng chân vịt trên mặt nước, nước văng trắng xóa quãng sông. Trên xuồng chở mấy người đàn ông to con, ở trần, da hơi ngăm. Tôi kịp nhìn thấy ai đó trên xuồng, y hệt như ba tôi vậy. Người đàn ông có bờ lưng to, vai rắn chắc, trên vai trái có một vết sẹo đỏ ửng giống ba khi ở trần làm đồng. Tôi buông rổ rau đứng dậy gọi "Ba ơi, ba…". Người đàn ông quay mặt lại. Đúng là ba tôi rồi! Ba tôi ốm và già đi rất nhiều. Khi ba nhổm người đứng dậy nhìn thấy tôi thì chiếc xuồng đã chạy thật xa, lờ mờ khuất sau mấy rặng cây và cụm khói phả ra sau chiếc máy cũ kỹ, tan vào sóng nước…

Tôi òa khóc.

Tôi ngồi khóc ròng. Lần đầu tiên tôi dám khóc và khóc thật to kể từ ngày má con tôi dọn đồ đạc xuống ghe, mặc kệ mọi thứ xung quanh, mặc kệ má đang đứng trước mũi ghe đăm đăm nhìn tôi mà chẳng nói một lời.

Tôi lao nhanh ra ngoài mũi ghe ôm má chặt khít tưởng như không thể thở được. Má tôi bất ngờ, đứng lặng người.

- Má ơi, mình đi tìm ba đi má. Đi tìm ba về đi mà má…

Nói xong, tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm như con thuyền đang bồng bềnh trên mặt sông lặng sóng. Sợi dây cột mũi ghe với bờ đất lạ đứt hẳn, chiếc ghe dạt ra giữa sông tự bao giờ. Tôi đứng ôm má và cảm nhận trên vai mình những giọt âm ấm rơi xuống. Tôi thấy ba tôi đứng trên bờ đất vẫy tay về hướng má con tôi…