"Bình minh mới” là từ mà Thủ tướng Đức Angela Merkel dùng để nói về thỏa thuận sơ bộ vừa đạt được giữa Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) với đảng Dân chủ Xã hội (SPD), mở đường cho việc đàm phán thành lập chính phủ liên hiệp sau hơn 3 tháng bế tắc. Như vậy, bà Merkel đang có cơ hội giữ ghế Thủ tướng Đức nhiệm kỳ thứ tư liên tiếp, tức bằng với cựu Thủ tướng Helmut Kohl và Thủ tướng đầu tiên Konrad Adenauer.

Thủ tướng Angela Merkel và lãnh đạo SPD Martin Schulz. Ảnh: Getty Images

Nhưng để có được điều đó, bà Merkel đã phải chấp nhận một loạt yêu sách từ đảng trung tả SPD mà đứng đầu là Martin Schulz - cựu Chủ tịch Nghị viện châu Âu. Một trong những trọng tâm của thỏa thuận giữa CDU/CSU và SPD là các bên đồng ý sẽ hợp tác chặt chẽ với Pháp để “củng cố và cải cách bền vững khu vực sử dụng đồng tiền chung (Eurozone)”. Thật ra, dù từng lên tiếng ủng hộ đề xuất cải cách Liên minh châu Âu (EU) và Eurozone của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, nhưng Thủ tướng Merkel cùng đảng CDU của bà tỏ ra hoài nghi về kế hoạch tăng cường hội nhập tài khóa, trong đó có việc tạo ra chức danh Bộ trưởng Tài chính Euro. Trong khi đó, Chủ tịch SPD Schulz là người nhiệt thành ủng hộ nhất thể hóa châu Âu và mới đây còn kêu gọi thành lập “Hợp chủng quốc châu Âu” trước năm 2025.

CDU/CSU và SPD cũng nhất trí đặt hạn ngạch tiếp nhận dân tị nạn hàng năm tối đa là 220.000 người. Riêng 3 quốc gia Bắc Phi gồm Algeria, Morocco và Tunisia sẽ được xem là “an toàn” để trục xuất người tị nạn về lại quê nhà khi cần thiết. Còn nhớ trong nhiệm kỳ trước của bà Merkel, có năm Đức tiếp nhận tới hơn 1 triệu người tị nạn và nhập cư (năm 2015). Nhưng gần đây CSU liên tục gây áp lực buộc phải siết chặt vấn đề này.

Tuy Thủ tướng Merkel đã nhượng bộ khá nhiều nhưng không có nghĩa mọi việc như thế là xong. SPD sẽ tổ chức một hội nghị đặc biệt vào ngày 21-1 tới để phê chuẩn thỏa thuận sơ bộ này. Thực tế là không phải lãnh đạo nào của SPD cũng ủng hộ việc làm đối tác nhỏ hơn trong “đại liên minh” với CDU/CSU. Sau lần hợp tác gần đây nhất (2013-2017), tỷ lệ ủng hộ SPD đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ năm 1933 trong cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 9 năm ngoái. Một số khác không muốn SPD tham gia chính phủ liên hiệp vì như thế sẽ khiến cho đảng cực hữu Sự lựa chọn  vì nước Đức (AfD) trở thành đảng đối lập chính.

QUỐC KHÁNH