Quan hệ Nga và Nhật Bản ngày càng căng thẳng sau khi Tổng thống Nga Dmitry Medvedev (ảnh) ra lệnh cho các tướng lĩnh quân đội tăng cường phòng thủ ở vùng đảo tranh chấp giữa hai nước, mà Nga gọi là Nam Kuril còn Nhật gọi là Vùng lãnh thổ phía Bắc.

Hai hôm sau khi Nhật Bản tổ chức tuần hành Ngày vì Vùng lãnh thổ phía Bắc tại Tokyo, trong đó Thủ tướng Naoto Kan một lần nữa kêu gọi Nga trao trả một số đảo đã chiếm đóng từ khi kết thúc Thế chiến thứ hai, ngày 9-2, Tổng thống Medvedev thông báo Nga sẽ chuyển thêm nhiều vũ khí tới quần đảo ở Bắc Thái Bình Dương. Trong cuộc họp với các bộ trưởng nội các được truyền hình trực tiếp, ông Medvedev nói Nga phải tăng cường sự hiện diện ở đó và các loại vũ khí mới sẽ bảo vệ các đảo như “phần lãnh thổ không thể tách rời của Nga”. Vài giờ sau đó, hãng thông tấn Itar-Tass trích nguồn tin Bộ Quốc phòng Nga cho biết ít nhất một trong 4 tàu chiến Mistral mà Nga đã hợp đồng mua của Pháp (ký hồi tháng Giêng) sẽ được triển khai cho Hạm đội Thái Bình Dương nhằm bảo vệ Nam Kuril. Mistral là loại tàu chiến tấn công có thể chở 16 trực thăng và hàng chục xe bọc thép.

Cuộc tranh chấp xung quanh quần đảo nói trên lâu nay là trở ngại chính ngăn cản Nga và Nhật Bản tiến tới thỏa thuận hòa bình chính thức, chấm dứt hiềm khích trong Thế chiến thứ hai. Tháng 11 năm ngoái, ông Medvedev trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của Nga (kể cả từ thời Liên Xô) tới thăm một trong những đảo ở Nam Kuril, bất chấp sự phản đối từ Nhật Bản. Chuyến đi này được báo giới phương Tây cho là để Nga khẳng định quyền kiểm soát các đảo ở đây. Điều đó đã kích động sự phản ứng giận dữ từ phía Nhật. Phát biểu trong cuộc tuần hành ở Tokyo, Thủ tướng Kan chỉ trích chuyến thăm của ông Medvedev là “sự ngang ngược không thể tha thứ”. Trước đó, một số người tuần hành quá khích đã đốt cờ Nga trước Đại sứ quán Nga tại Tokyo. Một phong bì chứa vỏ đạn cũng đã được gởi tới Đại sứ quán Nga hồi đầu tuần này.

Tuyên bố của Thủ tướng Kan, cùng với những hành động trên của người Nhật, đã chọc giận Mát-xcơ-va. Igor Barinov, Phó Chủ tịch Ủy ban quốc phòng Quốc hội Nga, cho rằng thông báo của Tổng thống Medvedev là sự phản hồi trước “thái độ kích động chống Nga” tại Nhật. Theo ông Barinov, quyết định này là để làm “nguội” những cái “đầu nóng” ở Tokyo.

4 đảo (Etorofu, Kunashiri, Shikotan và Habomai) do quân đội Liên Xô kiểm soát vào những ngày cuối của Thế chiến thứ hai năm 1945, chỉ nằm cách đảo Hokkaido của Nhật khoảng 6 dặm về phía Bắc, cho phép Nga có vị trí thuận lợi về mặt quân sự. Vì vậy, sau chuyến đi của ông Medvedev tới quần đảo Kuril, Nga cũng đã cử các quan chức cấp cao khác, trong đó có Phó Thủ tướng thứ nhất Igor Shuvalov và Bộ trưởng Quốc phòng Anatoli Serdyukov, tới quần đảo tranh chấp này. Các sự kiện được Mát-xcơ-va vận dụng nhằm công khai kế hoạch tăng cường hiện diện quân sự ở khu vực và thúc đẩy các dự án phát triển kinh tế. Tổng thống Medvedev đã tuyên bố sẽ tăng quỹ phát triển kinh tế và xã hội cho vùng đảo Kuril.

Những động thái mới diễn ra đang phủ bóng đen lên chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Nhật Seiji Maehara dự kiến bắt đầu vào hôm nay 11-2 với nỗ lực hàn gắn mối quan hệ rạn nứt giữa Nhật và Nga.

N. KIỆT
(Theo Kyodo, AP, RIA Novosti, Asahi Shimbun)