Với mong muốn thoát khỏi những định kiến về giới và tìm kiếm cơ hội việc làm tốt hơn ở thành phố, nhiều phụ nữ trẻ đang rời khỏi các vùng nông thôn Nhật Bản.

Những cô gái trẻ chơi nhạc cụ tại lễ hội Kanto. Ảnh: NPR

Lễ hội Kanto là một màn trình diễn sức mạnh, kỹ năng và văn hóa độc đáo đã có từ hàng thế kỷ ở tỉnh Akita, miền Bắc Nhật Bản. Điểm nhấn của sự kiện là những chàng trai trẻ trong trang phục lễ hội truyền thống sử dụng đầu, tay, hông và vai để nâng và giữ thăng bằng các cây sào tre dài tới 15m. Trên mỗi sào treo hàng chục đèn lồng giấy tượng trưng cho các bó lúa.

Nhưng theo truyền thống, chỉ nam giới mới được phép chạm vào cây sào, còn những cô gái trẻ thì chơi sáo và trống. Một số phụ nữ Nhật chấp nhận sự phân biệt giới tính này như một phần của văn hóa hoặc đơn giản là không phản đối.

Kanto là biểu tượng cho sự tráng lệ về văn hóa và xã hội nông thôn bảo thủ của Akita. Và tỉnh này lại là biểu tượng cho những thách thức nhân khẩu học của Nhật Bản trong thế kỷ 21. Akita có dân số già nhất (39% dân số trên 65 tuổi vào năm 2024), tỷ lệ sinh thấp nhất và dân số giảm nhanh nhất trong số 47 tỉnh của Nhật Bản. Đáng nói, bất bình đẳng giới đang đẩy nhanh quá trình sụt giảm dân số ở những vùng nông thôn như Akita.

Một báo cáo về bất bình đẳng do chính phủ nước này công bố hồi tháng 6 cho thấy 27% phụ nữ trẻ muốn rời quê lên phố, so với 15% nam thanh niên. Vai trò giới tính cứng nhắc trong xã hội nông thôn đang thúc đẩy phụ nữ trẻ “dứt áo ra đi”. Bên cạnh đó, quan niệm “phái yếu” phải ưu tiên việc nhà và chăm sóc con cái cũng hạ thấp triển vọng giáo dục của phụ nữ trẻ, khiến họ rời đi. Khảo sát cho thấy phần lớn phụ nữ chuyển đến các thành phố để tìm kiếm cơ hội việc làm và cuộc sống tốt hơn. 

Nhà xã hội học Masahiro Yamada của Đại học Chuo cho biết ở nông thôn, “phụ nữ bị mắc kẹt trong những công việc tạm thời hoặc bán thời gian và chỉ có nam giới được thăng chức”. Vấn đề này vẫn dai dẳng vì “những người đàn ông trung niên và lớn tuổi ở nông thôn không muốn thay đổi tình trạng phân biệt đối xử với phụ nữ hiện nay”.

Mặc dù sự kiện bà Sanae Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản vào tháng trước đã phá vỡ rào cản vô hình quan trọng, song bà vẫn ủng hộ quan điểm truyền thống và bảo thủ về vai trò giới tính. 

Nỗ lực của chính quyền các cấp

Chứng kiến làn sóng di cư của phụ nữ nông thôn, Ren Yamamoto, cư dân của thành phố Nirasaki thuộc tỉnh miền núi Yamanashi, muốn tiếng nói của những phụ nữ trẻ nông thôn được lắng nghe nhiều hơn. Do vậy, cô gái 26 tuổi đã ghi hình 100 cuộc phỏng vấn với phụ nữ nông thôn và phát trên kênh YouTube của mình. 

Hồi đầu năm, khi diện kiến Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là ông Shigeru Ishiba, Yamamoto cho biết các chính sách hỗ trợ phụ nữ vẫn tập trung vào việc kết hôn và chăm con, mà không giải quyết được gốc rễ nguyên nhân tại sao phụ nữ bỏ quê. Cô nói các nhà hoạch định chính sách chưa đối mặt với thực tế rằng phụ nữ cần có quyền tự quyết định. Đáp lại, Thủ tướng Ishiba cho biết ông đang nỗ lực cải thiện tình hình, nhưng rất khó khăn vì đa số quan chức địa phương là đàn ông trung niên.

Nhận thấy vấn đề bình đẳng giới và tỷ lệ sinh giảm liên quan mật thiết với nhau, chính quyền trung ương và địa phương cũng đang thử nghiệm nhiều chính sách để giải quyết hai vấn đề này. Chẳng hạn Tokyo và Akita đang nỗ lực “mai mối” nhằm tăng tỷ lệ kết hôn và sinh đẻ ở địa phương. 

HẠNH NGUYÊN (Theo NPR)