Thắng lợi của ông Susumu Inamine (giữa) được xem là “phép thử” dư luận ở Okinawa về số phận căn cứ Futenma. Ảnh: AFP

Cuộc bầu cử thị trưởng mới tại thị trấn nhỏ Nago, phía Bắc đảo Okinawa hôm 24-1 có thể tác động lớn tới mối quan hệ chiến lược giữa Nhật Bản và Mỹ, khi cử tri bỏ phiếu cho ứng viên có quan điểm phản đối việc tái bố trí căn cứ không quân Futenma của Mỹ ở đây.

Với 52% số phiếu ủng hộ, ứng viên Susumu Inamine, 64 tuổi, của đảng Dân chủ Xã hội (SDP) đã vượt qua Thị trưởng đương nhiệm Yoshikazu Shimabukuro, vốn ủng hộ việc bố trí căn cứ quân sự Mỹ ở Nago. Chiến dịch tranh cử của ông Inamine đã thu hút được sự ủng hộ của các nhà hoạt động môi trường và nhiều thành viên trong đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền.

4 năm trước, Mỹ và Nhật đã nhất trí di dời căn cứ không quân Futenma của Quân đoàn lính thủy đánh bộ Mỹ, từ khu vực đông dân ở trung tâm Okinawa, tới Nago - nơi chỉ có khoảng 60.000 người. Đây là phần quan trọng trong thỏa thuận trị giá 26 tỉ USD giữa Nhật và Mỹ để chuyển 8.000 lính thủy đánh bộ từ Okinawa tới Guam, và giao lại đất cho dân đảo Okinawa. Địa điểm mới tại Nago nằm dọc theo vùng duyên hải còn nguyên sơ của thị trấn. Tuy nhiên, sau thắng lợi của DPJ tháng 8 năm ngoái, Thủ tướng Yukio Hatoyama đã đề nghị chuyển căn cứ quân sự của Mỹ khỏi Okinawa, thậm chí khỏi nước Nhật. Phát biểu hôm 25-1, Thủ tướng Hatoyama cho rằng kết quả cuộc bầu cử thị trưởng Nago sẽ là yếu tố quan trọng cho quyết định cuối cùng của ông về số phận Futenma vào tháng 5 tới, bởi nó phản ánh nguyện vọng của người dân Okinawa.

Tuy nhiên, lập trường của Thủ tướng Hatoyama đã vấp phải phản ứng từ Washington. Tuần rồi, các quan chức chủ chốt Mỹ khẳng định rằng không có khả năng đàm phán lại với Nhật về việc tái bố trí căn cứ quân sự Mỹ trên đất Nhật. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates cũng cho rằng thỏa thuận năm 2006 sẽ thất bại nếu căn cứ Futenma không được chuyển tới Nago.

Đây thật sự là một thách thức đối với chính quyền của Thủ tướng Hatoyama. Trước cuộc bầu cử ở Nago, Chủ tịch SDP Mizuho Fukushima, một trong những nhân vật có thể ảnh hưởng tới mối quan hệ giữa Nhật với Mỹ, khẳng định sẽ không thay đổi quan điểm phản đối căn cứ quân sự của Mỹ ở Okinawa. Bà Fukushima dọa sẽ rút khỏi liên minh cầm quyền với DPJ nếu Thủ tướng Hatoyama vẫn để binh sĩ Mỹ hiện diện ở Okinawa. Chỉ với 7 thành viên ở Quốc hội 722 ghế, nhưng SDP có ảnh hưởng lớn tới các quyết sách của ông Hatoyama. Hiện DPJ chiếm đa số ở Hạ viện, nhưng vẫn phụ thuộc vào SDP và một số đảng nhỏ khác để duy trì quyền kiểm soát Thượng viện nhằm dễ bề thông qua các chính sách.

Rõ ràng, tương lai liên minh Nhật-Mỹ đang vấp phải một trở ngại lớn từ Okinawa.

N. MINH
(Theo NYT, Kyodo News, Bloomberg)