Truyện ngắn: HOÀNG KHÁNH DUY

Trưa nay, có chiếc ghe lạch cạch xuôi về xóm Đậu. Xóm có tên Đậu bởi vụ gặt vừa xong, nông dân lại tảo tần cuốc đất đắp giồng trồng đậu. Tôi theo bà nội ra đồng hái đậu ngày mùa. Đậu xanh, đậu nành, đậu đỏ vỏ giòn rôm rốp dưới cái nắng tháng hai, tháng ba. Tôi ngồi bên bến sông, bóp vỏ đậu bung ra, rồi trữ hạt trong mẹt tre đan khít.

Chiếc ghe quen, trước mũi có vẽ hình hai con mắt sáng quắc, từ từ cập bến chung của xóm. Tôi liền chạy về nhà gọi nội ơi nội à, chuẩn bị chiều nay ra ghe mua vài thứ cần thiết, không thôi khuya nay nước lớn ghe lại vội vã ra đi. Ghe đó của vợ chồng cô Hồng chạy từ miệt Vĩnh Long, Cần Thơ xuống tận xóm Đậu xa lắc của tôi. Trên ghe có gạo, muối, đường, bột ngọt, nước mắm, dầu lửa, vài khạp tương hột, mắm cá lóc, cá sặc để trước mũi và mấy buồng chuối, rổ cam thu mua dọc đường để chênh vênh trên mui ghe. Cứ vài tháng ghe cô Hồng lại tấp vào bến nước xóm Đậu, khi thì vài hôm, khi ở lại duy nhất một ngày chờ đến khuya nương theo dòng nước lớn tiếp tục bôn ba.

Mỗi lần ghe cô Hồng ghé, xóm Đậu lại xôn xao. Xóm gần như tách biệt với thế giới bên ngoài, được bao bọc bằng những cánh đồng mênh mông, những dòng sông uốn lượn giữa dải đất phù sa. Lớn lên ở đây, tôi chưa từng nghe thanh âm của bon chen, chưa thấy ai dùng những lời bải buôi. Trong căn nhà lá cạnh cánh đồng, bên hè có cái lu sành quanh năm đầy nước, tôi với nội sống những tháng ngày an yên. Dẫu vậy, nhiều lần tôi thấy nội ngồi bên hè một mình, mắt buồn rười rượi. Tôi khẽ hỏi: “Nội nhớ cô Út hả nội?”. Nội tôi ho khúc khắc một tràng dài thay cho câu trả lời.

Tôi không nhớ cô Út rời nhà năm nào, hình như hồi tôi còn bé xíu, mẹ tôi vừa mất vì bệnh, chiều chiều ba cõng tôi ra đồng vừa giật dây diều dụ tôi chơi, vừa đút từng muỗng cơm chan nước cá kho cho tôi no lòng. Ký ức trong tôi về cô Út không nhiều, chỉ nhớ cô vóc dáng thon thả, nước da bánh mật, tóc mái phía trước được cắt ngang chân mày để che vết sẹo dài màu nâu đất trên trán. Vết sẹo để lại sau một lần cô trượt chân khi gánh nước ở bến sông. Sau này cũng ở bến sông mà cô té, cô gặp một chủ ghe thương hồ, rồi kiên quyết muốn gả cho người ta. Nội tôi can, sợ cô Út lấy chồng trôi nổi sống đời gạo chợ nước sông, lênh đênh vất vả. Vậy là cô Út dứt áo ra đi…

Ngần ấy năm, cô Út tôi vẫn chưa chịu quay về. Còn ba tôi vì kiếm tiền cho tôi học hành, đã theo ghe đi làm tận xóm Rèn xa lắc, mỗi tháng về một lần. Trong căn nhà chỉ còn tôi với nội, bữa cá bữa rau, những đợt gió lùa, nội lấy bờ lưng gầy che chắn cho tôi đỡ lạnh. Mấy lần nội kêu tôi lấy bút lông viết lên tờ giấy mấy chữ tìm cô Út, rồi gửi người ta treo ở các bến chợ. Mà đời rộng mênh mông, sông này lại nối liền sông khác, chim trên trời, cá dưới nước, biển người xuôi ngược biết đâu mà tìm!

***

Gió chiều thổi nhẹ, nội tôi xách cái thúng nan ra bến nước chỗ ghe cô Hồng neo lại. Mặc dù ghe hàng của cô tới đây hơn chục lần, nhưng tôi chưa bao giờ nhìn thấy mặt mũi của cô, chỉ nghe tiếng từ trong ghe vọng ra, trong trẻo và dịu dàng như thể cô còn rất trẻ. Chồng cô Hồng có mái tóc xoăn, sương gió nắng mưa nhuộm ngâm làn da của người đi sông vượt nước. Tôi gọi là chú Hai, xưng con ngọt sớt. Lần nào ra bến nước mua đường, nước mắm cho nội, chú Hai đều dúi vào tay tôi mấy viên kẹo xanh đỏ bọc đường.

Tôi với nội đứng trên bờ, tôi gọi chú Hai ơi chú Hai à mấy lần mà không nghe lên tiếng. Một lúc sau cô Hồng trong ghe mới lên tiếng: “Khổ quá, đi đến đây cái máy lại hư. Ảnh đi đò dọc ra chợ xã mua đồ về sửa chữa, chừng tối mịt mới về”. Nội tôi tháo cái nón lá để trên bãi cỏ, cẩn thận bước xuống mũi ghe, ngồi bó gối. Nước sông róc rách vỗ vào mạn ghe, nội tôi dặng hắng mấy cái rồi buột miệng: “Sao cô không ra ngoài này ngồi cho mát”. Cô Hồng khẽ cười, những vệt nắng cuối chiều nghiêng nghiêng trên sông, thi thoảng lại rọi qua khe hở thành ghe, soi vào bên trong lấp loáng. Cô thở dài rồi đáp: “Dà... Mặt mũi con xấu xí lắm dì ơi, ra đó bà con nhìn thấy chắc họ chạy mất dép, không mua đồ dưới ghe con nữa”.

Nội tôi giọng buồn, đôi mắt người già ẩn chứa sự bao dung vô lượng: “Xấu đẹp có là gì đâu. Người xóm này ai cũng chơn chất, chưa bao giờ khinh người đâu cô ơi”. Cô Hồng im lặng. Hoàng hôn buông dần, nước sông dềnh dàng, ánh nắng cuối ngày hắt dưới dưới đáy sông, trông như có ai đốt đống than hồng vùi dưới lòng sông sâu thẳm. Nội tôi gỡ cái khăn rằn choàng trên đầu, quơ đuổi mấy con thiêu thân bay là đà trước mặt, động tác của nội yếu đến nỗi chiếc ghe không thể chòng chành. Một lúc lâu, nghe trong từ trong ghe như tiếng cô Hồng cố kìm tiếng khóc. Nội tôi thấy dường như mình có lỗi khi gợi nỗi buồn của người khác, nên an ủi: “Ai cũng có nỗi buồn của riêng mình cô à. Như tôi đây nè, hồi đó con gái Út của tôi có giọng nói y chang như cô vậy, rồi một đêm nó bỏ tôi mà đi, không biết nó đi đâu, còn sống hay đã chết...”...

Màn đêm buông lơi, một làn khói sương bao phủ trên dòng sông chảy xuôi qua xóm Đậu. Cô Hồng vẫn chưa chịu lên đèn, tôi nghe tiếng quạt mo xoành xoạch, đoán biết cô bị lũ muỗi đầu sóc vây bủa như tổ ong. Rồi cô Hồng hỏi nội tôi: “Giả dụ bây giờ con gái dì trở lại, dì có tha thứ cho lỗi lầm năm xưa...”. “Con tôi dứt ruột đẻ ra, dù có hư đốn hay lầm lỗi, vẫn là con tôi mà cô”- nội thở dài thườn thượt. “Tôi như sợi dây đàn sắp đứt, không biết có còn đợi được đến ngày nó quay trở về nhà nữa hay không”.

Trong ghe, tiếng khóc nức nở vẳng lên. Tiếng khóc ẩn chứa biết bao điều mà cô Hồng không thể dùng lời để nói. Cô vừa lom khom chui ra khỏi bóng tối đặc sệt của chiếc ghe, vừa mếu máo như một đứa trẻ: “Má ơi, con... con Út của má đây nè”.

Nội tôi trờ tới, áp hai bàn tay vào khuôn mặt u buồn của cô tôi. Cô Út không còn cắt tóc mái ngang chân mày che lấp vết sẹo màu nâu đất như thời xuân trẻ, cô xước tóc ngược ra phía sau rồi quấn gọn. Trên trán cô, tôi vẫn trông thấy vết sẹo ngày nào. Cô tôi nức nở: “Lần nào ghé đây con cũng lén nhìn má, con muốn ôm má, muốn gọi má ơi như ngày trước. Mà con sợ…”. Nội tôi bùi ngùi xoa đầu cô tôi rồi kéo vào ngực, mùi hương và hơi ấm của người già tỏa ra xua tan cái giá lạnh của màn sương.

Cô Út kịp nhìn thấy tôi đang đứng yên trên bờ khóc mướt, cô nói: “Rơm lớn quá rồi, lần đầu tiên ghé bến này suýt chút nữa cô Út nhận không ra con”. Nội tôi chỉ nói: “Từ mai, vợ chồng bây dọn lên nhà ở luôn với má, lang thang hoài cực lắm. Má già rồi, sống được với chúng bây ngày nào thì hay ngày đó”. Cô Út gật đầu. Xa xa, tiếng cúm núm kêu sương rộn rã trong màn đêm âm u, tịch mịch. Đến bây giờ, tôi mới nhìn thấy niềm vui của nội.

Ai rồi cũng sẽ tìm thấy yêu thương và tha thứ khi đã sắp đi đến sườn dốc bên kia của cuộc đời...