Tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra ở Bulgaria hôm 16-5, các lãnh đạo của Liên minh châu Âu (EU) nỗ lực thành lập một mặt trận thống nhất để đối phó với quyết định gây sốc của Tổng thống Donald Trump về việc rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran hồi tuần rồi.

 Ngoại trưởng Iran Javad Zarif (thứ hai từ trái sang) cùng những người đồng cấp Pháp, Đức và Anh tại Brussels.  Ảnh: AFP

Vấn đề này đã trở thành chủ đề chính của chương trình nghị sự mặc dù ban đầu hội nghị dự định bàn về mối quan hệ với các quốc gia vùng Balkans. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk cho biết, lãnh đạo 28 quốc gia tập trung thảo luận những diễn biến gần đây trên toàn cầu, đặc biệt là sau tuyên bố của chủ nhân Nhà Trắng về thỏa thuận mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) giữa Iran với nhóm P5+1 (Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức), cũng như căng thẳng trên dải Gaza. Được biết, ít nhất 60 người Palestine đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với lực lượng an ninh Israel sau khi ông Trump chính thức chuyển đại sứ quán Mỹ sang Jerusalem hôm 14-5, động thái cũng vấp phải sự phản đối của châu Âu. Hôm qua, Guatemala đã nối gót Mỹ, khánh thành đại sứ quán tại Jerusalem.

 Liên quan đến JCPOA, Chủ tịch Tusk cho rằng chỉ cần Iran tôn trọng các điều khoản của JCPOA, EU cũng sẽ tôn trọng nó. Hội nghị này diễn ra một ngày sau khi Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif có cuộc hội đàm với những người đồng cấp Anh, Pháp, Đức và Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini tại Brussels (Bỉ) trong nỗ lực cứu JCPOA sau quyết định rút lui của Washington.

Châu Âu đang tìm nhiều giải pháp để thuyết phục Tehran ở lại và việc khởi động kế hoạch kinh tế 9 điểm là một trong những nỗ lực trên. Theo đó, kế hoạch này tập trung vào 9 lĩnh vực quan trọng, bao gồm duy trì quan hệ kinh tế với Iran, đảm bảo Tehran có thể bán các sản phẩm dầu khí của họ cũng như bảo vệ các công ty của EU đang làm ăn tại Cộng hòa Hồi giáo.

EU phải gấp rút như thế bởi Tehran đã cảnh báo họ chuẩn bị nối lại hoạt động làm giàu uranium “ở quy mô công nghiệp” mà không vướng “bất cứ trở ngại nào” trừ phi lục địa già đưa ra những cam kết chắc chắn rằng Iran có thể duy trì những lợi ích kinh tế có được từ JCPOA bất chấp Washington tái áp đặt lệnh trừng phạt.

THANH BÌNH (Theo AFP, AP, Reuters)