Trong nỗ lực thúc đẩy phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trên toàn khu vực, Liên minh châu Âu (EU) vừa có nhiều động thái được xem là bước đi chiến lược giúp lục địa già củng cố vị thế trung tâm toàn cầu về AI và siêu máy tính, đồng thời bảo đảm các giá trị tự chủ công nghệ, an ninh dữ liệu và phát triển bền vững trong hệ sinh thái số.

Các nhà lãnh đạo Đức, châu Âu, doanh nghiệp dự lễ khai trương siêu máy tính Jupiter hồi tháng 9. 

Mở rộng "Trạm vệ tinh" và "Nhà máy" AI

Ủy ban châu Âu (EC) vừa công bố kế hoạch mở rộng mô hình "Trạm vệ tinh AI" tại 7 quốc gia thành viên, gồm Bỉ, Cộng hòa Cyprus, Hungary, Ireland, Litva, Malta và Slovakia cùng 6 nước đối tác, gồm Iceland, Moldova, Thụy Sĩ, Anh, Bắc Macedonia và Serbia. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen cho biết các điểm vệ tinh này sẽ giúp doanh nghiệp trong khu vực tiếp cận thuận lợi hơn với hạ tầng AI tiên tiến của châu Âu, góp phần thu hẹp khoảng cách công nghệ, thúc đẩy năng lực đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số; cho phép các doanh nghiệp và tổ chức học thuật ở các quốc gia không có Nhà máy AI riêng tiếp cận các cơ sở AI của EU.

Tuy thông cáo báo chí của EC không nêu rõ chi tiết chính xác "Trạm vệ tinh AI" là gì nhưng thông tin trên trang web chương trình nghiên cứu Horizon cho thấy các "Trạm vệ tinh AI" sẽ "cung cấp các dịch vụ hỗ trợ liên quan, như hỗ trợ hoạt động đào tạo, tiếp cận nhân tài và các dịch vụ hỗ trợ khác cho hệ sinh thái AI quốc gia, đồng thời đảm bảo khả năng truy cập từ xa vào năng lực siêu máy tính của các Nhà máy AI". Thông qua mạng lưới này, các tổ chức và doanh nghiệp ở từng quốc gia có thể truy cập an toàn, từ xa vào nguồn lực siêu máy tính tối ưu hóa cho AI, đạt chuẩn quốc tế.

"Mỗi Trạm vệ tinh AI sẽ phối hợp chặt chẽ với các Nhà máy AI tương ứng để hỗ trợ sự phát triển liên tục của các hệ sinh thái AI quốc gia" - Sáng kiến Điện toán hiệu năng cao châu Âu (EuroHPC JU), tổ chức hợp tác chung của khu vực, cho biết.

EuroHPC JU cho hay các Nhà máy AI mới sẽ được triển khai tại 6 quốc gia thành viên, gồm Cộng hòa Czech, Litva, Hà Lan, Ba Lan, Romania và Tây Ban Nha, dự kiến đi vào hoạt động trong năm tới, qua đó đưa tổng số Nhà máy AI do EuroHPC JU đầu tư lên 19 cơ sở tại 16 quốc gia thành viên.

Theo kế hoạch, các Nhà máy AI mới với khoảng đầu tư chung 500 triệu euro này sẽ được trang bị siêu máy tính tối ưu cho AI, cung cấp dịch vụ dữ liệu, năng lực tính toán, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho các công ty khởi nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng giới nghiên cứu. Mỗi Nhà máy AI hoạt động như "dịch vụ một cửa" trên toàn quốc, cung cấp các giải pháp hỗ trợ toàn diện để phát triển dữ liệu, tiếp cận các nguồn lực, phương pháp đào tạo và chuyên môn kỹ thuật.

Bên trong phòng siêu máy tính Jupiter. Ảnh: Getty Images

Tham vọng trở thành "trùm" AI của thế giới

Ngoài việc cung cấp sức mạnh tính toán, các Nhà máy AI được thiết kế để thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng, cho phép các công ty châu Âu thiết kế, thử nghiệm và triển khai các giải pháp AI trong các lĩnh vực quan trọng như chăm sóc sức khỏe, an ninh mạng, năng lượng xanh, công nghiệp và nông nghiệp thông minh. Các Nhà máy AI này không chỉ củng cố năng lực tính toán hiệu năng cao của châu Âu mà còn đảm bảo các giải pháp AI được hình thành, thử nghiệm và mở rộng quy mô trong một hệ sinh thái châu Âu an toàn và có chủ quyền về kỹ thuật số, qua đó thúc đẩy hành trình hướng châu Âu trở thành "trùm" AI của thế giới.

Tờ Innovation News Network cho hay, tại Cộng hòa Czech, Nhà máy AI CZAI đặt tại Trung tâm siêu máy tính quốc gia IT4Innovations. Do Đại học Kỹ thuật Ostrava chủ trì cùng các trường và viện nghiên cứu hàng đầu của Cộng hòa Czech, nhà máy tập trung phát triển hạ tầng công nghệ, đào tạo kỹ năng và kết nối hệ sinh thái AI quốc gia với mạng lưới AI châu Âu. Tại Litva, LitAI Factory do Đại học Vilnius dẫn dắt, đặt tại trung tâm dữ liệu LRTC VDC3 ở Vilnius, nhằm chuyển đổi hạ tầng siêu máy tính của nước này thành hệ thống AI chủ quyền, phục vụ các lĩnh vực an ninh mạng, năng lượng xanh, công nghiệp thông minh và y tế số.

Trong khi đó, tại Hà Lan, NLAIF do AIFNL Foundation chủ trì phối hợp cùng các tổ chức nghiên cứu và công nghệ quốc gia, hướng tới thu hẹp khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng AI quy mô lớn, đặc biệt trong các lĩnh vực dữ liệu nhạy cảm như y tế, nông nghiệp và an toàn thông tin. Còn Gaia AI Factory tại Ba Lan do Cyfronet AGH triển khai, mở rộng hạ tầng AI quốc gia, thúc đẩy ứng dụng AI trong y tế, không gian vũ trụ và mô hình ngôn ngữ lớn.

Tại Romania, RO AI Factory do Viện Nghiên cứu và Phát triển Tin học Quốc gia chủ trì, hướng tới hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số và sáng tạo ứng dụng AI thông qua dịch vụ đào tạo và truy cập siêu máy tính. Tại Tây Ban Nha, Spanish One-Health AI Factory đặt tại Trung tâm Siêu máy tính Galicia, tập trung nghiên cứu AI phục vụ sức khỏe con người, động vật và môi trường, góp phần phát triển mô hình "Một sức khỏe" của châu Âu.

Theo giới chuyên gia, việc mở rộng mạng lưới Nhà máy AI thể hiện quyết tâm của EU trong tiến trình xây dựng nền kinh tế số hiện đại, tự chủ và sáng tạo. Đây là bước tiến quan trọng, đặt nền móng để châu Âu trở thành trung tâm phát triển và ứng dụng AI một cách có trách nhiệm, minh bạch và hướng tới con người.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)