Cách phố cổ Hội An khoảng 3km, công viên đất nung Thanh Hà không chỉ là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo mà còn được ví von là bảo tàng nghề gốm Việt Nam với hàng nghìn sản phẩm, hiện vật liên quan đến lịch sử, văn hóa và nghệ thuật kiến trúc điêu khắc gốm của người Việt trải dài từ Bắc đến Nam.

Du khách tham quan tại Công viên đất nung Thanh Hà. Ảnh: ÁI LAM

Công viên đất nung Thanh Hà nằm cạnh sông Thu Bồn, tọa lạc ở ngã ba cửa ngõ vào làng gốm Thanh Hà - làng nghề lâu đời có lịch sử hơn 500 năm, gắn liền với quá trình phát triển của thương cảng - đô thị Hội An. Làng gốm Thanh Hà nổi tiếng với các sản phẩm gốm, gạch, ngói…, đặc biệt là kỹ thuật làm ngói âm dương (còn có tên gọi khác là ngói đợi), một trong những vật liệu không thể thiếu trong các công trình cổ ở Hội An. Điểm độc đáo của công viên đất nung Thanh Hà là công trình hoàn toàn được xây dựng bằng những viên gạch đỏ - sản phẩm tiêu biểu cho đất sét ở vùng đất này, phía sau đó còn là những câu chuyện về quá trình gìn giữ, bảo tồn và phát triển làng nghề của con người đất Thanh Hà. Kiến trúc sư Nguyễn Văn Nguyên - quê Thanh Hà, chính là người đã sáng lập, thiết kế công viên đất nung độc đáo này.

Với diện tích gần 6.000m², công viên đất nung có 9 khu riêng biệt: lò gốm, bảo tàng làng nghề, sản phẩm làng, chợ đất nung, thế giới thu nhỏ, vườn sắp đặt, trại sản xuất, gốm Sa Huỳnh - Chăm, các làng nghề truyền thống và triển lãm. Hai tòa nhà lớn không chỉ lấy cảm hứng từ văn hóa Sa Huỳnh, mà còn là biểu trưng cho hai loại lò nung của làng gốm: lò úp và lò ngửa - tượng trưng thuyết Âm Dương của văn hóa phương Đông. Tòa nhà bên trái biểu trưng cho “lò úp” dùng để trưng bày lịch sử, các hiện vật cổ của làng gốm Thanh Hà với ý nghĩa bảo tồn và giữ gìn truyền thống lịch sử làng nghề 500 năm qua. Tòa nhà bên phải biểu trưng cho “lò ngửa”, trưng bày và triển lãm các sản phẩm gốm Thanh Hà và của một số làng nghề khác như Bát Tràng, Phù Lãng, Vĩnh Long...

Phía trên khu trưng bày, du khách có thể tham quan các sản phẩm của các làng gốm truyền thống từ Bắc đến Nam, tìm hiểu về các quy trình sản xuất gốm gắn với văn hóa đời sống của từng vùng miền, đó là: làng gốm dọc sông Cổ Chiên (Vĩnh Long) - nơi có thể nung ra những sản phẩm gốm cao lớn; làng gốm Bàu Trúc (Ninh Thuận) là làng gốm cổ nhất Đông Nam Á, nổi tiếng với kỹ thuật nung gốm lộ thiên... Tầng trên của khu triển lãm là không gian tái hiện, trưng bày các hiện vật về văn hóa, đời sống của đồng bào dân tộc Chăm trong quá khứ tại khu vực dọc các cồn cát Thanh Hà. Tầng thượng còn được gọi ví von là “thiên đường”, khi đến đây, du khách có thể ngắm nhìn toàn bộ công viên từng trên cao, có cái nhìn tổng quan về lịch sử và thông tin về làng Thanh Hà được bao bọc bởi sông Thu Bồn- dòng sông mang những nghệ nhân từ miền Bắc đến lập làng, cũng là nơi giúp người dân Thanh Hà vận chuyển gốm đến mọi miền đất nước.

Tòa nhà bên trái - khu trưng bày lịch sử, các hiện vật cổ của làng gốm Thanh Hà lại kết nối bằng câu chuyện gắn kết với lịch sử hình thành và phát triển của phố cổ Hội An. Tại đây, khách hiểu về đời sống sinh hoạt, văn hóa của những con người vùng đất Thanh Hà, Hội An, Quảng Nam qua những bức phù điêu sống động bằng đất nung. Du khách nghe những câu chuyện xưa, về những người cũ còn sống ở phố Hội, cách phân biệt những công trình cổ qua kiến trúc, bài trí... Nếu không, du khách có thể đến khu sản xuất, tự mình trải nghiệm chuốt gốm, nghe những câu chuyện nghề gốm… hoặc tìm cho mình những sản phẩm gốm tinh tế làm kỷ niệm.

Ở công viên đất nung còn có khu vườn thế giới thu nhỏ. Nơi đây có nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng của Việt Nam và kỳ quan trên thế giới được tái hiện sinh động với tỷ lệ 1/100: chùa Thiên Mụ (Huế, Việt Nam), thánh địa Mỹ Sơn, nhà hát Opera Sydney (Úc), White House (Mỹ), Kim tự tháp (Ai Cập), nhà thờ Đức Bà Paris (Pháp), tháp nghiêng Pisa (Ý), đền Taj Mahal (Ấn Độ), Khải hoàn môn (Pháp), đấu trường Colosseum (Ý)… Với những nét độc đáo về kiến trúc, công viên đất nung Thanh Hà từng được đề cử trong top 10 công trình kiến trúc ấn tượng nhất của Việt Nam năm 2016, còn là công viên gốm lớn nhất, đồng thời cũng là bảo tàng gốm độc đáo của cả nước, đoạt giải công trình của năm của giải Ashui Awards 2016.

Đến Quảng Nam, ngoài phố cổ Hội An, làng rau Trà Quế, thánh địa Mỹ Sơn thì làng gốm Thanh Hà là điểm dừng chân khó có thể bỏ qua, nhất là nơi đây còn có công viên đất nung độc đáo với những câu chuyện đầy ý nghĩa về đất và người Thanh Hà, Hội An một thời.

ÁI LAM