Bất an với sự thống trị ngày càng lớn của công nghệ Mỹ, châu Âu đang tìm cách giảm lệ thuộc vào hạ tầng kỹ thuật số và công nghệ nước ngoài.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (trái) bắt tay Thủ tướng Đức Friedrich Merz sau hội nghị thượng đỉnh hôm 18-11. Ảnh: AFP

Từ lưu trữ, sao lưu dữ liệu đến cung cấp năng lượng hay triển khai các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI), “đám mây” được xem là nền tảng của nền kinh tế số. Tuy nhiên, quyền kiểm soát cơ sở hạ tầng này hiện thuộc về 3 “ông lớn” công nghệ Mỹ, gồm Amazon, Google và Microsoft, vốn nắm giữ hơn 60% thị phần toàn cầu. Do đó, chỉ cần một trong những dịch vụ này gặp sự cố cũng có thể khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại hàng tỉ USD.

Thực tế, nhiều sự cố như vậy đã xảy ra. Hồi tháng 10, sự cố Amazon Web Services, công ty dịch vụ đám mây lớn nhất ở Mỹ, ngừng hoạt động đã làm gián đoạn hoạt động của hàng ngàn dịch vụ trên toàn thế giới, gồm các ứng dụng nhắn tin, nền tảng ngân hàng và hệ thống camera an ninh gia đình. Vài ngày sau đó, nền tảng điện toán đám mây Microsoft Azure cũng gặp sự cố ngừng hoạt động trên toàn cầu.

Cho đến nay, những sự cố nói trên đều là ngẫu nhiên. Nhưng cơ sở hạ tầng đám mây có thể được sử dụng như một vũ khí địa chính trị. Do cả 3 “ông lớn” này đều hoạt động dưới quyền tài phán của Mỹ và phải chịu sự kiểm soát của chính quyền nước này, nên họ có thể bị buộc phải tạm dừng các dịch vụ, khi bị trừng phạt chẳng hạn. Điều này cũng từng xảy ra. Đơn cử, sau khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant hồi cuối năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp lệnh trừng phạt đối với Trưởng công tố ICC Karim Khan, và Microsoft đã phải xóa tài khoản email của ông này.

Trong bối cảnh những rủi ro liên quan đến tình trạng gần như độc quyền nói trên ngày càng hiện rõ, nhiều doanh nghiệp châu Âu công khai cân nhắc các giải pháp thay thế, phù hợp với mục tiêu của Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen vốn được nêu ra lần đầu hồi năm 2019, đó là giúp lục địa già đạt được “chủ quyền công nghệ” không chỉ về các dịch vụ đám mây mà còn toàn bộ nền tảng kỹ thuật số.

Hồi tháng 3 vừa qua, EC đã công bố gói đầu tư trị giá 1,3 tỉ euro nhằm củng cố "chủ quyền công nghệ" và thúc đẩy triển khai các công nghệ chiến lược, mang tính then chốt cho tương lai. Khoản đầu tư này nằm trong khuôn khổ chương trình Châu Âu Kỹ thuật số giai đoạn 2025-2027, tập trung vào các lĩnh vực then chốt như AI, điện toán đám mây, an ninh mạng và kỹ năng số. Mục tiêu là thúc đẩy việc áp dụng các công nghệ này trong các doanh nghiệp và cơ quan hành chính công, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng phục hồi của châu Âu. Nguồn tài trợ cũng sẽ được sử dụng để xây dựng “thế giới ảo”, triển khai Đạo luật AI và phát triển các không gian dữ liệu chung tiết kiệm năng lượng. Ngoài ra, EC cũng đặt mục tiêu phát triển năng lực của các cơ sở giáo dục và đào tạo về kỹ năng số nhằm nuôi dưỡng và thu hút nhân tài cho lực lượng lao động châu Âu.

Gần đây hơn, tại Hội nghị thượng đỉnh châu Âu về chủ quyền số được tổ chức ở thủ đô Berlin (Đức) hôm 18-11, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh rằng châu Âu cần tự xây dựng năng lực công nghệ riêng, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào các tập đoàn Mỹ và Trung Quốc.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)