Truyện ngắn: VŨ NGỌC GIAO

Tiếng cối xay bột quay ù ù, nàng thức giấc, bà nội đang xay bột làm bánh đậu xanh. Mới tờ mờ sáng, mấy con bò trong chuồng đã sốt ruột gõ sừng cốc cốc vào thanh gỗ chắn đòi ra đồng. Lần dò từng bước nàng xuống bếp, bà nội húng hắng ho, mắng yêu:

- Cha mày, lạnh mà dậy gì cho sớm!

- Con dậy từ sớm nghe nội xay bột.

Nàng đến sau lưng, áp má vào tấm lưng gầy của bà, hít hà mùi trầu âm ấm.

Tiếng nổ tí tách từ cành củi khô nghe vui tai, bà nội vần nồi cơm vừa chín tới vào tro. Hơ hai bàn tay bên bếp lửa, nàng áp lên má nghe âm ấm, có cả mùi khen khét. Con mèo Mun ở đâu lại gần dụi dụi cái đầu vào chân, nàng bế nó lên, nó “meo” một tiếng rồi vụt ra sân. Men theo bức vách, nàng mò mẫm ra vườn.

- Đừng ra ngoài đó lạnh, con! Không chừng lại ngã như bữa hổm - bà nội lo lắng nhìn theo.

Nàng mù từ nhỏ. Cha chạy chữa khắp nơi đều vô ích. Đêm đêm nàng nghe tiếng thở dài thườn thượt của bà nội, tiếng thở kín đáo nén lại của cha khi nàng đến gần. Nàng không hiểu sao người lớn lại khổ sở, còn nàng vẫn vui, vẫn ôm con mèo Mun ngủ. Từ nhỏ, quanh nàng luôn là bóng đêm, nên nàng quen, thói quen của một người biết chấp nhận.

Mỗi ngày nàng vẫn “nhìn” mọi thứ diễn ra xung quanh. Tiếng nổ tí tách dưới bếp, nàng biết trời sắp sáng, bà nội đang nhóm lửa nấu cơm. Mùi khói thuốc thoảng trong đêm, nàng biết cha đang thức khuya làm việc. Xung quanh tịch mịch, lành lạnh nàng biết đêm xuống. Tiếng gà gáy lao xao, nàng biết mọi người trở dậy tất bật cho một ngày mới.

Nàng ra sau hè, vườn sau ông nội trồng bụi chuối, quanh năm ra trái. Nàng ngắt lá chuối vấn thành chiếc kèn lá, chiếc nhẫn đeo tay… Chiếc kèn bé tí, chiếc nhẫn đeo tay được nàng tỉ mẩn từng chút cho đến khi mồ hôi thành dòng trên trán, mặt trời đã đứng trưa.

Mỗi ngày, mọi người đã tất bật ra khỏi nhà, nàng lại ra vườn sau. Trong vườn, ngoài bụi chuối còn có luống bắp, vạt cải xanh, bà nội suốt ngày loanh quanh vun xới. Giữa vườn có một bức tường sừng sững, nàng không biết có từ bao giờ, chỉ biết mỗi khi chạm tay vào mát lạnh vì bám đầy rêu. Bức tường chơ vơ, bí ẩn như chẳng liên quan gì đến căn nhà vách đất của ông bà nội. Tường rêu là chỗ của nàng, chỗ bà nội phơi củi cho mùa sau, cũng là chỗ ẩn nấp của mèo Mun mỗi khi giận dỗi nàng.

Từ ngày chập chững tập đi, tay nàng đã vịn vào bức tường rêu. Cho đến giờ nàng vẫn xem nó là thế giới riêng của nàng. Cũng có khi nàng tựa vào tường miên man nghe tiếng chim cu cườm gáy gừ gừ rồi thiếp đi lúc nào chẳng hay, đến khi con mèo Mun đi tìm, cào vào bàn tay nàng. Đôi khi chỉ thiếp một chút nàng đã mơ, trong mơ nàng thấy chim cu cườm đẹp lắm, y chang lời kể của tụi trẻ con trong làng. Chim mặc một chiếc áo màu xám tro, cổ đeo dây chuyền màu xanh ngọc bích. Ôi chao! Nàng ước được một lần nhìn thấy nó, thấy bầu trời xanh. Nàng ước được một lần nhìn thấy cha, ông bà nội, gương mặt của mình trong gương…

Tiếng tụi trẻ con inh ỏi ngoài ngõ, tụi nó tụ tập múa hát và kể chuyện. Nàng thích được hát, mỗi khi nàng cất tiếng hát, cha vẫn khen hay. Nàng cũng thích được kể chuyện, nàng có cả một kho chuyện cổ tích ở trong đầu được ông nội kể. Men theo hàng chè tàu, nàng ra ngõ tựa vào cánh cổng, nghe tiếng tụi trẻ gần hơn chút nữa. Tiếng hát, tiếng chí chóe, tiếng cười đùa sao mà vui!

- Ê! Con mù kìa! - một đứa nhìn thấy nàng, la lớn.

- Đi đi! Đi chỗ khác chơi, đứng chỗ này tụi tao chọi banh đất, lỡ trúng, bà nội mày bắt đền - nhiều đứa hét lên.

- Kệ người ta đi, đứng đó chơi ảnh hưởng gì tụi mày đâu! - một giọng con trai lên tiếng.

Nàng lủi thủi quay trở vào. Nàng biết, đứa lên tiếng sau cùng là thằng Nâu ở xóm trên. Lần nào nàng bị tụi trẻ trong xóm chọc ghẹo, Nâu cũng bênh vực nàng. Một lần trên đường làng, bất chợt mưa ập xuống, nàng luống cuống, Nâu vội chạy lại nắm tay nàng kéo vào mái hiên bên đường. Cơn mưa giông bất ngờ mà dai dẳng, nàng co ro vì lạnh, Nâu lo lắng:

- Đứng yên đây chờ tui đi kiếm áo mưa.

Chưa nói hết câu Nâu đã vụt chạy đi, một lúc quay lại :

- Về thôi, để tui che cho khỏi ướt.

Đưa nàng về đến ngõ, Nâu không quên dặn dò:

- Lần sau đừng đi xa, chơi loanh quanh trong vườn được rồi. Mai mốt tui bẫy cho con chim dồng dộc làm bạn, nghen!

Nàng lí nhí “Cảm ơn” nước mắt chực trào ra. Chỉ có Nâu hiểu nỗi cô độc của nàng. 

***

Cha dạo này đi nhiều, ông nội bảo:

- Nghề cha nó là phải đi.

Nàng nghe mùi trầu phảng phất từ hiên vào, bà thở dài đánh sượt:

- Nghề gì lạ, hết đi rồi về thức đêm, đốt hết dầu lửa viết cũng chẳng ra tiền.

Tiếng lạo xạo xúc lúa ở bồ, bà nội xúc lúa đi bán.

- Bà nhẹ tay thôi, nó chưa ngủ đâu - ông khẽ nhắc.

Mèo Mun bỏ đi không về, đêm đến nàng co ro một mình. Hai ngày trời nàng lang thang tìm nó, mọi xó xỉnh, góc vườn nàng đều sờ soạng, gọi Mun khản cả tiếng.

Ông nội trong nhà nhìn ra rưng rưng:

- Chắc nó ham chơi đâu đó, vài hôm lại mò về thôi, con!

 Bà nội lầm bầm:

- Mun chạy qua đường, xe cán chết hai ngày trước. Ông giấu làm gì để nó đi tìm mãi?

Giọng ông khẽ khàng:

- Nhỏ thôi, bà!

Đêm, từng cơn ác mộng kéo về. Nàng thấy mèo Mun mù hai mắt, quờ quạng chạy qua đường, chiếc xe trâu chạy vụt qua... Trong giấc ngủ mệt nhọc, nàng nghe tiếng ông bảo bà:

- Ngày mai tui cho đập bức tường phía sau hè, xây lại. Cũng lâu rồi, mục hết, sập khi nào không hay. Nó cứ ngồi ở đó, hôm qua tui thấy nó tựa vào đó ngủ. Tui sợ…

Tiếng bà nội lại thở đài đánh sượt:

- Tội nghiệp cháu tui, phải chi hồi đó…

Nàng vờ nằm yên như đang ngủ. Vậy là ngày mai bức tường rêu mỗi ngày nàng tựa vào sẽ bị phá đi. Bức tường rêu ươn ướt, man mát của nàng. Thế giới của nàng. Bức tường nghiêng vì đã mục hay nghiêng theo vệt nắng đổ? Nàng làm sao biết? Chỉ biết ngày mai ông nội cho người phá nó đi.

Đêm lạnh, nàng mò mẫm ra hiên. Trong nhà, tiếng bà khe khẽ:

- Sắp đến rằm rồi, nhanh quá! Mẹ nó mà còn, giờ này…

- Nhanh thiệt, nó mới đỏ hỏn tui bồng trên tay, giờ đã mười sáu rồi...

Nàng nhủ thầm, lại một mùa trăng? Nàng ngước nhìn trời, vẫn là đêm, đêm đặc quánh, tiếng côn trùng rỉ rả ở vườn sau. Có lúc nàng nghe tiếng nó than van, khóc nỉ non. Có khi nó cất tiếng hát du dương làm rung cả mảnh vườn sau. Nàng yêu tiếng côn trùng vì nàng “cảm” được sự chân thật…

Trong nhà, tiếng ông lại thầm thì với bà:

- Tôi quyết định rồi, phải bán mảnh vườn sau, lấy tiền chạy chữa cho nó đến khi nào sáng mắt thì thôi!

- Ừ. Còn mảnh vườn trước đủ tui trồng luống bắp cũng vui - tiếng bà nội ngậm ngùi.

Nàng nghe như tiếng sấm nổ: Bán mảnh vườn sau. Nàng chạy ra ngõ, dưới chân là bóng đêm, trên cao mảnh trăng gầy xanh xao. Nhưng bóng đêm hay bóng trăng với nàng có nghĩa gì? Nàng đã thuộc về bóng đêm từ bé, nàng lớn lên trong thế giới đó. Nàng nhìn cuộc đời bằng cách riêng của mình, nàng bằng lòng, không cưỡng lại, nàng ước ao nhưng nàng chấp nhận.

Nàng vẫn đi trên đường làng, chốc chốc mảnh trăng gầy vén mây rọi xuống chút ánh sáng nhạt nhòa. Nàng đi đâu? Cũng không không biết nữa! Đi ngắt lá vấn kèn? Hay ra ngõ nhặt trăng?

Đêm khuya. Đôi chân nàng lại dò dẫm trở về. Trên lối mòn quen thuộc, nàng ngửi thấy mùi hương nồng của đất mà lâu nay nàng tưởng đã quên. Tay quờ quạng, nàng chạm vào bức tường rêu. Nàng chợt nhận ra: Bức tường nghiêng! Sao đêm nay nàng mới nhận ra bức tường của nàng đã nghiêng? Nhiều năm rồi nàng tựa vào tường nghiêng. Nghiêng theo thời gian? Nghiêng theo vệt nắng đổ? Hay nghiêng theo bóng tối từ lúc nàng không còn nhìn thấy ánh sáng?

Tiếng côn trùng rỉ rả đâu đây. Trên cao, trăng hạ tuần khuyết một vành. Chỉ một góc trăng thôi, soi mái tóc nàng đổ dài xuống lưng. Có bàn tay của bà nội khẽ vuốt tóc nàng, khẽ nói: Nội tìm con nãy giờ. Nội mong con được thấy ánh sáng, vì ông bà lo tuổi cao sức yếu, sẽ có ngày chẳng thể tiếp tục làm ánh sáng cho con...