Tối 6-10, ngoại trưởng 4 nước trong nhóm “Bộ tứ kim cương” gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc đã họp tại Tokyo với trọng tâm là thảo luận sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mỹ Pompeo (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Suga gặp nhau trước thềm hội nghị “Bộ tứ kim cương”. Ảnh: Reuters

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã ca ngợi tân Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga là “tấm gương tốt đẹp” và tin rằng ông Suga sẽ nỗ lực thúc đẩy quan hệ song phương Washington - Tokyo. Ông Pompeo đưa ra phát biểu trên trong cuộc gặp với người đồng cấp Nhật Bản Toshimitsu Motegi. Cũng trong sáng 6-10, ông Pompeo có cuộc thảo luận với Ngoại trưởng Úc Marise Payne, bàn về “những quan ngại chung trước hành động ác ý của Trung Quốc trong khu vực”.

Chuyến công cán khu vực Đông Á lần đầu tiên của ông Pompeo kể từ tháng 7-2019 diễn ra ở thời điểm quan hệ Mỹ - Trung rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều thập niên liên quan các vấn đề từ COVID-19, thương mại, an ninh, công nghệ cho đến chuyện Hong Kong, Đài Loan và Biển Đông. Washington đang muốn củng cố sự ủng hộ trong số các đồng minh châu Á chống Bắc Kinh.

Hội nghị ngoại trưởng “Bộ tứ kim cương” lần 2 này được kỳ vọng gia tăng tiếp cận của 4 nước tại khu vực thông qua sáng kiến “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở” (FOIP). Sáng kiến nhằm củng cố hợp tác an ninh và kinh tế giữa các nước Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Mỹ và Nhật thúc đẩy FOIP với mong muốn liên kết những nước có chung mối lo ngại về ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc. Cuộc họp đầu tiên của bộ tứ này diễn ra ở New York (Mỹ) năm ngoái và hiện có những động thái để biến cuộc gặp thành sự kiện thường niên.

* Diễn ra trong bối cảnh có nhiều biến động

Hội nghị diễn ra cách ngày bầu cử Mỹ chỉ vài tuần và khu vực cũng xảy ra nhiều biến động. Nhật Bản vừa có thủ tướng mới là cựu Chánh Văn phòng Nội các Suga, thay thế ông Shinzo Abe từ chức vì vấn đề sức khỏe. Chính phủ Nhật Bản mới đây đã đề xuất tăng ngân sách quốc phòng kỷ lục. Tokyo nhận thấy sự gia tăng hoạt động quân sự của Bắc Kinh là mối đe dọa an ninh, đặc biệt với tình hình biển Hoa Đông và vấn đề tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Trong báo cáo quốc phòng thường niên vào tháng 7, Tokyo đã cáo buộc Bắc Kinh đơn phương thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông với các đảo nhân tạo được cải tạo và quân sự hóa phi pháp. Thủ tướng Suga gần đây nhấn mạnh ông sẽ theo đuổi một chính sách đối ngoại dựa trên liên minh Mỹ - Nhật được xem là nền tảng.

Trong khi đó, tình hình căng thẳng biên giới Ấn - Trung vẫn ẩn chứa nhiều rủi ro kể từ cuộc đụng độ đẫm máu vào tháng 6. Quan hệ Úc với Trung Quốc cũng đã xấu đi trong nhiều tháng qua sau khi Canberra đi đầu kêu gọi mở cuộc điều tra về đại dịch COVID-19 được cho bắt nguồn từ Trung Quốc.

Các chuyên gia nhận định “Bộ tứ kim cương” tận dụng cuộc gặp tại Tokyo để gửi cảnh báo đến Trung Quốc rằng trong tương lai nhóm này có thể phát triển thành một liên minh chính thức tương tự như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hiện do Mỹ dẫn đầu.

HẠNH NGUYÊN (Theo AP, Reuters)