Trung Quốc vừa tuyên bố Úc phải chịu trách nhiệm về “sự suy thoái mạnh” trong quan hệ giữa 2 nước, bởi “một số người ở Úc xem sự phát triển của Trung Quốc là mối đe dọa”. Đáp lại, Úc khẳng định “sẽ luôn là chính mình”.

Thủ tướng Úc Morrison (trái) và người đồng cấp Nhật Bản Yoshihide Suga trong cuộc gặp hôm 17-11. Ảnh: AP

Quan hệ giữa Úc và Trung Quốc “cơm không lành, canh không ngọt” kể từ năm 2018, khi Canberra cấm Tập đoàn công nghệ Huawei xây dựng mạng 5G tại nước này, đồng thời ban hành luật chống can thiệp từ nước ngoài nhằm ngăn chặn Bắc Kinh thọc tay vào các vấn đề nội bộ.

Tình hình càng xấu đi nhanh chóng sau khi Thủ tướng Úc Scott Morrison hồi tháng 4 năm nay kêu gọi tiến hành điều tra quốc tế về nguồn gốc COVID-19 và cơ chế lây lan của SARS-CoV-2, vốn bùng phát từ thành phố Vũ Hán hồi cuối năm ngoái. Chính phủ Trung Quốc gọi động thái của ông Morrison là “thao túng chính trị”. Do đó, từ tháng 5 trở đi, các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Úc sang Trung Quốc, gồm rượu vang, lúa mạch và thịt bò phải hứng chịu đòn trừng phạt, như bị đánh thuế cao, bị điều tra chống trợ giá cũng như bị kéo dài thời gian thông quan.

Trong cuộc phỏng vấn với truyền thông Úc hôm 15-11, Bộ trưởng Thương mại Simon Birmingham nói rằng “quả bóng đang nằm bên phần sân của Trung Quốc”, đồng thời hy vọng việc ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) với sự tham gia của cả hai nước sẽ giúp giải quyết tranh chấp song phương.

Song, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên trong cuộc họp báo hôm 17-11 tuyên bố sẽ không có thỏa thuận “đình chiến”, qua đó nhấn mạnh Bắc Kinh không chịu trách nhiệm về sự đổ vỡ trong quan hệ với Canberra. “Họ đã có một loạt động thái sai trái liên quan đến Trung Quốc, khiến quan hệ Trung - Úc ngày càng trở nên trầm trọng và mắc kẹt trong tình hình khó khăn hiện nay. Trách nhiệm gây ra tình trạng này không phải là ở phía Trung Quốc”, ông Triệu lập luận.

Ông Triệu nêu ra 3 vụ việc mà Úc khiến Trung Quốc “nổi đóa”, một trong số đó là quyết định của Thủ tướng Morrison kêu gọi điều tra nguồn gốc COVID-19 vốn đã tác động nghiêm trọng tới công tác hợp tác quốc tế ngăn chặn và kiểm soát đại dịch. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng tố Úc ra sức trấn áp những người nước ngoài bị cáo buộc can thiệp vào nền chính trị xứ chuột túi, chỉ trích Canberra nhiều lần bình luận về nhân quyền ở Tân Cương, Hong Kong cũng như hành vi của quân đội Trung Quốc đối với Đài Loan, “can thiệp sâu vào công việc nội bộ của Trung Quốc và làm tổn thương nghiêm trọng tình cảm của người dân Trung Quốc”.

Đáp lại, trong cuộc phỏng vấn trên Đài ABC hôm 18-11, Bộ trưởng Birmingham khẳng định Úc sẽ không thay đổi quan điểm về những vấn đề nói trên, qua đó cho biết Canberra muốn có “mối quan hệ đôi bên cùng có lợi” với Bắc Kinh.

Còn Thủ tướng Morrison tuyên bố sẽ không làm bất cứ điều gì gây tổn hại đến an ninh quốc gia và chủ quyền của Úc. “Úc sẽ luôn là chính mình. Chúng tôi sẽ luôn đặt ra luật lệ và nguyên tắc riêng dựa trên lợi ích quốc gia mà không theo lệnh của bất kỳ quốc gia nào khác, cho dù đó là Mỹ, Trung Quốc hay bất kỳ cường quốc nào. Chúng tôi sẽ tiếp tục hành động vì lợi ích quốc gia và theo đuổi quan hệ đối tác với Nhật Bản nhằm củng cố sự ổn định và hòa bình ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”, Thủ tướng Morrison nhấn mạnh, đề cập thỏa thuận quốc phòng đạt được trong chuyến công du Tokyo mới đây của ông.

TRÍ VĂN (Theo CNN, Bloomberg)