Từ ngày 13 đến 15-11-2008, Trung tâm Y tế Dự phòng TP Cần Thơ đã triển khai chiến dịch kết hợp truyền thông và tiêm ngừa vắc-xin HPV cho trẻ em gái 11 tuổi và học sinh nữ lớp 6 không kể tuổi ở quận Ninh Kiều và quận Bình Thủy. Qua 3 ngày, số trẻ được tiêm chỉ chiếm trên 60% các đối tượng cần tiêm ngừa. Một số phụ huynh vẫn còn e ngại về loại vắc-xin khá mới và chưa rõ về tác dụng của việc tiêm ngừa ung thư cổ tử cung… Xung quanh vấn đề này, bác sĩ Nguyễn Trung Nghĩa, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng TP Cần Thơ, cho biết:

- Ung thư cổ tử cung (UTCTC) là một trong những loại ung thư thường gặp nhất ở phụ nữ, chỉ đứng sau ung thư vú. Theo ước tính, hằng năm, trên thế giới có 493.000 ca mắc UTCTC, trong đó có 270.000 ca chết. Trung bình cứ mỗi 2 phút có 1 phụ nữ chết vì UTCTC và 85% xảy ra ở các nước đang phát triển. Riêng ở Việt Nam, UTCTC đã trở thành căn bệnh và là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong các loại ung thư ở nữ giới. Tỷ lệ mắc chung theo tuổi, do UTCTC ở Việt Nam là 24,2 và tỷ lệ tử vong do UTCTC là 20,2/ 100.000 dân. Theo nghiên cứu tình hình UTCTC đăng ký điều trị giai đoạn 2001-2004 ở 6 tỉnh, thành phố trong cả nước, TP Cần Thơ là 2 địa phương có tỷ lệ mắc UTCTC cao nhất: 20,8/ 100.000 dân.

UTCTC không phải là một bệnh di truyền như một số người nghĩ. Bệnh UTCTC do một loại virus sinh u nhú ở người (Human Papiloma Virus viết tắt là HPV) gây ra. Khi phân tích 932 mẫu bệnh phẩm từ bệnh nhân UTCTC tại 22 quốc gia, các nhà khoa học nhận thấy: Có DNA của HPV trong 99,7% các trường hợp UTCTC. Do đó HPV là một trong những nguyên nhân chính gây ra UTCTC. Sự ra đời của vắc-xin HPV đánh dấu bước ngoặt rất quan trọng trong dự phòng UTCTC.

* Bác sĩ có thể nói rõ hơn về vắc-xin HPV trong dự phòng UTCTC?

- Vắc-xin có hiệu quả gần như 100% trong dự phòng nhiễm HPV kéo dài và tiền UTCTC. Vắc-xin đặc biệt có hiệu quả nếu tiêm cho trẻ gái trước khi có quan hệ tình dục. Vắc-xin HPV (tên thương mại là GARDASIL) là loại vắc-xin tứ giá ngừa virus HPV sinh u nhú ở người. Hiện vắc-xin này đã được trên 106 quốc gia cấp phép sử dụng; trong đó có Hoa Kỳ, Úc, châu Âu và Việt Nam... Kể từ khi đưa ra thị trường đến nay, trên thế giới đã có hơn 36 triệu liều HPV được sử dụng và an toàn. Chỉ định tiêm vắc-xin HPV là vắc-xin phòng ngừa ung thư, các tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản, mụn cóc sinh dục và bệnh lý do nhiễm các type virus sinh u nhú ở người.

* Thưa bác sĩ, tại sao ở Cần Thơ chỉ triển khai tiêm ngừa UTCTC cho các đối tượng trên địa bàn quận Bình Thủy và quận Ninh Kiều?

- Tại Việt Nam, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và Tổ chức PATH (Hoa Kỳ) đã hỗ trợ vắc-xin, vật tư tiêm chủng và kinh phí tổ chức tiêm ngừa cho trẻ gái đang học lớp 6 hoặc trẻ gái 11 tuổi tại 2 tỉnh, thành trong cả nước là: Thanh Hóa và Cần Thơ. Với mục tiêu là tiêm vắc-xin HPV phòng UTCTC đúng chỉ định và đúng đối tượng, đảm bảo chất lượng và tuyệt đối an toàn tiêm chủng. Đối tượng được tiêm là tất cả các học sinh nữ đang học lớp 6 năm học 2008-2009 và các em nữ sinh ngày 1-1-1997 đến 31-12-1997 trong cộng đồng của hai quận Ninh Kiều và Bình Thủy thuộc TP Cần Thơ.

Việc triển khai tiêm ở một nhóm tuổi, với 2.200 trẻ, chủ yếu thuộc 2 quận trên, bởi vì vắc-xin HPV rất đắt tiền (hơn 100 USD/ liều). Mỗi trẻ phải tiêm 3 liều, trong 2 năm 2008-2010, tính ra tiền vắc-xin là hơn 1,3 triệu USD. Do vậy, khả năng của nhà tài trợ chỉ hỗ trợ ở 2 quận và một nhóm tuổi.

* UTCTC thường gặp ở phụ nữ lớn tuổi. Vậy, tại sao ngành y tế lại triển khai tiêm ngừa cho trẻ em gái học lớp 6 và trẻ em gái 11 tuổi, thưa bác sĩ?

- Phần lớn các phụ nữ được chẩn đoán là UTCTC có độ tuổi từ 35 đến 50 tuổi, nên rất nhiều trong số họ đã phơi nhiễm HPV từ thời trẻ. Hơn nữa, vắc-xin cho hiệu quả tối ưu trên bé gái trước khi bắt đầu sinh hoạt tình dục. Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), thời điểm hiệu quả nhất để tiêm ngừa cho bé gái và phụ nữ là trước khi họ bắt đầu có quan hệ tình dục. Theo khuyến cáo của Hội ung thư Hoa Kỳ và Ủy ban Tư vấn về vắc-xin của Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ, nên tiêm ngừa vắc-xin HPV thường qui cho nữ từ 11-12 tuổi. Trong khi ở TP Cần Thơ và tỉnh Thanh Hóa, nhà tài trợ chỉ hỗ trợ vắc-xin cho một nhóm tuổi. Do đó, Viện vệ sinh Dịch tễ Trung ương và Tổ chức PATH (Hoa Kỳ) chọn tiêm cho nhóm 11 tuổi.

Về tác dụng phụ, vắc-xin HPV cũng giống như thuốc. Vắc-xin là một chất lạ, khi đưa vào cơ thể thì có khả năng bị dị ứng, tùy theo cơ địa của mỗi người. Vắc-xin GARDASIL đang tiêm cho các cháu giống như các loại vắc-xin khác đang tiêm dịch vụ tại Trung tâm Y tế Dự phòng. Đây là loại vắc-xin tái tổ hợp nên độ an toàn rất cao. Vắc-xin được dung nạp tốt, tác dụng phụ thường gặp là đau, sưng, đỏ chỗ tiêm, một số ít đau đầu chóng mặt, sốt nhẹ sau 24 giờ sẽ khỏi, rất ít gặp phản ứng co thắt phế quản. Thực tế, những người đến tiêm dịch vụ tại trung tâm, cũng như đã tiêm 1.390 cháu, chưa phát hiện phản ứng nghiêm trọng sau tiêm. Tuy nhiên, cũng có trường hợp chống chỉ định, tức là không tiêm GARDASIL khi: Quá mẫn cảm với hoạt chất hoặc bất kỳ thành phần nào của vắc-xin; không sử dụng các liều GRDASIL tiếp theo, nếu gặp các triệu chứng quá mẫn cảm sau khi tiêm một liều GARDASIL trước đó; suy giảm miễn dịch mắc phải hoặc đang sử dụng biện pháp ức chế miễn dịch. Để phòng những trường hợp này, chúng tôi đã bố trí bác sĩ khám phân loại chỉ định trước khi tiêm. Những trường hợp mắc bệnh cấp tính, sốt cao, đang lên cơn suyễn, đang nổi mề đai cũng được tạm hoãn tiêm và sẽ được tiêm vét tại các Trạm Y tế phường thuộc 2 quận.

BÍCH NGỌC (Thực hiện)