Phát biểu trước báo giới sau ngày họp đầu tiên tại hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU) sáng 25-10, Thủ tướng Đức Angela Merkel đã thốt lên rằng hoạt động theo dõi của Mỹ đã khiến quan hệ giữa cựu lục địa và Washington "rung chuyển dữ dội", đồng thời nhấn mạnh "do thám bạn bè với nhau thì không bao giờ chấp nhận được". "Chúng ta cần có lòng tin giữa các đồng minh và đối tác. Mỹ và châu Âu đang cùng đối phó với các thách thức chung, giữa chúng ta là những đồng minh nhưng một liên minh chỉ có thể được xây dựng bằng sự tin tưởng, mà tôi nghĩ lòng tin ấy bây giờ phải được xây dựng lại" - bà Merkel tuyên bố.

Thủ tướng Merkel và Tổng thống Hollande tại Brussels ngày 25-10. Ảnh: Reuters

Cùng với Tổng thống Pháp Francois Hollande, Thủ tướng Đức đã đề xuất tổ chức các cuộc thảo luận song phương với Mỹ nhằm tìm kiếm "sự thấu hiểu chung" trong hợp tác tình báo của 3 nước này và các thành viên khác của EU. Theo Reuters, điều mà bà Merkel đang hướng đến chính là thỏa thuận "không gián điệp" lẫn nhau mà Mỹ đã ký với Anh, Úc, New Zealand và Canada trong liên minh "Năm mắt". Bà nhấn mạnh nước Mỹ cần hành động, chứ không phải những lời trấn an của Tổng thống Barack Obama rằng Nhà Trắng không hề hay biết chuyện NSA gắn "bọ nghe lén" trên điện thoại cá nhân của bà.

Nhưng không chỉ có các đồng minh quan trọng tại châu Âu mất lòng tin vào "chú Sam", mà nhiều nước khác chắc đang phải "giật mình" kiểm tra lại những sơ suất an ninh có thể bị Washington lấy cắp sau khi tờ Guardian vừa "xì" thêm tài liệu của cựu nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden cho thấy NSA đã giám sát các cuộc điện đàm của 35 nhà lãnh đạo trên thế giới, trong khi đến nay dư luận mới biết chỉ có bà Merkel, cựu Tổng thống Mexico Filipe Calderon và Tổng thống Brazil Dilma Rousseff bị đồng minh Mỹ "chơi khăm".

THANH BÌNH (Theo AFP, CNN, Reuters)