Hôm 3-1, Quốc hội khóa 115 của Mỹ bắt đầu phiên họp đầu tiên thời Donald Trump trong tình trạng mà giới truyền thông nước này cho là "hỗn loạn", sau khi Hạ viện Mỹ buộc từ bỏ kế hoạch kiềm chế cơ quan đạo đức độc lập do vấp phải các luồng phản đối công khai bao gồm của Tổng thống mới đắc cử.

Khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức tổng thống dự kiến vào ngày 20-1, đảng Cộng hòa sẽ lần đầu tiên kiểm soát cả Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ kể từ năm 2007. Sau nhiều năm đấu đá nội bộ trong Quốc hội và trong chiến dịch tranh cử mới đây, giới phân tích nhận định đảng Cộng hòa đang chịu sức ép phải đoàn kết dưới chính quyền mới. Trước mắt, phe đa số lưỡng viện Quốc hội đã xác định chương trình nghị sự ưu tiên bao gồm chính sách cắt giảm thuế, bãi bỏ luật bảo hiểm y tế (Obamacare) và khôi phục cơ cấu tài chính.

Tuy nhiên, nỗ lực của đảng Cộng hòa bị lu mờ sau việc Hạ viện Mỹ triệu tập cuộc họp khẩn ngay trước thềm phiên họp đầu tiên để tiến hành bỏ phiếu kín về đề xuất thay đổi cơ cấu Văn phòng Đạo đức Quốc hội (OEC). Đây là cơ quan độc lập thành lập vào năm 2008 sau loạt bê bối hối lộ và tham nhũng dẫn đến trường hợp 3 nghị sĩ Mỹ bị kết án. Ủy ban Đạo đức Hạ viện khi đó bị cho là quá yếu kém trong việc theo đuổi các cáo buộc về hành vi sai trái của giới lập pháp.

Nhưng trong phiên họp kín, các nhà lập pháp đảng Cộng hòa với kế hoạch mở rộng kiểm soát đối với OEC đã đề xuất đổi tên Văn phòng Đạo đức Quốc hội thành Văn phòng xem xét khiếu nại của Quốc hội. Cơ quan này bị cấm xem xét bất kỳ hành vi vi phạm pháp luật hình sự của thành viên Quốc hội mà phải chuyển về Ủy ban Đạo đức hoặc cơ quan thực thi pháp luật thích hợp của liên bang. Ngoài chịu sự kiểm soát của Ủy ban Đạo đức, OEC không được phép công bố với truyền thông, không được tiếp nhận hoặc điều tra khiếu nại nặc danh nhằm vào các nghị sĩ hoặc chuyển những hành vi phạm tội sang công tố nếu chưa được Ủy ban Đạo đức cho phép. Những thay đổi này dự tính được thông qua tại kỳ họp đầu tiên của Quốc hội Mỹ khóa 115.

Nhưng trước phiên họp, Hạ viện Mỹ đã rút lại đề xuất do vấp phải phản ứng quyết liệt từ đảng Dân chủ, các nhà hoạt động minh bạch cùng nhiều thành viên khác của đảng Cộng hòa, kể cả Tổng thống đắc cử Donald Trump. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump nhiều lần nhấn mạnh cam kết "làm trong sạch" chính phủ Mỹ. Và trong thông điệp trên Twitter, ông Trump thể hiện rõ sự tức giận khi cho rằng Quốc hội Mỹ "với tất cả công việc cần xử lý thì có thực sự phải làm suy yếu cơ quan Giám sát Đạo đức Độc lập hay không". Theo ông Trump, những điều khoản nhằm hạn chế OCE là "không công bằng". Thay vì làm suy yếu các cơ quan giám sát, ông Trump cho rằng đảng Cộng hòa "nên ưu tiên và tập trung vào chính sách cải cách thuế, y tế và nhiều vấn đề lớn lao khác".

Sau thông điệp chỉ trích của ông Trump, đảng Cộng hòa đã có cuộc họp khẩn và bỏ phiếu đảo ngược để khôi phục các quy tắc hiện có của OCE. Nhưng để trấn an phe ủng hộ, lãnh đạo phe đa số ở Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy cho biết sẽ nghiên cứu đề xuất trước hạn chót vào tháng 8. Mặc dù ông McCarthy phủ nhận Hạ viện bị tác động bởi dòng trạng thái đăng trên mạng xã hội của ông Trump, nhưng nghị sĩ Steve King theo quan điểm ủng hộ thay đổi OCE khẳng định sự can thiệp của ông Trump trên mạng xã hội đã tạo điều kiện cho phe phản đối và truyền thông công kích, khiến phiên mở màn Quốc hội lưỡng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát trở nên nặng nề, báo hiệu "con đường gồ ghề" từ Nhà Trắng tới Đồi Capitol.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)