Quốc hội Mỹ hôm 14-2 thông qua dự luật lưỡng đảng nhằm tránh tái diễn tình trạng đóng cửa chính phủ, cùng lúc Nhà Trắng ra tuyên bố Tổng thống Donald Trump (ảnh) nhiều khả năng ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để lấy kinh phí xây bức tường biên giới.

Dự luật chi tiêu liên bang được thông qua tại Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát và Hạ viện do đảng Dân chủ chiếm đa số với tỷ lệ áp đảo trước khi chuyển đến Tổng thống Trump để ký thành luật. Dự luật cung cấp 333 tỉ USD cho các cơ quan liên bang đến ngày 30-9, thời điểm kết thúc năm tài khóa 2019. Tuy nhiên, thỏa hiệp an ninh biên giới được đưa vào dự luật được nhìn nhận là thất bại nặng nề nhất về mặt lập pháp của Tổng thống Trump khi Quốc hội chỉ đồng ý cấp ngân sách 1,37 tỉ USD xây mới 88,5km hàng rào biên giới, thấp hơn nhiều so với 5,7 tỉ USD mà ông Trump yêu cầu.

Ảnh: Reuters

Ngân sách liên bang tạm thời được Tổng thống Trump ký ngày 22-1 sẽ hết hạn vào cuối tuần này và một phần Chính phủ Mỹ có thể lại đóng cửa vào ngày 16-2 nếu ông Trump bác dự luật mới. Trong tuyên bố, thư ký báo chí Nhà Trắng Sarah Sanders hôm qua tái khẳng định tổng thống sẽ ký dự luật ngân sách nhưng kèm theo những động thái khác bao gồm ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia nhằm ngăn chặn khủng hoảng an ninh và nhân đạo tại biên giới. Với kế hoạch này, ông Trump có thể tận dụng kinh phí Quốc hội cấp đồng thời tiếp cận các nguồn quỹ phân bổ cho chương trình an ninh quốc gia khác. Theo một quan chức Chính phủ Mỹ, Tổng thống Trump có thể dành tổng cộng 8 tỉ USD xây tường biên giới phía Nam với Mexico.

Dựa trên Hiến pháp Mỹ, Quốc hội chứ không phải Tổng thống là người quyết định ngân sách liên bang chi tiêu thế nào. Do đó, việc ông Trump có thể qua mặt Quốc hội thông qua tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia sẽ châm ngòi cuộc đối đầu mới giữa Nhà Trắng và cơ quan lập pháp khi ngày càng nhiều nghị sĩ quan ngại cách ông sử dụng quyền hành pháp. Trong tuyên  bố chung, lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cáo buộc ông Trump  “lạm dụng quyền lực” và “hành động vô pháp”. Bà Pelosi  cũng để ngỏ khả năng khởi kiện nếu ông chủ Nhà Trắng ban bố tình trạng khẩn cấp. Cả hai coi đây là “nỗ lực tuyệt vọng” của tỉ phú New York nhằm đánh lạc hướng thực tế bản thân ông không thực hiện được lời hứa tranh cử khi lấy tiền thuế của dân để xây tường biên giới thay vì bắt Mexico phải trả tiền.

Hiện kế hoạch gây tranh cãi của ông Trump không chỉ bị đảng Dân chủ phản đối mà còn chia rẽ đảng Cộng hòa. Trong khi các đồng minh như lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell và người đứng đầu nhóm nghị sĩ Cộng hòa tại Hạ viện Mark Meadows kiên quyết ủng hộ ông Trump, một số thành viên khác cảnh báo tổng thống có thể mắc sai lầm. Những người này cho rằng hành động lấy tuyên bố khẩn cấp quốc gia làm “bia đỡ” sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm, mở đường cho một vị tổng thống đảng Dân chủ nào đó trong tương lai chống lại Quốc hội trong các vấn đề biến đổi khí hậu, kiểm soát súng hoặc bảo hiểm y tế.

 MAI QUYÊN (Tổng hợp)