Truyện ngắn: VŨ NGỌC GIAO

Gió heo may len lỏi về trên phố, những tia nắng đầu ngày rải lên khu vườn màu vàng ruộm. Ðã vào thu. Ông dò dẫm ra vườn. Cây lộc vừng trước nhà trút gần hết lá, trên giàn từng chùm thiên lý nở rộ rơi lả tả xuống sân. Lọ mọ một lúc ông cũng mở được lồng chim, để vào nắm gạo rang trộn trứng. Chú khứu mun, được ông nhặt về từ bên đường và đặt tên là Ban Mai, nghiêng đầu, xòe chiếc đuôi duyên dáng, chốc chốc nghểnh cổ ngóng lũ chim sẻ đang lích rích trên cao.

Ðến giờ đi làm, chị Thùy dắt xe ra cổng, rồi quay lại nói với ông "Lúc đồng hồ điểm chín giờ, bố nhớ tắt giúp con ấm thuốc". "Bố nhớ rồi, con cứ đi làm đi", ông ngẩng lên trả lời con dâu.

Chị Thùy khép cổng, tiếng then sập vào cánh cổng sắt bật lên tiếng rít đanh lạnh. Lần nào tiếng động ấy cũng khiến ông giật mình. Ông lập cập đến góc vườn khiêng ghế. Cháu gái sửa soạn đi học thấy vậy nhanh nhảu chạy ra "Ông để con làm, mấy việc này ông để con!". "Cám ơn con", ông nhìn gương mặt cháu gái loáng thoáng qua màn sương mờ đục. Sau trận bệnh nặng, mắt ông mờ dần, giờ thì ông không nhìn thấy gì ngoài chút nắng ban mai.

Ban Mai cất tiếng gọi bạn, chiếc đuôi xòe ra đập lên đập xuống nhẹ nhàng, điệu bộ đáng yêu. Ông kéo chiếc ghế lại gần, lấy cây sáo trúc giắt sau lưng ra mân mê một lúc rồi bắt đầu thổi. Tiếng sáo ban đầu dìu dặt, càng về sau càng réo rắt. Chú chim nghiêng đầu chăm chú lắng nghe, đôi mắt tròn xoe chớp chớp có vẻ như chú đã quen với giai điệu này. Ðàn chim sẻ thôi ríu ran, sà xuống sân nghe ngóng. Say sưa thổi cho đến khi mồ hôi rịn ra chảy thành dòng hai bên thái dương, ông mới giắt ống sáo vào lưng, nhấp ngụm nước trà tươi trong cái ấm ông hãm từ sáng sớm.

Ông lại nhấp thêm ngụm nước rồi cất giọng khàn khan, hát một ca khúc xưa cũ về mối tình của chàng Trương Chi và nàng Mỵ Nương. Tiếng hát đứt quãng: "Ai qua bến giang đầu tha thiết, nghe sông than mối tình Trương Chi"... Ban Mai chăm chú lắng nghe, nó nghiêng cái đầu nhỏ xinh nhìn ông, đôi mắt chớp chớp như hiểu ông đang kể cho nó nghe về một đêm trăng trên sông Thương. Ðang hát ông bỗng dừng lại ôm ngực ho khan, tiếng ho khù khụ khiến Ban Mai chăm chú nhìn. Dứt cơn ho, ông lại ngân nga "Ngồi đây ta gõ ván thuyền"…

Ban Mai tinh khôn nghiêng đầu nhìn ông rồi bắt chước ho khù khụ, sau đó mới cất giọng khàn khàn hát "Ngồi đây ta gõ ván thuyền"... Hát đến đó nó ngưng, nhìn ông chờ đợi. Gió đưa từng chiếc lá lộc vừng rơi lả tả xuống chỗ ông ngồi, lúc này ông mới sực nhớ đến ấm nước thuốc của con dâu. "Thôi chết!" ông hốt hoảng đứng lên, đôi chân lập cập vào nhà, cây gậy dò dẫm đi trước.

Dưới bếp mùi khen khét đã bốc lên khắp nhà, ấm thuốc cạn khô từ bao giờ. Ðồng hồ điểm mười một giờ trưa, tiếng xe máy của chị Thùy đã về đến ngõ. Vừa vào nhà nghe mùi thuốc khét nồng chị hốt hoảng lao vào bếp "Chết thật! Sao lại thế này!". "Bố xin lỗi… Mải ngoài vườn bố quên mất", ông nén cơn ho ngước đôi mắt mờ đục nhìn con dâu. Chị Thùy im lặng đi vào trong. Ông lập cập chống gậy ra hiên...

Ông lại nhớ bà. Ngày còn sống, bà chăm ông lắm, bà hiểu ông đến từng hơi thở. Mỗi ngày bà biết nấu cho ông khi thì canh rau, lúc lại cháo hành… Có lúc ông bảo "Mình hiểu tôi cứ như mình ở trong lòng tôi vậy". "Ừ thì tôi không trong lòng ông thì ở trong lòng ai?", bà âu yếm nhìn ông. Vậy mà bà bỏ đi. Bà đi trước chẳng đợi ông theo cùng. Bốn năm không có bà bên cạnh, bốn năm ông thấy mình cô độc, dù ông đang sống cùng một nhà với con trai, con dâu và cháu nội. Không có bà, làm sao lấp được chỗ trống trong ông?

Ông giương đôi mắt mờ đục nhìn ra vườn. Dưới giàn thiên lý, nhác thấy ông, Ban Mai lại cất giọng khàn khàn "Ngồi đây ta gõ ván thuyền"… Ông mỉm cười mà mắt nhòa đi. Ừ, Ban Mai an ủi ông đấy mà!

Tiếng bát đĩa loảng xoảng từ bếp vọng lên. Chắc con dâu đi làm về mệt, lại thêm chuyện bếp núc nhà cửa, rồi ấm thuốc khét... Ngồi ngoài hiên ông nghe mà ứa nước mắt. Con trai ông về, vào đến cổng nhìn thấy ông, anh cúi xuống dìu ông vào nhà. Trong bữa cơm, ông yên lặng cố nuốt chứ lòng ông buồn như chấu cắn. Chị Thùy cũng ăn qua loa rồi vào phòng, than với chồng "Nay em đi làm gặp đủ chuyện bực mình, về đến nhà lại gặp phải ấm thuốc khét dù đã nhờ bố...". "Bố già rồi nên dễ quên, mắt cũng không còn thấy được. Em hãy hiểu và thương bố nhiều hơn", anh Quang nhẹ nhàng nói.

Chị Thùy yên lặng nhìn ra cửa, dưới giàn thiên lý Ban Mai cất giọng khàn khàn "Ngồi đây ta gõ ván thuyền"… Hát xong nó lại ho khù khụ. Chị bật cười "Anh nhìn kìa, Ban Mai nó bắt chước bố giống hệt!". "Ngày anh còn nhỏ, nhà mình dưới quê, có một lần bố cõng anh đi qua cánh đồng, nhìn thấy trên cành cao có một cái tổ chim anh nằng nặc đòi bố trèo lên lấy xuống cho anh", anh Quang thầm thì kể. "Thế bố có trèo lên không?". "Không, bố nói rằng trong tổ có chim mẹ và chim con, lát nữa chim bố về không thấy vợ con đâu nó sẽ buồn. Bố bảo trong gia đình khi một người mất đi, người còn ở lại sẽ là người
buồn đau".

Chị Thùy nhìn chồng, chợt nhận ra chồng chị bắt đầu già đi, những sợi tóc bạc đã lấm tấm, nếp nhăn trên trán cũng hằn sâu hơn. "Khi anh còn nhỏ, bố là cả thế giới của anh, bố làm việc chăm chỉ, thương gia đình và nhân hậu. Bố dạy anh bằng cách riêng của bố, anh ngưỡng mộ sự trong trẻo và thư thái trong tâm hồn của bố", anh Quang như đang nói với chính mình.

Ngoài vườn từng chiếc lá vàng rời cành rơi xuống buồn thiu. Thoảng hương hoa theo gió heo may đang len lén qua cửa. Chị nép vào anh yên lặng.

Tỉnh dậy sau một giấc ngủ dài, ông ra hiên. Chiều muộn. Trong làn gió chớm thu, ông nghe được cả tiếng lá rơi thật khẽ. Ông tựa cửa nhìn vào khoảng không vô định. Ông lại nhớ bà. Có lẽ bà giờ đã là một thiên thần có đôi cánh bay xa, bà đang hạnh phúc, gương mặt tươi tắn đang mỉm cười nhìn ông. Những tia nắng còn sót lại của buổi chiều đang nhảy múa bên hiên. Ông đến bên Ban Mai. Dạo này nó đã biết hát nhiều câu. Thấy ông nó nghiêng đầu, đập đập đôi cánh hát "Nghe than mối tình Trương Chi". Có tiếng bước chân nhẹ phía sau, cô cháu gái chạy ra ôm lưng ông "Ban Mai hát được nhiều câu rồi ông ơi"... Ông cười, những nếp nhăn chồng chéo trên gương mặt giãn ra. "Mỗi khi ông hát thì ông lại nhớ bà phải không?". "Ừ… trên kia bà đang đợi ông", ông ngước nhìn đám mây bằng đôi mắt mờ đục.

… Nhiều ngày rồi ông bệnh nặng. Ban Mai cũng buồn ủ rũ. Hôm qua tự dưng ông khỏe lại, ăn được chút cháo, ông đòi ra vườn. Ðến bên cái lồng, ông run run mở cửa "Bay đi Ban Mai! Bay đi nào!", ông nặng nhọc thốt lên, giọng khàn đặc.

Ban Mai đập đôi cánh liệng một vòng rồi bay vút lên cao. Ông lắng nghe tiếng Ban Mai xa dần. Ông vào nhà, đến bậc thềm chân chực khuỵu xuống. Bỗng có tiếng ho khù khụ, ông quay lại. Ban Mai đang đậu trên giàn thiên lý, nhìn ông bịn rịn, xòe chiếc đuôi duyên dáng rồi hát đi hát lại những câu ông đã dạy. Ông ngồi xuống bậc thềm, gọi cháu gái mang cho ông cây sáo. Ông chầm chậm thổi, tiếng sáo thánh thót nghe như tiếng nước róc rách bên mạn thuyền… Ban Mai sà xuống đậu trên vai ông. Tiếng sáo chưa dứt, ông gục xuống.

Vợ chồng con trai về đến nhà thì ông đã chìm vào giấc ngủ. Ông đi thật nhẹ, gương mặt thư thái như đang dạo chơi cùng bà trên phố, cây sáo vẫn nắm trong tay, môi ông chụm lại như đang thổi, dạy Ban Mai hát bài "Trương Chi".