Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết Mỹ sẽ chỉ công nhận một chính quyền của Taliban tại Afghanistan nếu Taliban tôn trọng quyền của phụ nữ và không tham gia những phong trào cực đoan như Al-Qaeda.

Những người Afghanistan chờ ở sân bay Kabul để rời khỏi đất nước. Ảnh: AFP

Phát biểu trước báo giới hôm 16-8, ông Ned Price nêu rõ: “Quan điểm của chúng tôi đối với bất cứ chính quyền tương lai nào tại Afghanistan sẽ phụ thuộc vào những hành động của chính quyền đó, mà cụ thể là những hành động của Taliban”.

Ông Price nói: “Một Chính quyền Afghanistan tương lai phải bảo vệ những quyền cơ bản của người dân, bao gồm cả quyền của phụ nữ, cũng như không chứa chấp những phần tử khủng bố”. Ông cũng lưu ý rằng đặc phái viên Mỹ về hòa giải Afghanistan Zalmay Khalilzad đã có mặt tại cơ quan ngoại giao của Taliban tại Qatar và các quan chức Mỹ đã thảo luận với Taliban.

Taliban được dự báo sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận khối tài sản mà Ngân hàng Trung ương Afghanistan sở hữu tại Mỹ. Tổng dự trữ của ngân hàng này đạt 9,4 tỉ USD, song phần lớn số tiền này đều được giữ bên ngoài Afghanistan. Một quan chức Mỹ nói với Hãng tin AFP rằng: "Bất kỳ tài sản nào thuộc Ngân hàng trung ương mà Chính phủ Afghanistan sở hữu ở Mỹ sẽ không được cung cấp cho Taliban”.

Trong khi đó,  Ðại sứ Nga tại Afghanistan, ông Dmitry Zhirnov nhận định cách tiếp cận của Taliban đối với tình hình ở Afghanistan có thể xem là “tích cực”. Ông Zhirnov lưu ý rằng khi tiến vào Kabul, Taliban đã áp đặt lệnh giới nghiêm và kêu gọi người dân bình tĩnh để tránh cướp bóc và bạo lực. Nhà ngoại giao Nga cũng gọi cách tiếp cận của Taliban là “thực tế”. Ðại sứ Nga hy vọng có thể tìm được sự hiểu biết lẫn nhau với các đại diện Taliban tại cuộc gặp diễn ra ngày 17-8.

Ngày 17-8, Taliban đã thông báo ân xá cho tất cả các quan chức chính phủ, đồng thời kêu gọi họ trở lại làm việc. Tuyên bố của Taliban nêu rõ đã ban hành quyết định ân xá cho tất cả nhân viên chính phủ. Do đó, các nhân viên này có thể an tâm quay trở lại công việc thường nhật.

Ông Biden bảo vệ quyết định rút quân

Trong bài phát biểu tại Nhà Trắng hôm 16-8, Tổng thống Joe Biden khẳng định ông “kiên quyết ủng hộ quyết định” rút quân khỏi Afghanistan và đã đến lúc để Mỹ thoát khỏi cuộc xung đột kéo dài 20 năm qua. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ cũng thừa nhận chính quyền Afghanistan sụp đổ nhanh hơn so với dự đoán và điều này là do giới lãnh đạo và quân đội Afghanistan bỏ cuộc thậm chí khi chưa hề chiến đấu chống lại đà tiến công của Taliban.

Ðáp lại, các nghị sĩ Cộng hòa hàng đầu chỉ trích bình luận của Tổng thống Biden, cáo buộc ông không nhận trách nhiệm về chính sách của chính quyền. Nghị sĩ Steve Scalise cho rằng lý lẽ của ông Biden có thể gây tổn hại các mối quan hệ ngoại giao ở nước ngoài và bằng cách đổ lỗi cho lãnh đạo Afghanistan, chủ nhân Nhà Trắng đang gửi thông điệp rằng Mỹ không nghiêm túc trong việc sát cánh với các đồng minh.

Kết quả thăm dò do The Trafalgar Group thực hiện cho thấy đa số người Mỹ không tán thành cách thức xử lý của Tổng thống Biden đối với các hoạt động quân sự của Mỹ ở Afghanistan. Cuộc khảo sát, thực hiện từ ngày 14 đến 15-8, chỉ ra rằng 69% người Mỹ được thăm dò không tán thành cách giải quyết của ông Biden đối với sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Afghanistan và chỉ có 23% ủng hộ.

Mỹ bối rối về “chiến lợi phẩm” của Taliban

Thiếu tướng Hank Taylor, phụ trách hậu cần tại Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, hôm 16-8 đã liên tục né tránh trả lời về cách Mỹ xử lý số khí tài nước này trang bị cho quân đội Afghanistan nhưng rơi vào tay Taliban.

Taliban phát động chiến dịch đánh chiếm lãnh thổ Afghanistan từ hồi tháng 5, sau khi quân đội Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) bắt đầu đợt rút binh sĩ cuối cùng khỏi quốc gia Tây Nam Á. Taliban đã đăng nhiều video ăn mừng việc thu giữ được vũ khí từ tay lực lượng an ninh Afghanistan. Một chỉ huy Taliban hồi tháng 7 “khoe” rằng các tay súng dưới quyền đã chiếm được một kho vật tư gồm 70 súng bắn tỉa, 900 khẩu súng các loại, 30 xe Humvee, 20 xe bán tải và 15 thiết giáp. Hồi cuối tuần rồi, Taliban đăng video cho thấy họ thu nhiều trực thăng quân sự, do Mỹ sản xuất và trang bị cho quân đội Afghanistan, tại sân bay ở Kandahar.

Trong số khoảng 145 tỉ USD Chính phủ Mỹ chi để tái thiết Afghanistan, khoảng 83 tỉ USD được dùng để phát triển và duy trì lực lượng quân đội cùng cảnh sát. Mỹ còn “rót” 837 tỉ USD cho cuộc chiến tại Afghanistan từ tháng 10-2001, chưa tính 145 tỉ USD nói trên. Thư ký báo chí Lầu Năm Góc John Kirby ngày 16-8 thừa nhận rằng “tiền không mua được ý chí và khả năng lãnh đạo”, sau khi quân đội Afghanistan sụp đổ quá nhanh trước đà tiến của Taliban.

HẠNH NGUYÊN