Ông Marco Rubio đã khởi động chuyến công du Trung Ðông đầu tiên với tư cách Ngoại trưởng Mỹ bằng cách thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Israel, trong bối cảnh khu vực này đang sôi sục trước đề xuất của Tổng thống Donald Trump về việc “sở hữu” Dải Gaza và trục xuất người dân Palestine.

Ngoại trưởng Mỹ Rubio (trái) và Thủ tướng Israel Netanyahu trong cuộc họp báo ngày 16-2. Ảnh: AP

Ngoại trưởng Rubio, người ủng hộ Tel Aviv trong cuộc chiến ở Gaza, đã được Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và các quan chức khác chào đón nồng nhiệt tại Jerusalem hôm 16-2.

Hamas phải bị xóa bỏ

Phát biểu với báo giới sau các cuộc họp kín, ông Rubio cho rằng Tổng thống Trump rất táo bạo khi đưa ra một điều gì đó mới mẻ, chứ không phải những ý tưởng cũ rích trong quá khứ.

Về phần mình, Thủ tướng Netanyahu ca ngợi tầm nhìn táo bạo của Tổng thống Trump, đồng thời cho biết ông và nhà lãnh đạo Mỹ có một “chiến lược chung” về tương lai Gaza. Theo ông, chiến lược này bao gồm thời điểm “cánh cổng địa ngục sẽ mở ra” nếu phong trào Hồi giáo Hamas không thả hàng chục con tin còn lại.

Ðồng quan điểm, ông Rubio nhấn mạnh rằng Hamas “không thể tiếp tục là một lực lượng quân sự hoặc chính phủ” sau khi cuộc chiến ở Gaza chấm dứt. “Chừng nào họ vẫn là một lực lượng cai trị hoặc có thể đe dọa bằng bạo lực thì hòa bình là điều không thể. Họ phải bị xóa bỏ”, ông Rubio nói về nhóm vũ trang của Palestine.

Ông Trump tiếp tục phát biểu về kế hoạch trục xuất người Palestine trong những ngày gần đây, gạt bỏ những hoài nghi về tính khả thi của kế hoạch cũng như phớt lờ những phản đối từ các nhóm nhân quyền.

Tuy nhiên, sau Israel, các điểm dừng chân tiếp theo của Ngoại trưởng Rubio trong chuyến công du lần này là Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Ðây là hai đồng minh quan trọng của Mỹ nhưng đều cực lực phản đối ý tưởng di dời 2,2 triệu người Palestine khỏi Gaza như một biện pháp giải quyết cuộc chiến kéo dài 16 tháng giữa Israel và Hamas.

Khối Arab bàn cách đối phó

Ngay cả khi đạt được mục tiêu loại bỏ Hamas, vẫn có rất ít sự đồng thuận về những gì sẽ xảy ra tiếp theo ở Gaza. Theo giới phân tích, Mỹ, Israel và các nước Arab có những cách tiếp cận rất khác nhau đối với giải pháp rộng hơn.

Saudi Arabia tuyên bố không thể có hòa bình trong khu vực nếu không có một nhà nước Palestine và từ lâu nhiều người tin rằng Gaza sẽ là một phần không thể thiếu của nhà nước này. Trong phản ứng công khai hiếm hoi đối với ông Trump, Riyadh tái khẳng định một nhà nước Palestine vẫn là điều kiện tiên quyết để vương quốc này bình thường hóa quan hệ với Tel Aviv - mục tiêu mà Washington theo đuổi lâu nay.

Giới chức Saudi Arabia cũng đang ủng hộ những nỗ lực do các nước Arab dẫn đầu nhằm soạn thảo kế hoạch riêng của họ cho Gaza hậu chiến. Kế hoạch này dự kiến sẽ được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh Arab ở Cairo, Ai Cập vào ngày 27-2.

Tổng Thư ký Liên đoàn Arab, Ahmed Aboul Gheit đã kêu gọi từng bước tái thiết Gaza mà không cần phải di dời cư dân của vùng lãnh thổ này.

Jordan hiện có một lượng lớn hậu duệ của người Palestine vốn đã chạy trốn hoặc bị trục xuất khỏi đất nước của họ kể từ khi thành lập nhà nước Israel vào năm 1948. Trong chuyến thăm Nhà Trắng hồi tuần rồi, Quốc vương Jordan Abdullah II đã lên tiếng phản đối việc định cư người tị nạn Palestine tại nước này.

Ngày 16-2, Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty và phái đoàn Hạ viện Mỹ, do Nghị sĩ Cộng hòa Darrell Issa, Phó Chủ tịch Ủy ban Ðối ngoại Hạ viện dẫn đầu, đã thảo luận về những nỗ lực của Ai Cập nhằm phát triển một kế hoạch toàn diện gồm nhiều giai đoạn để khôi phục và tái thiết sớm Gaza cũng như đảm bảo người Palestine vẫn sinh sống trên vùng đất lịch sử của họ.

Ông Abdelatty cho biết Ai Cập đang phát triển một kế hoạch tái thiết Gaza, với sự hợp tác của Chính quyền Palestine và các quốc gia Arab - Hồi giáo, đồng thời khẳng định cộng đồng quốc tế cũng ủng hộ kế hoạch này.

Ðược biết, kế hoạch tái thiết Gaza của Ai Cập ưu tiên phục hồi sớm, khôi phục cơ sở hạ tầng, tăng cường viện trợ nhân đạo và phục hồi nền kinh tế Gaza. Ai Cập dự kiến sẽ hoàn tất kế hoạch tái thiết Gaza vào tuần tới. Giai đoạn đầu tiên của kế hoạch sẽ bắt đầu sau hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp của các quốc gia Arab ở Cairo.

Chuyến công du Trung Đông của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio diễn ra 2 tuần trước khi giai đoạn đầu tiên của lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas ở Gaza kết thúc. Ngày 16-2, Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff cho biết các cuộc đàm phán về giai đoạn 2 của thỏa thuận ngừng bắn sẽ tiếp tục trong tuần này.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)