Qua nhiều thông tin về nguy cơ của chất phóng xạ tại Nhật Bản vừa qua, bạn đọc rất quan tâm đến tác nhân phóng xạ iốt- 131 và theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới, người dân trong vùng ảnh hưởng phóng xạ hạt nhân có thể dùng chế phẩm iốt kali để ngăn chặn sự hấp thu phóng xạ. Để hiểu rõ vấn đề trên, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Đàm Hồng Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP TP Cần Thơ.

* Thưa ông, Iốt - kali là gì, tại sao có tác dụng ngăn chặn khả năng hấp thu chất phóng xạ?

- Iốt kali (Potassium iodide- KI) là chế phẩm có thành phần chính là nguyên tố iốt. Cơ thể chúng ta cần iốt để duy trì các chức năng hoạt động bình thường của tuyến giáp. Trên lý thuyết, việc sử dụng iốt kali với liều lượng phù hợp ngay sau khi tiếp xúc với nguồn phóng xạ, giúp ngăn chặn sự hấp thu iốt phóng xạ (radioiodine), giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp trong dân chúng vùng bị phơi nhiễm với phóng xạ. Thực ra iốt kali không phải là “thuốc giải độc phóng xạ đa năng”, nó không bảo vệ con người hóa giải được tất cả nguồn phóng xạ xâm nhiễm từ bên ngoài, ngoại trừ nguồn phóng xạ chính là iốt đồng vị phóng xạ (tác nhân chính gây nhiễm phóng xạ tại một số tỉnh của Nhật Bản hiện nay). Nếu dùng iốt kali dạng thuốc phải cần bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên viên ngành y tế công cộng hướng dẫn khi có sự cố khẩn cấp hạt nhân.

* Xin ông cho biết, gần đây có thông tin một số nước thuộc khu vực châu Á, người dân đổ xô mua muối iốt hoặc thuốc iodua kali để dự trữ, đề phòng tình huống ô nhiễm phóng xạ. Dùng muối iốt với mục đích trên có thực sự cần thiết trong tình hình hiện nay của chúng ta?

- Muối iốt có thành phần Kali Iodate (KIO3). Khi bổ sung vào muối ăn, nó trở thành phương tiện hiệu quả trong việc bổ sung lượng iốt cho cơ thể, thường không được cung cấp đầy đủ qua khẩu phần ăn hàng ngày (Nhu cầu mỗi ngày ở trẻ em dưới 10 tuổi từ 80- 100mcg; người lớn cần khoảng 150mcg).

Việc thiếu hụt iốt gây rối loạn hormone tuyến giáp sẽ ảnh hưởng cho quá trình phát triển trí não, chậm lớn, nặng nề nhất là gây bướu cổ đơn thuần, chứng đần độn, câm, điếc. Chính lý do này mà trên thế giới đã triển khai chương trình “phòng chống rối loạn do thiếu iốt”- Trong đó có Việt Nam chúng ta. Xét về bản chất hóa học, dạng iốt có trong muối iốt cũng như nguyên tố iốt từ thực phẩm như rong biển, hải sản, cá biển, rau chân vịt, rau cần... cũng có tác dụng giống như iốt kali; Tuy nhiên khi dùng với mục đích phòng chống tác hại của phóng xạ thì không hiệu quả, vì liều lượng khá thấp (1 muỗng cà phê muối iốt chỉ chứa khoảng 400mcg nguyên tố iốt). Nhưng muốn dùng nhiều hơn lượng muối iốt cũng không thể, vì khó ăn (do độ mặn), và lượng Natri trong muối ăn khi dùng quá nhiều sẽ dẫn đến chứng cao huyết áp, thậm chí là ngộ độc.

Thiết nghĩ chỉ vì nghe đồn đãi hoặc hiểu sai lệch khuyến cáo mà Tổ chức y tế Thế giới đưa ra, một số người tự ý dùng các chế phẩm có chứa nguyên tố iốt với mục đích phòng ngừa phóng xạ, như muối iốt, thuốc iodua kali, dầu iốt, cồn iốt... là không nên. Tuy nhiên, muối iốt dùng với số lượng bình thường để nêm thức ăn hàng ngày là được khuyến khích.

Tóm lại, theo các nhà khoa học đã nhận định khả năng ô nhiễm phóng xạ khó có thể ảnh hưởng đến nước ta, và thực tế đến nay chưa có dấu hiệu ô nhiễm không khí trên địa phận Việt Nam, bà con không nên quá “lo xa” về việc đề phòng ô nhiễm phóng xạ, từ đó có những hành động cực đoan không cần thiết.

* Xin cảm ơn ông!

ĐOÀN LÝ (thực hiện)