Trong buổi điều trần trước Ủy ban chuẩn chi ngân sách Thượng viện Mỹ hôm 15-6, Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates đã có những phát biểu được xem là cởi mở hơn về nhiều vấn đề sau thời gian bị “gò bó” trong công việc. Động thái này diễn ra khi chỉ còn 15 ngày nữa là ông sẽ rời khỏi cương vị lãnh đạo Lầu Năm Góc.
Tại buổi điều trần, khi Thượng nghị sĩ Dân chủ Patrick Leahy yêu cầu cho biết Mỹ sẽ phải hỗ trợ Pakistan bao lâu nữa, vị cựu giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã không đi thẳng vào vấn đề nhưng thừa nhận “các chính phủ nói dối chúng ta”. Ông Gates nói: “Trước hết, tôi nói bằng kinh nghiệm 27 năm ở CIA và 4 năm rưỡi qua trên cương vị này (bộ trưởng quốc phòng), hầu hết các chính phủ đều lừa dối lẫn nhau. Đó là cách thức mà công việc được tiến hành”. Đám đông các quan chức Mỹ bật cười, nhưng ông Leahy tiếp tục hỏi: “Pakistan có bắt giữ những người đã giúp chúng ta?”. Ý ông Leahy muốn đề cập tới thông tin trên Thời báo New York cho rằng Islamabad đã bắt 5 người từng cung cấp tin tức cho CIA dẫn tới việc Mỹ tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden hồi tháng rồi. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ điềm tĩnh: “Thỉnh thoảng”, và nói thêm: “Đôi khi họ cài người vào để theo dõi chúng ta”.
Một vấn đề khác mà ông Gates chỉ trích thẳng thừng là quỹ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) dành để huấn luyện lực lượng an ninh Afghanistan. Ông Gates cho là quỹ này như “chuyện đùa”, vì phần đóng góp của các đồng minh châu Âu không đáng là bao. Ông nói: “Chỉ có khoảng 350 triệu euro của các đồng minh châu Âu đóng góp, trong khi Mỹ đang chi hàng tỉ USD”. Tại Brussels (Bỉ) tuần rồi, ông Gates cũng có phát biểu gay gắt về việc NATO không đóng góp đầy đủ cho cuộc chiến ở Afghanistan.
Một vấn đề nữa mà vị bộ trưởng thuộc đảng Cộng hòa dám “minh bạch” là công khai bảo vệ Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai, người thường xuyên chỉ trích Mỹ xung quanh việc nhiều dân thường Afghanistan chết trong các cuộc không kích của liên quân. Ông Gates nói: “Ông ấy đã phản ứng rành mạch mọi việc đã xảy ra và lên tiếng. Ông ấy rất nhạy cảm với thiệt hại của dân thường. Đây là chủ đề không có gì bất ngờ”. Tuy không nói về quy mô quân số Mỹ dự kiến rút khỏi Afghanistan vào tháng 7 tới, nhưng ông Gates cho biết ông đang trao đổi với Tổng thống Barack Obama về các lực lượng được giữ lại. Ông tuyên bố: “Đây không phải là cuộc chiến không có hồi kết”.
Buổi điều trần trên là lần xuất hiện cuối cùng của ông Gates trước Quốc hội trên cương vị người đứng đầu Lầu Năm Góc, và có thể nói rằng đây là buổi chất vấn mà ông đã phơi bày nhiều vấn đề bị “ức chế” khi còn nắm quyền. Thời báo New York cho biết nhà lãnh đạo Lầu Năm Góc ngày càng mất kiên nhẫn với cái mà ông xem là phần “không trôi chảy” nhất trong công việc, đó là giải trình trước Thượng và Hạ viện, nơi ông từng bị chất vấn về các cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan, ngân sách Bộ Quốc phòng và hàng chục vấn đề mà ông cho là lôi thôi khác.
N. KIỆT (Theo NYT, Reuters)
