Lửa cháy bên trong khu phức hợp Bab al-Aziziya của ông Gadhafi. Ảnh: NYT

Sau vài ngày “vắng bóng” trong lúc Thủ đô Tripoli bị lực lượng nổi dậy vây hãm, nhà lãnh đạo Libye Muammar Gadhafi đã xuất hiện, với bài diễn văn được phát trên đài truyền thanh Tripoli và sóng truyền hình Al Orouba của Libye sáng 24-8.

Theo hãng tin Anh Reuters, trong diễn văn trên, ông Gadhafi tuyên bố sẵn sàng “tử vì đạo” hoặc giành chiến thắng trong cuộc chiến chống “xâm lược”. Đại tá Gadhafi cũng cho rằng khu phức hợp Bab al-Aziziya ở trung tâm Tripoli đã bị san bằng bởi 64 cuộc không kích của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và việc ông rút lui khỏi khu vực này là “động thái chiến thuật”. Người phát ngôn cho Gadhafi, Moussa Ibrahim nói với đài Al Orouba rằng 6.500 người tình nguyện trung thành với ông Gadhafi đã đến Tripoli để chiến đấu chống lại lực lượng nổi dậy được NATO hậu thuẫn. Lực lượng trung thành với chính phủ đã bắt giữ 4 nhân vật cấp cao của Qatar và một của Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất (UAE). Theo Reuters, lực lượng của Gadhafi có thể sẽ phản công trong vài tháng hoặc vài năm.

Tuyên bố trên của Gadhafi được đưa ra sau khi lực lượng chống đối khẳng định đã giành chiến thắng tại Tripoli và chiếm được khu Bab al-Aziziya đêm 23-8. Người đứng đầu Hội đồng Dân tộc chuyển tiếp (NTC), Mustafa Abdul Jalil cho biết có hơn 400 người thiệt mạng, hơn 2.000 người bị thương trong 3 ngày giao tranh ác liệt giữa quân nổi dậy và lực lượng của nhà lãnh đạo Gadhafi. Hơn 600 binh sĩ chính phủ đã bị quân nổi dậy bắt giữ. Đặc phái viên lực lượng nổi dậy Libye tại LHQ Ibrahim Dabbashi cho hay quốc gia Bắc Phi này “sẽ hoàn toàn được giải phóng (khỏi chế độ Gadhafi) trong vòng 72 giờ tới”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland cho biết chính quyền Mỹ đang “làm việc khẩn trương” để giải ngân trước 1-1,5 tỉ USD tài sản của chính quyền Gadhafi bị đóng băng ở Mỹ từ tháng 2. Tài sản bị phong tỏa này, tổng cộng khoảng 37 tỉ USD, dự định được dùng để hỗ trợ lực lượng nổi dậy tại Libye xây dựng chính quyền và tái thiết đất nước thời hậu Gadhafi.

Tuy nhiên, chưa rõ liệu lực lượng nổi dậy đã kiểm soát được toàn bộ khu phức hợp rộng lớn Bab al-Aziziya, vốn nằm trên một “mê cung” các đường hầm và lối đi bí mật, hay không. Nhiều người lo ngại một cuộc chiến đẫm máu sẽ xảy ra trước khi ông Gadhafi bị phế truất. Bởi vị trí ẩn trốn của ông Gadhafi hiện không được rõ. Nói với báo giới tại New York, Dabbashi cho rằng ông Gadhafi, gia đình và các quan chức cấp cao Libye có thể đang lẩn trốn tại nhà riêng của họ, hoặc trong các đường hầm dưới lòng thành phố, vốn được ông Gadhafi xây dựng vì mục đích an ninh trong vài năm gần đây. Trước đó, Chủ tịch Liên đoàn Cờ vua Nga Kirsan Ilyumzhinov cho hay nhà lãnh đạo Gadhafi đã thông báo với ông qua điện thoại rằng mình vẫn khỏe, đang có mặt ở Tripoli và không hề có kế hoạch rời khỏi thành phố này. Ilyumzhinov cho biết thêm con trai cả của Gadhafi là Mohammad cũng đã gọi điện cho ông vào chiều 23-8 và khẳng định “sẵn sàng chiến đấu đến hơi thở cuối cùng”.

Trong khi đó, NATO cảnh báo tình hình tại Tripoli vẫn rất nguy hiểm và tuyên bố sẽ tiếp tục các chiến dịch ở Libye, tấn công các lực lượng trung thành với Gadhafi nếu họ kháng cự. Theo báo USA Today của Mỹ ngày 24-8, nếu lực lượng nổi dậy không hành động nhanh chóng để bảo vệ các tòa nhà và cơ sở hạ tầng quan trọng, trong đó có các giếng dầu và nhà máy lọc dầu, Libye có thể đối mặt với viễn cảnh bạo lực triền miên. Tại Baghdad của Iraq năm 2003, sự sụp đổ của chính quyền Saddam Hussein sau cuộc tấn công của liên quân do Mỹ dẫn đầu đã làm bùng phát nạn cướp phá và bạo lực, do thiếu an ninh. Các nhà phân tích cho rằng Libye có thể diễn biến tương tự Iraq. Michael O’Hanlon, nhà phân tích tại Viện Brookings (Mỹ), cho rằng lực lượng chống đối cần ngăn chặn khả năng đáp trả của những người ủng hộ Gadhafi và phòng ngừa nạn cướp vũ khí và đạn dược.

NGUYỄN KIỆT
(Theo Reuters, LA Times, USA Today)