Mạng xã hội (MXH) là ảo, nhưng những hệ lụy mà nó mang đến là thật. Vì lẽ đó, nhiều quốc gia trên thế giới đang triển khai các biện pháp hạn chế trẻ em sử dụng MXH, nhằm bảo vệ sức khỏe tinh thần và thể chất thế hệ tương lai.

Trẻ dùng MXH thường xuyên có thể tác động tiêu cực về nhận thức và nguy cơ cao dẫn tới các hành vi nguy hiểm.

Hôm 12-5, thủ hiến bang Nam Úc Peter Malinauskas đã đề xuất cấm trẻ em dưới 14 tuổi sử dụng MXH. Cụ thể, trẻ em dưới 14 tuổi ở bang này sẽ không được phép sử dụng MXH, trong khi trẻ từ 14-15 tuổi phải có sự cho phép của cha mẹ mới được sở hữu tài khoản MXH. Nếu được ban hành, Nam Úc sẽ là bang đầu tiên ở xứ chuột túi áp dụng lệnh cấm.

Không chỉ tại Úc, chính quyền ở nhiều quốc gia khác cũng đã đề ra quy định nhằm kiểm soát việc sử dụng MXH của trẻ em. Tại Mỹ, Thống đốc bang Florida Ron DeSantis hồi tháng 3 đã ký ban hành lệnh cấm trẻ em dưới 14 tuổi sử dụng MXH. Theo lệnh cấm, các nền tảng truyền thông xã hội phải đóng tài khoản của những người dưới 16 tuổi và dùng hệ thống xác minh của bên thứ ba để sàng lọc những người chưa đủ tuổi sử dụng. Trước đó, Utah năm ngoái đã trở thành bang đầu tiên của Mỹ áp dụng luật điều chỉnh quyền truy cập của trẻ em vào MXH. Luật này yêu cầu mọi người dùng dưới 18 tuổi phải được sự cho phép rõ ràng của cha mẹ mới có thể sử dụng các nền tảng như TikTok, Instagram và Facebook… Nhiều bang khác sau đó cũng đưa ra quy định tương tự, bao gồm Arkansas, Louisiana, Ohio và Texas.

Nhận thấy những rủi ro mà trẻ vị thành niên có thể đối mặt khi sử dụng MXH, Trung Quốc hồi tháng 8-2023 cũng đã ra quy định không cho phép người dưới 18 tuổi truy cập mạng Internet bằng thiết bị di động từ 22 giờ hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau. Giới chức nước này cũng khuyến cáo phụ huynh tăng cường quản lý thời gian sử dụng điện thoại thông minh ở trẻ em, tối đa 40 phút/ngày đối với trẻ dưới 8 tuổi và 2 giờ/ngày đối với thiếu niên 16-17 tuổi.

Tại châu Âu, Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã đề xuất cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng MXH. Cơ quan quản lý truyền thông Vương quốc Anh (Ofcom) hôm 8-5 cho biết sẽ siết chặt quy định về giới hạn độ tuổi trẻ em sử dụng MXH, theo đó, trẻ em dưới 13 tuổi sẽ không được phép tạo tài khoản MXH. Những công ty nào không tuân thủ quy định nói trên sẽ chịu mức phạt lên tới 10% tổng doanh thu toàn cầu mỗi năm.

Các chính phủ cho rằng những biện pháp kiểm duyệt độ tuổi sử dụng MXH nhắm tới bảo vệ sức khỏe tâm thần của trẻ em trước tình trạng gia tăng nội dung độc hại trên các nền tảng số. Thật vậy, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy sử dụng MXH có hại đối với sức khỏe tâm thần và sự phát triển của trẻ em.

Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Y khoa Anh hồi tháng 1, những trẻ từ 10 tuổi sử dụng MXH thường xuyên hoặc hằng ngày có nguy cơ sử dụng rượu, thuốc lá và ma túy cao hơn, thậm chí có hành vi chống đối xã hội, tình dục không an toàn. Kết quả này được các chuyên gia đưa ra sau khi phân tích các dữ liệu nghiên cứu từ khắp nơi trên thế giới, với sự tham gia của 1,4 triệu trẻ em và thanh thiếu niên từ 10-19 tuổi. Các nghiên cứu còn chỉ ra rằng MXH có thể tạo ra những tác động tiêu cực về nhận thức cho trẻ. Chẳng hạn, một đứa trẻ bị chê về ngoại hình trên MXH có thể dẫn đến trầm cảm nặng, lo lắng, rối loạn ăn uống.

Theo các chuyên gia, trẻ em là đối tượng rất dễ rơi vào bẫy của người lạ trên mạng, cũng như dễ tiếp cận với nội dung độc hại trên MXH. Tuy nhiên, việc xây dựng và triển khai các công cụ pháp luật nhằm bảo vệ trẻ em trong môi trường mạng hiện còn chậm trễ và kém hiệu quả.

Theo báo cáo của  Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF), 83% trẻ em Việt Nam từ 12-13 tuổi sử dụng Internet; con số này tăng lên 93% ở độ tuổi 14-15.  Trong khi đó, một khảo sát của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy trẻ em Việt Nam dành 5-7 giờ/ngày để sử dụng MXH. Đáng lo ngại là chỉ có 36% trẻ em, hầu hết ở độ tuổi 16-17, được dạy về việc bảo đảm an toàn trên mạng.