Sau bế tắc tại thượng đỉnh bất thường cuối tuần rồi, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) hôm 2-7 đã đạt được đồng thuận về danh sách ứng viên nắm giữ các vị trí lãnh đạo chủ chốt của khối trong nhiệm kỳ mới. Ðiều đáng chú ý là những nhân vật này không có mặt trong danh sách dự kiến ban đầu.

Từ trái sang, từ trên xuống: ứng viên Chủ tịch EC Leyen, Chủ tịch ECB Lagarde, Cao ủy EU Borrell và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Michel. Ảnh: La Croix

Theo thỏa thuận, Thủ tướng Bỉ Charles Michel được đề cử thay thế ông Donald Tusk giữ chức Chủ tịch Hội đồng châu Âu, chịu trách nhiệm về đường lối chính trị của EU. Ngoại trưởng Tây Ban Nha Josep Borrell từng giữ chức Chủ tịch Nghị viện châu Âu (EP) giai đoạn 2004-2007 được đề cử làm đại diện cấp cao của khối về chính sách an ninh và đối ngoại.

Đặc biệt, lần đầu tiên trong lịch sử 60 năm của EU, hai trong số các vị trí quyền lực nhất liên minh sẽ do phụ nữ đảm nhiệm nếu đề cử của họ được EP thông qua. Cụ thể, nguyên thủ 28 nước thành viên đã thống nhất chọn Bộ trưởng Quốc phòng Đức Ursula von der Leyen giữ chức Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) thay ông Jean-Claude Juncker. Ứng viên nữ còn lại là Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Christine Lagarde được đề cử làm người đứng đầu Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).

Ngoại trừ ghế Chủ tịch Hội đồng châu Âu, tất cả vị trí còn lại đều chờ EP thông qua. Nếu được chấp nhận, bà Leyen sẽ nắm vai trò định hình chính sách của khối kinh tế lớn nhất thế giới với 500 triệu dân. Tuy nhiên, với quan điểm bảo thủ và là đồng minh thân cận của Thủ tướng Đức Angela Merkel, bà Leyen được dự đoán sẽ không đem lại thay đổi nào cho Brussels trong các vấn đề như kiểm soát ngân sách EU, giám sát cạnh tranh nội bộ và công tác đàm phán thương mại với các đối tác bên ngoài, đặc biệt trong vấn đề Anh rời EU (Brexit). Trong khi đó, bà Lagarde từng giữ chức Bộ trưởng Tài chính Pháp được kỳ vọng có thể giúp khôi phục kinh tế Khu vực đồng tiền chung (Eurozone). Trong tuyên bố, IMF ​​xác nhận đã chấp thuận quyết định của bà Lagarde rút lui khỏi cương vị lãnh đạo. Tổ chức này đồng thời cho biết hoàn toàn tin tưởng vào nhà kinh tế người Mỹ David Lipton khi chỉ định ông làm quyền Giám đốc điều hành. Theo truyền thống, IMF do một người châu Âu dẫn dắt trong khi lãnh đạo tổ chức “chị em”- Ngân hàng Thế giới là một người Mỹ.

Trở lại danh sách ứng viên lãnh đạo EU, BBC cho biết tất cả các nhân vật được đề cử đều thuộc các quốc gia Tây Âu sáng lập khối. Phát biểu sau khi có danh sách đề cử, ông Donald Tusk hoan nghênh nỗ lực đi đến đồng thuận giữa các nước thành viên trước phiên họp đầu tiên của EP; đồng thời mô tả đây là “sự cân bằng giới tính hoàn hảo”. Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết danh sách là kết quả hợp tác của liên minh Pháp-Đức quyền lực nhất EU cũng như giữa các phe phái chính trị khác nhau trong khối. Đồng quan điểm, Thủ tướng Merkel ca ngợi tinh thần đoàn kết  vốn là điều kiện cần thiết để EU tiếp tục tiến về phía trước.

Trước đó, lãnh đạo các nước trong cuộc đàm phán nước rút gần như đạt được nhất trí với việc đề cử ông Frans Timmermans thuộc đảng Xã hội (Hà Lan) làm Chủ tịch EC sau khi các nhà lãnh đạo Đức, Pháp và Tây Ban Nha đồng ý ủng hộ. Tuy nhiên, quyết định này vấp phải sự phản đối gay gắt bất ngờ từ Ba Lan, Hungary, Cộng hòa Séc và Slovakia. Các ứng viên cho những vị trí cao nhất còn lại tiếp tục bị “treo” hoặc bị chặn do bất đồng giữa những người có quyền ra quyết định. Diễn biến này phá vỡ cơ chế “Spitzenkandidenen”, tức “ứng viên hàng đầu” sẽ do các nhóm chính trị lựa chọn từ đảng chiến thắng trong cuộc bầu cử EP vừa qua. Tình thế bế tắc đồng thời phản ánh sự chia rẽ không chỉ giữa các nhóm chính trị lớn mà còn giữa các nước Tây, Đông và Trung Âu.

Trước những diễn biến hiện nay, giới phân tích thừa nhận giải quyết bất đồng là yếu tố quan trọng đối với EU trong bối cảnh khối này đang đứng trước thách thức liên quan Brexit - một trong những cuộc khủng hoảng lớn nhất mà liên minh phải đối mặt. Kết thúc cuộc họp hôm 2-7, ông Donald Tusk lần nữa khẳng định ban lãnh đạo mới EU sẽ không nhượng bộ trong thỏa thuận với Anh.

MAI QUYÊN