Lễ giỗ lần thứ 136 của Cụ Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa vừa diễn ra vào tháng 2-2008 trong khuôn viên chật hẹp. Ảnh: THÚY DIỄM

Tuần rồi, đông đảo nhân dân Cần Thơ tham dự Lễ giỗ Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa trong cảnh chen chúc tại khu mộ đơn sơ, chật chội tọa lạc ở phường An Thới, quận Bình Thủy. Các cấp lãnh đạo thành phố tiếp tục hứa: Sẽ nỗ lực khởi công công trình Khu tưởng niệm cụ Thủ khoa trong năm nay. Nhưng liệu những hứa hẹn đó có thành hiện thực không khi dự án đã hình thành từ năm 2001 đến nay?

* 8 năm vẫn còn “khởi động”...

Sau 8 năm bắt tay vào tiến hành các thủ tục đầu tư, hiện công trình Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa vẫn đang trong quá trình “chuẩn bị”.

Nhiều năm qua, việc duy nhất được hoàn thành là UBND quận Bình Thủy cùng các cấp các ngành liên quan xây dựng hai con đường dẫn vào khu đất được quy hoạch xây dựng Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Còn hầu hết các khâu còn lại của công trình này vẫn đang nằm trong giai đoạn “tháo gỡ khó khăn”.

Vướng mắc lớn nhất là công tác giải phóng mặt bằng khu đất 1 ha được quy hoạch làm Khu Tưởng niệm. Trên khu đất này có 32 hộ dân ngụ tại khu vực 2 của phường An Thới phải di dời. Được biết, những hộ dân này hoàn toàn ủng hộ chủ trương xây dựng công trình tưởng niệm cụ Thủ khoa và cũng thống nhất với mức giá bồi hoàn do Nhà nước đưa ra. Thế nhưng, dù có trong tay gần 12 tỉ đồng được giải ngân, nhưng các cấp các ngành liên quan đã phải cố gắng hết sức mới thuyết phục nhân dân nhận tiền bồi hoàn, vì đa số các hộ dân chưa chịu nhận tiền mà chờ được tái định cư như hứa hẹn ban đầu của lãnh đạo thành phố. Đến cuối năm 2007, 100% hộ dân chịu nhận tiền, nhưng vẫn đặt điều kiện chính quyền địa phương phải cam kết chỉ buộc họ di dời khi nào được tái định cư. Bà Ngô Thị Thùa, ngụ tại tổ 2, khu vực 2, phường An Thới - có đất và nhà bị giải tỏa, đồng thời là người kế thừa công việc chăm sóc khu mộ Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa của gia tộc từ nhiều đời nay - cho biết: “Tôi và nhiều người dân ở đây rất mong công trình được khởi công sớm, để cụ Thủ khoa được ở trong một công trình văn hóa xứng với danh tiếng và sự kính ngưỡng của đồng bào. Bà con đều đồng tình với mức giá bồi hoàn của nhà nước, dù biết rằng bản thân sẽ gặp một số khó khăn, thiếu hụt khi di dời vì vật giá bây giờ tăng vùn vụt. Nhưng tôi và nhiều bà con vẫn rất băn khoăn về chuyện tái định cư vì nếu không có đất tái định cư thì chúng tôi không thể ổn định cuộc sống...”.

Được biết, khi công tác giải tỏa bồi hoàn mới triển khai hồi năm 2005, các hộ dân được cho biết sẽ tái định cư tại Khu dân cư Ngân Thuận (nằm trên đường Cách Mạng Tháng Tám). Vậy mà đến lúc cần thì quỹ đất tại Khu dân cư Ngân Thuận đã không còn. Việc tái định cư cho 32 hộ dân bị chựng lại. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến ách tắc trong giải phóng mặt bằng. UBND TP Cần Thơ cũng nhiều lần có văn bản chỉ đạo Trung tâm Phát triển quỹ đất TP Cần Thơ xem xét, đề xuất, tham mưu với UBND việc bố trí nền tái định cư cho 32 hộ này. Thế nhưng, đến đầu năm 2008, vẫn chưa có hướng giải quyết cho quỹ đất tái định cư những hộ dân chịu ảnh hưởng của công trình.

Chừng nào thành phố Cần Thơ vẫn còn chưa tìm được quỹ đất để tái định cư cho 32 hộ dân bị giải tỏa, Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa vẫn không thể khởi công.

* Những khó khăn nối tiếp khó khăn

Năm 2003, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ đã ra Quyết định 4303/QĐ-CTUB phê duyệt dự án đầu tư công trình Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Theo quyết định, tổng kinh phí xây dựng công trình hơn 18 tỉ đồng, gồm 21 hạng mục. Trong đó có các hạng mục chính như nhà thờ, nhà trưng bày, nhà bia tưởng niệm, khu mộ, nhà mát, cổng tam quan chính và phụ, cây xanh, vườn hoa, hồ nước... được thiết kế theo phong cách kiến trúc Nam bộ, mang bản sắc miệt vườn sông nước và sử dụng các vật liệu truyền thống như gỗ, ngói, tre, lá... Năm 2005, UBND quận Bình Thủy và Sở Văn hóa Thông tin TP tham mưu với UBND TP Cần Thơ ra Quyết định số 3093/QĐ-UBND về việc phê duyệt thiết kế dự toán một số hạng mục của công trình. Động thái này nhằm chuẩn bị thủ tục đầu tư để ngay khi có mặt bằng là tiến hành khởi công Khu tưởng niệm. Theo đó, sẽ có một số công trình trọng điểm được khởi công trước để cải thiện khu mộ như nhà thờ, khu mộ, sân và hàng rào. Thế nhưng, những chuẩn bị đó trở lại tiếp tục vướng việc bố trí tái định cư cho 32 hộ dân, không có mặt bằng để khởi công.

Trong cuộc họp vào đầu tháng 3-2008 về việc triển khai thi công các công trình văn hóa trọng điểm của năm 2008 tại Sở Văn hóa Thông tin, đồng chí Huỳnh Can Đởm, Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin, cho biết: “Với vật giá hiện nay, ngành Văn hóa Thông tin phải kết hợp với Viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị tham mưu với UBND TP điều chỉnh lại tất cả các quyết định phê duyệt nguồn vốn để thực hiện công trình”. Theo tính toán của nhiều nhà thầu xây dựng, việc xây dựng Khu tưởng niệm với kinh phí 18 tỉ đồng trong thời điểm hiện nay là không thể được. Với giá cả hiện nay, công trình này cần từ 35-40 tỉ đồng mới có thể hoàn thành đúng thiết kế được phê duyệt. Con số này là một thách thức không nhỏ với nguồn ngân sách của TP Cần Thơ hiện nay và cũng sẽ gây nhiều khó khăn cho các bước lập thủ tục đầu tư và thi công sắp tới. Bởi vì theo chúng tôi được biết, năm 2008 công trình này chỉ được ghi vốn gần 5 tỉ đồng (!).

Hiện nay, UBND quận Bình Thủy liên tục gởi công văn đến Sở Văn hóa Thông tin kiến nghị nhanh chóng hoàn tất các bước chuẩn bị để khởi công công trình tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Còn Sở Văn hóa Thông tin chỉ có thể liên tục gởi công văn kiến nghị đến UBND TP Cần Thơ giải quyết vướng mắc lớn nhất hiện nay là quỹ đất tái định cư cho dân. Việc này không nằm trong thẩm quyền của Sở VHTT hay quận Bình Thủy. Trong cuộc họp gần đây nhất về công trình này hồi cuối năm 2007, đồng chí Tô Minh Giới, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ đã chỉ đạo: Trung tâm Phát triển Quỹ đất phải sớm tìm đất giải quyết vấn đề tái định cư cho nhân dân. Nếu không đủ nền, thì sẽ giải quyết tái định cư tại chỗ cho một số hộ, để lo việc chăm sóc và nhang khói cho Khu tưởng niệm Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa.

Nhiều người chỉ hy vọng công trình văn hóa tưởng niệm cụ Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa - một trong những danh nhân văn hóa lớn nhất của TP Cần Thơ - sẽ được khởi công nhằm đáp ứng nguyện vọng của đông đảo nhân dân.

• XUÂN VIÊN