Ấn Độ muốn mở rộng quan hệ kinh tế với Iran nhưng căng thẳng giữa Tehran và Washington đang cản trở những nỗ lực của New Delhi, đồng thời đặt ra nhiều thách thức khác đối với nền kinh tế lớn thứ ba châu Á.

Cảng Chabahar của Iran. Ảnh: DW

►Lợi ích chiến lược của Ấn Độ bị đe dọa

Vài ngày sau khi Mỹ thủ tiêu tư lệnh lực lượng đặc nhiệm Quds Qassem Soleimani của Iran tại Iraq hồi đầu tháng 1, Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar đã có hai cuộc gọi khẩn cấp, một cho Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và một cho người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif. Nhà ngoại giao Ấn Độ kêu gọi cả Tehran và Washington kiềm chế căng thẳng ở mức thấp nhất có thể, bởi lợi ích chiến lược của New Delhi có thể bị đe dọa.

Cảng Chabahar của Iran là một ví dụ về những khó khăn mà Ấn Độ phải đối mặt khi căng thẳng giữa Mỹ và Iran gia tăng. Để mở rộng cảng này, Iran đã hợp tác với Ấn Độ và Afghanistan. Với vị trí chiến lược của Chabahar trên Vịnh Oman, tàu đi đến vịnh này không cần phải qua Eo biển Hormuz - một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất và đặc biệt quan trọng đối với các chuyến tàu chở dầu đến từ Vùng Vịnh, trong bối cảnh Eo biển Hormuz trở thành điểm nóng trong căng thẳng địa chính trị tại khu vực trong vài tháng qua. Về phần Mỹ, cảng Chabahar dường như không phải là cái gai trong mắt họ. Trái lại, giới chức xứ cờ hoa coi cảng này là cơ hội để thúc đẩy nền kinh tế Afghanistan. Đó là lý do vì sao Washington không đưa Chabahar vào danh sách trừng phạt.

Tuy nhiên, giới đầu tư và các công ty Ấn Độ đã trở nên thận trọng trước các lệnh trừng phạt của Mỹ và cho rút các dự án đầu tư ra khỏi Chabahar. Sau khi Mỹ nhiều lần khẳng định Chabahar sẽ không bị đưa vào danh sách trừng phạt, các doanh nghiệp Ấn Độ mới bắt đầu xem xét đầu tư trở lại. Song, các khoản đầu tư không còn được đổ mạnh vào Iran như trước nữa.

Cần biết rằng trong vài  năm qua, Ấn Độ đã nỗ lực ngăn cản ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Vịnh Oman. Cảng Gwadar tại Pakistan mà Trung Quốc xây dựng chỉ nằm cách cảng Chabahar chưa đầy 100km. Trong chính sách “láng giềng trước tiên” của Ấn Độ, cảng Chabahar được coi là cửa ngõ quan trọng đến Afghanistan, Trung Á và cả châu Âu.

►Nhiều mối nguy khác

Căng thẳng Mỹ-Iran cũng có thể mang lại nhiều hậu quả khác. Eo biển Hormuz đặc biệt quan trọng đối với việc cung ứng dầu thô trên thế giới. ¼ lượng dầu và 1/3 lượng khí tự nhiên toàn cầu được vận chuyển qua tuyến đường thủy này, trong khi 65% lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ đi qua Eo biển Hormuz. Nếu tuyến vận tải này bị gián đoạn hoặc thậm chí bị đóng cửa do căng thẳng quân sự, nó sẽ tác động nghiêm trọng đến giá dầu toàn cầu. Điều này đã được nhận thấy rõ sau cái chết của ông Soleimani, giá dầu khi đó vượt mức 70 USD/thùng.

Giá dầu tăng đột biến sẽ gây ra hậu quả to lớn cho Ấn Độ. Theo các chuyên gia, với mức tăng chỉ 10 USD/thùng, mức lạm phát sẽ tăng 0,4%. Các khu vực nghèo của Ấn Độ sẽ là nơi đầu tiên bị giá dầu ảnh hưởng. Ngoài ra, những nỗ lực của Chính phủ Ấn Độ nhằm thúc đẩy tiêu dùng trong nước cũng sẽ bị giá dầu tác động.

Một cuộc xung đột kéo dài giữa Mỹ và Iran cũng có thể tác động đến khoảng 8 triệu người Ấn Độ định cư và làm việc tại Vùng Vịnh. Nếu tình thế buộc họ phải bỏ việc và trở về nước, Ấn Độ sẽ mất khoảng 40 tỉ USD kiều hối mỗi năm.

Trên lĩnh vực thương mại, Ấn Độ sẽ gặp khó khăn nếu các lệnh trừng phạt hà khắc được Mỹ áp đặt. Ấn Độ nhập khẩu methanol, quả hồ trăn, dầu thô của Iran và xuất khẩu các loại trà, gạo và sợi tổng hợp. Năm ngoái, Iran là nhà nhập khẩu trà hàng đầu của Ấn Độ, đạt 53,5 nghìn tấn, tăng 74% so với năm 2018. Giai đoạn 2014-2019, Ấn Độ đã xuất 95 triệu USD sợi tổng hợp sang Iran, chiếm 55% tổng giá trị  xuất khẩu mặt hàng này của New Delhi.

TRÍ VĂN (Theo DW, The Hindu)