Ngày 20-2-2013, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 342/QĐ-TTg sửa đổi một số tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới ban hành tại Quyết định số 491/QĐ-TTg (ngày 16-4-2009). Sau hơn 1 tháng thi hành Quyết định này tại 36 xã xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trên địa bàn TP Cần Thơ đã ghi nhận được những phản hồi tích cực. Hầu hết các địa phương đều cho rằng, việc sửa đổi các tiêu chí đã tháo gỡ được những khó khăn trong công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện các tiêu chí về XDNTM lâu nay của chính quyền và đại bộ phận cư dân nông thôn.

* Sửa đổi 5 tiêu chí

Tiêu chí số 12 về cơ cấu lao động sửa đổi thành tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên được đánh giá là phù hợp với tình hình XDNTM tại các xã thuần nông trên địa bàn TP Cần Thơ.

Theo Quyết định số 342/QĐ-TTg, 5 tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới được sửa đổi gồm: tiêu chí số 7 (về chợ nông thôn), tiêu chí 10 (thu nhập), tiêu chí 12 (cơ cấu lao động), tiêu chí 14 (giáo dục) và tiêu chí 15 (y tế). Cụ thể: Tiêu chí về chợ nông thôn, nội dung "chợ đạt chuẩn của Bộ Xây dựng" được thay thế bằng nội dung "chợ theo quy hoạch, đạt chuẩn theo quy định". Tiêu chí về thu nhập được sửa lại là thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn (triệu đồng/người). Chỉ tiêu chung cho cả nước năm 2012 đạt 18 triệu đồng, năm 2015 là 26 triệu đồng và năm 2020 là 44 triệu đồng. Tiêu chí thu nhập bình quân cho vùng được tính theo đặc thù của vùng và có quy định cụ thể. Chỉ tiêu đạt chuẩn theo từng năm giữa các giai đoạn do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn chi tiết. Ngoài ra, các xã đạt chuẩn phải có tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người của xã không thấp hơn tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người tối thiểu khu vực nông thôn của vùng. Đối với tiêu chí số 12 về cơ cấu lao động, trước đây quy định theo tỷ lệ lao động tối thiểu trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, nay được sửa lại thành tiêu chí về tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên, với chỉ tiêu chung đạt từ 90% trở lên. Quyết định cũng sửa đổi nội dung "phổ cập giáo dục trung học" trong tiêu chí số 14 thành "phổ cập giáo dục trung học cơ sở". Tiêu chí số 15 về y tế được sửa đổi thành "Tỷ lệ người dân tham gia Bảo hiểm y tế" với chỉ tiêu chung cho cả nước đạt từ 70% trở lên và chỉ tiêu cụ thể cho các vùng ở mức "đạt".

Để thực hiện Bộ tiêu chí mới, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ NN&PTNT phối hợp với các bộ liên quan hướng dẫn thực hiện; ban hành tiêu chuẩn chuyên ngành nhằm đánh giá, công nhận đạt chuẩn đối với từng tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, nhận định: "Các tiêu chí được sửa đổi xuất phát từ kiến nghị từ các tỉnh, thành trên cả nước. Những nội dung sửa đổi trên sẽ tạo điều kiện để các địa phương đánh giá đúng hơn về thực trạng nông thôn, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, từ đó chủ động đề ra kế hoạch hành động sát hợp với thực tiễn, hoàn thành các tiêu chí trong thời gian sớm nhất".

* Sẵn sàng cho lộ trình mới

Trước khi Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi 5 tiêu chí, TP Cần Thơ đã có những đóng góp tích cực vào bản dự thảo sửa đổi các tiêu chí. Qua đánh giá, đối chiếu thực trạng XDNTM tại các xã, có thể nhận thấy việc sửa đổi các tiêu chí đã tạo những thuận lợi cơ bản. Bà Phạm Thị Nghiệp, Chủ tịch UBND xã Thạnh Quới, huyện Vĩnh Thạnh, cho biết: "Thạnh Quới là xã thuần nông, thu nhập của người dân chủ yếu từ cây lúa. Quy định trước đây tỷ lệ lao động trong nông nghiệp dưới 35% thì không đảm bảo nguồn lao động, đặc biệt là vào vụ thu hoạch rộ. Sửa đổi tiêu chí cơ cấu lao động thành tỷ lệ người trong độ tuổi lao động có việc làm thường xuyên đạt từ 90% trở lên là hoàn toàn phù hợp điều kiện đặc thù của địa phương". Theo ông Lý Văn Til, Chủ tịch UBND xã Định Môn, huyện Thới Lai, tính đến đầu năm 2013, Định Môn chỉ mới đạt được 6/20 tiêu chí theo Bộ tiêu chí TP Cần Thơ về XDNTM. Trước giờ, xã luôn trong tâm thế phấn đấu hết mình để hoàn thành các tiêu chí nhưng chưa có chuẩn để xác định hoàn thành tiêu chí ấy hay chưa. Sau khi có Quyết định sửa đổi, so với kết quả thực hiện được, xã đã hoàn thành thêm 5 tiêu chí theo các tiêu chí đã được sửa đổi.

Theo phản ánh của nhiều địa phương, các tiêu chí được sửa đổi phù hợp với điều kiện thực tế của từng vùng, miền, qua đó giúp các xã thực hiện tốt hơn Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM. "Tiêu chí số 7 về chợ nông thôn xóa bỏ "tiền lệ" xã nào đạt chuẩn nông thôn mới thì cũng phải có chợ. Thực tế cho thấy, tiêu chí chợ là một trong những tiêu chí khó thực hiện vì cần vốn đầu tư rất lớn. Mặt khác, không phải xã nào cũng có điều kiện thuận lợi về mặt bằng, điều kiện giao thương… để xây dựng chợ. Trong khi đó, một xã đạt chuẩn nông thôn mới thì không nhất thiết phải có chợ, các xã liền kề có thể có chung một chợ để giao thương"- ông Lâm Minh Trí, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Cờ Đỏ phân tích. Nhiều ý kiến cho rằng, tiêu chí giáo dục được sửa đổi phù hợp với luật giáo dục hiện hành. Nội dung tiêu chí y tế nâng tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế từ 20% lên 70% là theo đúng tiến trình thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân…

5 tiêu chí về XDNTM được sửa đổi góp phần làm giảm áp lực cho các xã. Để đẩy nhanh tiến độ XDNTM tại TP Cần Thơ, Ban Chỉ đạo Thực hiện Chương trình XDNTM thành phố đã chỉ đạo Ban chỉ đạo XDNTM cấp huyện tăng cường phối hợp với các xã khẩn trương đánh giá lại thực trạng nông thôn theo Bộ tiêu chí quốc gia XDNTM, nhất là với 5 tiêu chí được sửa đổi. Căn cứ nguồn lực hiện có, các xã khẩn trương xây dựng lộ trình, kế hoạch thực hiện cụ thể các nội dung của từng tiêu chí. Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN&PTNT, nhấn mạnh: "XDNTM đòi hỏi huy động nhiều công sức, tâm trí và phải thực hiện lâu dài, qua nhiều giai đoạn. Trước hết, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, nội dung, phương pháp về XDNTM cho cán bộ, đảng viên và người dân. Hưởng ứng phong trào "Chung sức XDNTM", các xã cần tranh thủ huy động mọi nguồn lực, trong đó coi trọng sự đóng góp của người dân và tài trợ của doanh nghiệp. Có như vậy người dân mới thực sự phát huy vai trò chủ thể của mình và XDNTM mới đạt được kết quả như mong muốn.

Bài, ảnh: MỸ THANH