Nhà khoa học hạt nhân Shahram Amiri (ảnh) của Iran mất tích sau cuộc hành hương ở Arabie Séoudite hồi tháng 6 năm ngoái, vừa xuất hiện tại văn phòng lợi ích của Iran ở Washington hôm 13-7, với tuyên bố rằng anh ta muốn trở lại Iran. Có 2 luồng dư luận trái ngược về câu chuyện của Amiri với 2 đoạn video: một trong đó nhân vật được cho là Amiri nói rằng anh ta tự do và an toàn để tiếp tục học ở Mỹ; và một đoạn video khác quay cảnh Amiri nói CIA đã bắt cóc, đưa anh ta tới Mỹ để tra tấn lấy thông tin về chương trình hạt nhân của Iran.

Từ khi vụ việc xảy ra, phía Iran một mực cho rằng Amiri bị tình báo Mỹ bắt cóc, trong khi phía Mỹ khẳng định nhà khoa học này đã “đào tẩu” và cung cấp thông tin giá trị cho Washington. Tuy nhiên, với sự xuất hiện lần này của Amiri, hãng tin Anh BBC nhận định rằng khả năng Amiri bị bắt cóc là đáng tin hơn.

Theo hãng tin Pháp AFP, các quan chức Mỹ phủ nhận việc bắt cóc Amiri, ngay cả khi một vài đoạn video xuất hiện hồi tháng 6 có nội dung về một người đàn ông (được cho là Amiri) đã trốn khỏi vòng vây các nhân viên tình báo Mỹ ở bang Virginia. Cho đến khi việc Amiri ẩn náu tại văn phòng lợi ích của Iran ở Washington được tiết lộ, các quan chức Mỹ mới lần đầu tiên xác nhận rằng nhà khoa học này có mặt ở Washington “một thời gian”.

Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton nói với báo giới rằng Amiri được tự do rời khỏi Mỹ vì anh ta tự do đến đây, quyết định là của cá nhân Amiri. Bà Clinton còn đối chiếu với vụ 3 thanh niên Mỹ bị Iran bắt giữ gần 1 năm qua vì bị cáo buộc xâm phạm lãnh thổ Iran. Ngoại trưởng Mỹ kêu gọi Iran trả tự do cho họ. Người phát ngôn Nhà Trắng Robert Gibbs thì cho rằng Mỹ không bắt giữ Amiri vì vậy sẽ không có bất kỳ sự trao đổi nào, và từ chối nêu chi tiết nhà khoa học Iran đã tới Mỹ bằng cách nào hoặc đã làm gì ở đây.

Từ chối nói về việc liệu Amiri có cung cấp thông tin tình báo cho Mỹ hay không, nhưng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Philip Crowley cho biết các quan chức Washington đã tiếp xúc với nhân vật này. Một nhà quan sát về Iran từng tiếp xúc với chính quyền Mỹ nói với hãng tin Pháp AFP rằng Amiri đã đào tẩu và tới thành phố Tuscon ở Arizona, nhưng đang bị Iran gây sức ép phải trở về. Gia đình và vợ con Amiri đang ở Iran và có thể là điểm yếu để bị ép buộc như vậy. Kênh truyền hình ABC của Mỹ lần đầu tiên nói về sự đào tẩu của Amiri là hồi tháng 3, và dẫn lời các quan chức rằng đây là “cuộc đảo chính tình báo” trong nỗ lực phá hoại chương trình hạt nhân của Iran.

Trong khi đó, phát biểu với truyền thông Iran, Amiri yêu cầu “nhanh chóng được trở lại Tehran” và nói rằng đang chịu “sức ép tâm lý” khi bị “những người vũ trang” giám sát thường trực. Amiri nói: “Sau khi công bố bài phỏng vấn của tôi trên Internet và chính quyền Mỹ thấy thất thế về vụ bắt cóc này, họ muốn tôi âm thầm trở về Iran bằng máy bay của một vài nước để mà họ có thể phủ nhận mọi thứ. Tuy nhiên, cuối cùng họ không thể làm vậy. Tôi không được tự do, không được tiếp xúc gia đình. Nếu tôi không còn sống để trở về, thì chính quyền Mỹ sẽ chịu trách nhiệm. Tôi không phản bội Iran”.

N. MINH (Theo AFP, BBC, WSJ)