Tiêm ngừa viêm gan B cho trẻ trong 24 giờ đầu sau sinh là cách dự phòng lây truyền viêm gan B tốt nhất cho trẻ. Ảnh: L.THU.

Theo ước đoán của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), gần một nửa dân số thế giới sống trong vùng nhiễm virus viêm gan B cao; trong đó, có 2 tỉ người đã bị nhiễm virus viêm gan B. Trong số 2 tỉ người nhiễm virus viêm gan B, có từ 300- 400 triệu người nhiễm virus viêm gan B mạn tính và đặc biệt 20- 25% người mang mầm bệnh mạn tính sẽ bị xơ gan hay ung thư gan.

Theo bản đồ dịch tễ của WHO, Việt Nam nằm trong vùng có tỷ lệ nhiễm viêm gan B mạn tính rất cao. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này ở Việt Nam là 10- 20%, trong đó, phụ nữ mang thai chiếm một phần không nhỏ. Kết quả của một số nghiên cứu gần đây ở các địa phương như TP Hồ Chí Minh, Nha Trang, Thanh Hóa, Hải Phòng, Hà Tĩnh, có đến 12- 17% phụ nữ mang thai bị nhiễm viêm gan B.

Khả năng lây truyền virus viêm gan B từ mẹ sang con rất cao. Nếu mẹ bị nhiễm viêm gan B thì nguy cơ lây nhiễm khi sinh từ 10% đến 90%. Đây là đường lây nhiễm nguy hiểm nhất. Những trẻ sơ sinh bị lây nhiễm viêm gan B từ mẹ có nguy cơ bị nhiễm mạn tính đến 90%, và có thể 25% sẽ chết vì ung thư gan và xơ gan vào lứa tuổi 30- 50 tuổi.

Để phòng tránh lây truyền viêm gan B từ mẹ sang con, cách tốt nhất là tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin viêm gan B trong việc phòng lây truyền từ mẹ sang con đạt từ 80% đến 95%. Và hiệu lực phòng ngừa lây truyền viêm gan B do mẹ truyền cao nhất khi tiêm vắc-xin viêm gan B là trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Nếu tiêm cho trẻ liều vắc-xin viêm gan B sau khi sinh 7 ngày thì không có tác dụng phòng viêm gan B do mẹ truyền sang con trong quá trình sinh đẻ. Ngoài ra, tiêm vắc-xin viêm gan B mũi 1 trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh giúp trẻ sơ sinh sớm được bảo vệ khỏi sự lây truyền viêm gan B từ các thành viên khác trong gia đình, người chăm sóc trẻ hoặc từ những trẻ khác.

Gần đây, việc tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh lại trùng hợp với thời điểm trẻ dễ bị tử vong bởi những nguyên nhân nên có tin đồn trẻ tử vong liên quan đến vắc-xin viêm gan B. Thực tế, vắc-xin viêm gan B rất an toàn, đã được tiêm ở nhiều nước trên thế giới. Tiêm vắc-xin viêm gan B liều sơ sinh là chiến lược của WHO trong phòng chống bệnh viêm gan B.Các nghiên cứu đánh giá đều khẳng định rằng không có sự lây nhiễm viêm gan B qua việc dự phòng bằng vắc-xin, và việc tiêm vắc-xin viêm gan B càng sớm thì đáp ứng miễn dịch càng đạt cao.

Phản ứng thông thường có thể xảy ra khi tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh là đau tại chỗ và sốt nhẹ trên 37,70C. Sốc phản vệ là phản ứng hiếm gặp, được ghi nhận với tỷ lệ ước tính là 1/ 600.000 liều vắc-xin.

Thời điểm tiêm liều vắc-xin viêm gan B sơ sinh phù hợp nhất là tiêm khoảng 6 giờ sau khi sinh; khi trẻ có đủ các dấu hiệu của một trẻ khỏe mạnh như: sự ổn định nhịp thở, da hồng, bú tốt... Lịch tiêm vắc-xin viêm gan B cụ thể như sau:

Mũi tiêm lúc sơ sinh (mũi 1 vắc-xin viêm gan siêu vi B) được thực hiện tại các cơ sở y tế: bệnh viện, nhà hộ sinh, trạm y tế và trong vòng 24 giờ sau sinh với điều kiện đảm bảo an toàn tuyệt đối trong tiêm chủng như: cán bộ làm tiêm chủng được tập huấn đầy đủ, có sự phân công cụ thể cho một số cán bộ phụ trách, thăm hỏi kỹ tiền sử sản khoa cũng như tiền sử bệnh tật của bà mẹ...

Bs. NGÔ THANH TRỌNG
(Trung tâm Y tế dự phòng TP. Cần Thơ)