Khuya 5-4, lực lượng an ninh Ecuador xông vào trụ sở Đại sứ quán Mexico ở thủ đô Quito để bắt giữ ông Jorge Glas, người từng là phó tổng thống Ecuador và 2 lần bị kết án với tội danh tham nhũng. Động thái này của Ecuador bị xem là vi phạm Công ước Vienna, vốn quy định rằng một quốc gia không được phép xâm phạm các đại sứ quán nằm trên lãnh thổ của mình.

Ông Jorge Glasbị lực lượng an ninh Ecuador bắt giữ. Ảnh: APR

Vụ việc khiến Mexico cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador. Bộ Ngoại giao Mexico trong một tuyên bố hôm 6-4 cho biết sẽ nộp đơn khiếu nại lên Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) để tố cáo việc lực lượng an ninh Ecuador đột kích Đại sứ quán Mexico. Đến hôm 7-4, các nhân viên ngoại giao Mexico đã rời Ecuador. Trên mạng xã hội X, Bộ Ngoại giao Mexico xác nhận  Đại sứ quán Mexico cũng như các cơ quan lãnh sự của nước này tại Ecuador “sẽ đóng cửa vô thời hạn”. Căng thẳng giữa Mexico và Ecuador là một trong những sự cố ngoại giao tồi tệ nhất tại Mỹ Latinh trong nhiều năm gần đây, gây quan ngại cho các quốc gia trong khu vực.

Xuất hiện trong buổi đón các nhân viên ngoại giao hôm 7-4, Đại sứ Mexico tại Ecuador Raquel Serur nhấn mạnh: “Tổng thống Daniel Noboa đã phạm sai lầm khi đưa ra một quyết định không chỉ vi phạm tất cả các công ước quốc tế mà còn cho thấy sự thiếu hiểu biết về thực tế của đất nước ông ấy”. Bà Serur nói thêm rằng “một cá nhân có thể được cung cấp các biện pháp tị nạn bất kể người đó vô tội hay có tội”.

Sau Mexico, Nicaragua cũng có động thái tương tự. “Trước hành động bất thường và đáng lên án ở Quito của lực lượng đáng lẽ phải bảo vệ trật tự, an toàn và tính mạng của công dân Ecuador, chúng tôi tuyên bố quyết định có tính chủ quyền là cắt đứt mọi quan hệ ngoại giao với Chính phủ Ecuador” - Chính phủ Nicaragua cho biết.

Nhiều chính phủ khác trên khắp khu vực Mỹ Latinh, gồm Argentina, Bolivia, Brazil, Chile, Colombia, Cuba, Peru và Venezuela, cũng lên án Ecuador. Còn Tổ chức Các Quốc gia châu Mỹ (OAS) ra tuyên bố cho rằng Ecuador đã vi phạm “sự bất khả xâm phạm” tài sản ngoại giao của một chính phủ khác, qua đó kêu gọi các cuộc đàm phán giữa chính phủ Ecuador và Mexico để giải quyết những bất đồng.

Ông Glas là phó tổng thống Ecuador nhiệm kỳ 2013-2018, bị kết án tổng cộng 14 năm tù giam vì cáo buộc nhận hối lộ và liên quan đến vụ án tại Tập đoàn xây dựng Odebrecht (Brazil) - vụ hối lộ lớn mà nhiều quan chức tại nhiều quốc gia Mỹ Latinh dính líu.  Được trả tự do vào năm 2022 sau khi hoàn thành 5 năm tù nhưng sau đó ông Glas lại nhận lệnh bắt giữ hồi tháng 12 năm ngoái, thời điểm ông được phép tị nạn trong Đại sứ quán Mexico. Kể từ đó, quan hệ giữa Mexico và Ecuador trở nên căng thẳng.

Tổng thống Ecuador Noboa nhấn mạnh, việc tị nạn chính trị của ông Glas là “trái với khuôn khổ pháp lý”. Hôm 1-3, Bộ Ngoại giao Ecuador thông báo trên nền tảng mạng xã hội X rằng Chính phủ Ecuador đã yêu cầu Đại sứ quán Mexico đồng ý “để các cơ quan thực thi pháp luật có thể tuân thủ lệnh của Tòa án Công lý Quốc gia” và bắt giữ ông Glas.

Không rõ liệu phía Mexico có đáp ứng yêu cầu của giới chức Ecuador hay không nhưng đến hôm 3-4, Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador đã bình luận công khai về vụ ám sát Fernando Villavicencio, ứng viên trong cuộc bầu cử tổng thống Ecuador năm 2023, đồng thời chỉ trích Tổng thống Noboa. Đáp lại, ông Noboa cho rằng những lời lẽ của ông Obrador là một sự “xúc phạm” đối với Quito và ra lệnh trục xuất Đại sứ Mexico Serur hôm 4-4. Mexico ngày 5-4 đã lên án hành động này, đồng thời quyết định cấp quy chế tị nạn cho ông Glas ngay sau đó sau khi “phân tích kỹ lưỡng tình hình”. Và chỉ vài giờ sau đó, lực lượng an ninh Ecuador đã xông vào trụ sở Đại sứ quán Mexico ở thủ đô Quito.

Tổng thống Obrador cho biết ông Glas đang phải đối mặt “sự đàn áp và quấy rối” và vụ đột kích của cảnh sát Ecuador là “sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và chủ quyền của Mexico”. Về phần mình, Chính phủ Ecuador tuyên bố việc bắt giữ được thực hiện để bảo vệ chủ quyền của Ecuador, cáo buộc Mexico đã lạm dụng “quyền miễn trừ và đặc quyền được trao cho phái đoàn ngoại giao của mình”. Ông Noboa lập luận rằng hành vi “bảo vệ người tị nạn” của Mexico là bất hợp pháp vì ông Glas đang đối mặt với các cáo buộc tham nhũng.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)