H.Hoa

Y tế cơ sở là gốc rễ của ngành y tế, vì thế, nhiều năm qua, ngành y tế Cần Thơ đã có nhiều chương trình, hoạt động hướng về y tế cơ sở. Trong năm 2013, thực hiện chủ đề năm của thành phố “Hướng về cơ sở”, các cấp, các ngành đã có nhiều hoạt động đột phá đầu tư cho y tế cơ sở. Từ những quan tâm đầu tư đó, hoạt động y tế cơ sở đã có nhiều chuyển biến…

* Siêu âm về xã

Những ngày cận Tết, ở Trạm y tế (TYT) thị trấn Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, nhiều bệnh nhân vẫn ra vào khám bệnh. Mỗi ngày, TYT khám, điều trị khoảng 50 bệnh nhân, trong đó có nhiều bệnh nhân đến từ các xã lân cận. Toàn thị trấn có 60% người dân tham gia BHYT. Trong đó có đến 2/3 người dân tin tưởng, đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại TYT thị trấn. Bác sĩ Bùi Văn Đầy, Trưởng TYT thị trấn, phấn khởi kể: “TYT có đội ngũ nhân viên tận tình cộng với các trang thiết bị tương đối đầy đủ như máy siêu âm, máy điện tim, máy đo đường huyết… nên thu hút đông bệnh nhân. Đặc biệt trong số các trang thiết bị đó, máy siêu âm là niềm mong mỏi của trạm nhiều năm nhưng kinh phí hạn hẹp nên chưa trang bị được. Năm 2011, Sở Y tế cấp máy siêu âm cho TYT, kinh phí được hỗ trợ từ Lễ đi bộ “Ngành y tế TP Cần Thơ hướng về y tế cơ sở”. Ngay khi nhận máy về là TYT đưa vào phục vụ cho bệnh nhân ngay”. Từ khi có máy siêu âm, một số bệnh lý như đau bụng cấp, sỏi thận, viêm túi mật, sỏi túi mật… kịp thời được phát hiện và điều trị, uy tín của TYT ngày càng nâng lên, bệnh nhân tìm đến ngày càng nhiều. Bác sĩ Bùi Văn Đầy nhớ như in ca bệnh của chị Dung, ở ấp Phụng Lợi, thị trấn Thạnh An. Vài tháng trước, bị đau bụng, chị Dung đến TYT khám, qua khám bệnh, siêu âm, bác sĩ Đầy chẩn đoán chị Dung bị viêm túi mật cấp, TYT lập tức chuyển chị Dung lên tuyến trên điều trị. Nhờ vậy, chị Dung phẫu thuật cắt túi mật kịp thời. Sau mổ, chị đến TYT tái khám, thay băng, cắt chỉ, sức khoẻ hồi phục tốt. Không riêng chị Dung, với hỗ trợ của máy siêu âm, trong năm 2013, bác sĩ Đầy phát hiện hàng chục ca bệnh cần được cấp cứu, xử trí sớm và chuyển lên tuyến trên điều trị kịp thời.

Siêu âm cho bệnh nhân tại TYT thị trấn Thạnh An. Ảnh: H.H

Lễ đi bộ “Ngành y tế TP Cần Thơ hướng về y tế cơ sở” được Sở Y tế triển khai từ năm 2011. Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Thị Lệ Phi, Giám đốc Sở Y tế TP Cần Thơ, cho biết: “Hiện nay, phần lớn các TYT thiếu trang thiết bị theo qui định của Bộ Y tế. Trước tình hình trên, ngành y tế TP Cần Thơ đã tổ chức lễ đi bộ để vận động các đơn vị, cá nhân trong và ngoài ngành y tế ủng hộ mua trang thiết bị cho y tế cơ sở. Trong ba năm, ngành đã vận động được trên 2,6 tỉ đồng cùng nhiều hiện vật. Từ số tiền này, Sở Y tế đã mua máy siêu âm, điện tim, máy đo đường huyết… cấp cho các TYT. Sở ưu tiên cấp cho TYT vùng xa trung tâm quận, huyện, đông dân và chỉ trang bị máy cho các TYT có người biết sử dụng trang thiết bị. TYT nào sử dụng không hiệu quả thì điều chuyển sang đơn vị khác”.

* Hợp lực giúp trạm y tế

Suốt năm qua, không quản ngại mưa nắng, đều đặn mỗi ngày, bác sĩ Nguyễn Thành Luân, Bệnh viện Đa khoa Thốt Nốt, vượt hơn 30km đến TYT xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh làm việc. Anh là một trong 18 bác sĩ được Sở Y tế điều động tăng cường cho các TYT không có bác sĩ để khám, chữa bệnh cho người dân. Càng gắn bó với TYT, bác sĩ Nguyễn Thành Luân càng thấu hiểu những khó khăn của người dân, của cán bộ y tế cơ sở trong khám chữa bệnh. Bác sĩ Nguyễn Thành Luân tâm tình: “TYT ít bệnh nhân, lại không có bác sĩ nên cán bộ TYT ít được cập nhật kiến thức chuyên môn. Vì thế, ngoài khám chữa bệnh cho người dân và tham gia một số chương trình y tế của trạm, tôi dành thời gian hướng dẫn một số kỹ thuật như đo điện tim, thử đường huyết, đặt sonde dạ dày, cấp cứu ban đầu… cho cán bộ, nhân viên của TYT”. Đối với một TYT cách bệnh viện huyện hơn 10km, lại không có bác sĩ như Thạnh An, việc bác sĩ Luân đến làm việc tại TYT là niềm vui không chỉ cho người dân mà còn cho các cán bộ, nhân viên TYT. Anh Phạm Thế Hưởng, Trưởng TYT xã Thạnh An, vui vẻ kể: “Trước đây, bệnh nhân bị tiểu đường, cao huyết áp… có chỉ định đo điện tim, thử đường huyết, cán bộ TYT không làm được. Khi có bác sĩ về, đã giúp TYT giải quyết các khó khăn này, giúp bệnh nhân thêm tin tưởng vào TYT, không cần tốn công và chi phí đến bệnh viện huyện. Nhờ vậy, lượng người dân đến khám bệnh tăng gấp đôi so với năm 2012. Vừa làm, bác sĩ vừa tận tình hướng dẫn cho anh em trong trạm nên nếu thời gian tới bác sĩ rút đi thì cán bộ TYT cũng tự thực hiện được”.

Tất cả các chương trình y tế, từ khám chữa bệnh đến phòng chống dịch bệnh, đều “dồn” xuống y tế cơ sở. Trong khi các TYT còn nhiều khó khăn: cơ sở vật chất xuống cấp, trang thiết bị thiếu thốn… Thấu hiểu những khó khăn này, năm 2013, HĐND TP Cần Thơ ra Nghị quyết phấn đấu xóa xã “trắng” TYT chưa có trụ sở. HĐND thành phố chỉ đạo các quận, huyện dành 35% nguồn xổ số kiến thiết cho y tế cơ sở. Bà Trần Thị Xuân Mai, Trưởng ban Văn hóa - Xã hội, HĐND thành phố, cho biết: “Từ nguồn này, UBND các quận, huyện đã đầu tư xây dựng mới 9 TYT, sửa chữa nâng cấp 9 TYT, mua sắm trang thiết bị cho 11 TYT. Trong năm 2013, Ban Văn hóa-Xã hội cũng đã giám sát tình hình sử dụng vốn này; Qua đó, kịp thời tham mưu cho Thường trực HĐND thành phố giải quyết khó khăn, vướng mắc ở các quận, huyện. Trong tháng 11-2013, Ban tham mưu, đề xuất với lãnh đạo thành phố cho quận Bình Thủy tạm ứng vốn để giải phóng mặt bằng và san lấp khu đất để xây dựng TYT phường Bùi Hữu Nghĩa. Khi TYT này xây dựng xong thì 100% các TYT trên địa bàn TP Cần Thơ đều có trụ sở hoạt động”.

Tuy nhiên, không phải có trụ sở khang trang, trang thiết bị đầy đủ là xã, phường đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011-2020 (thường gọi là đạt chuẩn). Bác sĩ Đinh Xuân Hải, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Cờ Đỏ, cho biết: “Bộ tiêu chí gồm nhiều chỉ tiêu nhỏ, khái quát toàn bộ hoạt động của TYT, từ công tác chỉ đạo, điều hành của UBND, đến công tác phối hợp ban, ngành, đoàn thể, công tác khám chữa bệnh, phòng chống dịch, nhân sự, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế và sử dụng hố xí hợp vệ sinh… Vì thế, để xây dựng đạt Bộ tiêu chí phải có sự hỗ trợ tích cực của nhiều cấp, nhiều ngành”. Để hỗ trợ TYT đạt Bộ tiêu chí, Sở Y tế đã phân công 10 đơn vị y tế tuyến trên hỗ trợ 10 TYT chưa đạt. Chẳng hạn tại TYT thị trấn Cờ Đỏ, Sở Y tế phân công Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ hỗ trợ. Qua khảo sát, Bệnh viện đã tặng bộ truyền thông (tivi, ampli, đầu đĩa, loa tay, thùng loa, các bảng tuyên truyền…), 9 túi y tế cho y tế ấp, mỗi túi có hơn 10 món trang thiết bị để sơ cứu cho người dân và phòng, chống dịch. Ngoài ra, Trung tâm Y tế huyện cũng hỗ trợ TYT cơ sở vật chất, khám chữa bệnh, điều động y sĩ đông y về làm việc tại TYT để đủ các chức danh theo quy định. UBND thị trấn cũng hỗ trợ 10 triệu đồng/năm cho TYT phòng chống dịch, công tác dân số-kế hoạch hóa gia đình; các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền các khu vực hỗ trợ trạm các hoạt động y tế ở cộng đồng… Sở Y tế cũng định kỳ tổ chức đoàn xuống làm việc, tháo gỡ khó khăn cho TYT. Nhờ sự hợp lực của nhiều phía mà năm 2013, thị trấn Cờ Đỏ đón nhận quyết định công nhận đạt Bộ tiêu chí”. Còn nhớ đầu năm 2013, TYT tự chấm điểm theo Bộ tiêu chí thì chỉ đạt gần 70 điểm/100 điểm (quy định 90 điểm mới đạt). Y sĩ Lê Quốc Bình, Phó trưởng TYT thị trấn Cờ Đỏ, phấn khởi cho biết thêm: “Nếu không có sự hỗ trợ của các đơn vị, chắc TYT khó mà đạt Bộ tiêu chí. Nhờ xây dựng Bộ tiêu chí, có sự hướng dẫn tận tình của các đơn vị y tế tuyến trên mà cán bộ, nhân viên của TYT được nâng cao năng lực công tác, từ đó chăm sóc sức khỏe người dân tốt hơn”.

* * *

Y tế cơ sở là tuyến y tế gần dân nhất, đảm bảo cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp, góp phần xóa đói giảm nghèo. Nếu TYT đạt Bộ tiêu chí thì công tác chăm sóc sức khỏe cho người dân tốt hơn. Chính vì thế, từ chỗ năm 2011, toàn thành phố chỉ có 65 xã, phường, thị trấn đạt Bộ tiêu chí thì đến nay, nhờ nỗ lực đầu tư, đã có 83/85 xã, phường, thị trấn đạt Bộ tiêu chí. Bác sĩ Bùi Thị Lệ Phi cho biết: “Trong thời gian tới, ngành y tế sẽ tiếp tục đầu tư trang thiết bị cho các TYT, đặc biệt là duy trì Lễ đi bộ “Ngành y tế Cần Thơ hướng về y tế cơ sở” để ủng hộ cho TYT; đồng thời, tham mưu, đề xuất các chính sách cho cán bộ y tế cơ sở”.

Thêm một tin vui cho y tế cơ sở, trong Nghị quyết phân bổ vốn năm 2014, HĐND thành phố cũng đề nghị các quận, huyện dành nguồ n xổ số kiến thiết cho y tế và giáo dục (theo tỷ lệ 35% và 65%). Bà Trần Thị Xuân Mai cho biết: “Việc này thể hiện quan điểm, chủ trương của lãnh đạo thành phố tiếp tục quan tâm đến y tế cơ sở. Ngoài ra, HĐND TP Cần Thơ đề nghị Sở Y tế tham mưu UBND thành phố điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 44/2010/QĐ-UBND ngày 26-11-2010 của UBND TP Cần Thơ về việc ban hành quy định thực hiện chính sách thu hút, hỗ trợ, khuyến khích đối với bác sĩ về công tác tại các TYT xã, phường, thị trấn”.