Ngành công nghiệp âm nhạc đang đứng trước nhiều thách thức từ công nghệ và thị trường; nhất là sự phát triển nhanh chóng của mạng xã hội.

Drake, ca sĩ có sức ảnh hưởng lớn trong ngành công nghiệp âm nhạc, nhất là mảng dịch vụ trực tuyến trả phí.

Dữ liệu từ Liên đoàn Công nghiệp Ghi âm Quốc tế (IFPI) cho thấy, doanh số thu âm toàn cầu năm 2018 tăng 9,7% và đạt 19,1 tỉ USD, doanh thu phát trực tuyến đạt 8,9 tỉ USD. Kết quả này được cho là khá khả quan trong thời buổi kinh tế khó khăn và cạnh tranh khốc liệt. Universal Music Group, Sony Music Entertainment, Warner Music Group là ba công ty sở hữu bản quyền âm nhạc lớn nhất, cũng có lợi nhuận nhiều hơn hết. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ, thực tế ngành công nghiệp âm nhạc đang tăng trưởng rất chậm. Năm 2018, tăng trưởng doanh số thu âm tại châu Âu chỉ cao hơn 0,1% so với năm 2017. Hầu hết các thị trường ở châu Âu đều sụt giảm và thua lỗ nghiêm trọng, nhất là tại Đức - thị trường thu âm lớn thứ tư trên thế giới, doanh thu giảm 9,9% (127 triệu USD) ở các định dạng vật lý (đĩa CD, DVD...). Lợi nhuận từ dịch vụ phát trực tuyến chỉ đạt 113 triệu USD không thể bù đắp khoản thiếu hụt từ việc bán đĩa. Tổng doanh thu của thị trường âm nhạc Anh chỉ tăng 3,1% trong năm 2018, nhưng lạm phát đã tăng 3,3% trong cùng thời điểm, nghĩa là kinh doanh âm nhạc ở Anh vẫn sụt giảm nhẹ. Tại thị trường Thụy Điển chỉ tăng 2,8%, trong khi Na Uy tăng 1,7%. Top 10 các nghệ sĩ có sức ảnh hưởng toàn cầu và lượng thu âm lớn, mang lợi nhuận cao là: Drake, BTS, Ed Sheeran, Post Malone, Eminem, Queen, Imagine Dragons, Ariana Grande, Lady Gaga và Bruno Mars. Còn 10 thị trường âm nhạc có sức ảnh hưởng trong năm 2018 là: Mỹ, Nhật, Anh, Đức, Pháp, Hàn Quốc, Trung Quốc, Úc, Canada và Brazil.

Goldman Sachs (Mỹ) từng dự báo tương lai doanh thu của ngành thu âm sẽ tăng hơn gấp đôi vào trước năm 2030, còn doanh thu phát trực tuyến hằng năm đạt 28 tỉ USD. Nhưng thực tế vẫn khó đoán, bởi nhiều tác động tiêu cực đang xảy ra trong ngành công nghiệp âm nhạc. Ông Marte Thorsby, Chủ tịch IFPI, nói: “Trong 5 năm qua, gần như đã dẹp được nạn chia sẻ tập tin trái phép trong công nghiệp âm nhạc” và sự phát triển của những dịch vụ phát trực tuyến hợp pháp như Spotify đã ngăn cản hoạt động của các trang tải lậu. Theo bảng thống kê số liệu từ MUSO, công ty Giám sát thị trường vi phạm bản quyền, năm 2018 có hơn 189 tỉ lượt truy cập vào các trang vi phạm liên quan đến mọi loại hình giải trí trên toàn cầu. Con số này được cho là giảm 34% so với năm 2017. Riêng với ngành công nghiệp âm nhạc, MUSO ước tính chiếm khoảng 15,9% trong số 189 tỉ lượt thì con số vi phạm trong lĩnh vực âm nhạc là hàng chục tỉ lượt.

Nạn vi phạm bản quyền rõ ràng đang gây tổn hại rất lớn đến ngành công nghiệp âm nhạc. Mặc khác, sự cạnh tranh của các dịch vụ trực tuyến cũng gây ra nhiều rắc rối, khiến doanh thu bị sụt giảm. Cụ thể, giá thuê bao trung bình của Spotify giảm vì các thị trường nhiều biến động, như: Indonesia, Ấn Độ, Mỹ Latinh; hay các dịch vụ khác như Amazon, Apple Music, Tencent cũng đang có những chính sách thu hút khách hàng riêng, tạo nên sự cạnh tranh giá thuê bao gay gắt. Các nghệ sĩ cũng có những kênh cá nhân hoặc hợp tác với những đơn vị phát trực tuyến với những mức giá khác cũng tạo những biến động trong sự phát triển của ngành âm nhạc.

Bảo Lam (Theo Rollingstone, musicbusinessworldwide)