Thỏa thuận đạt được giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ về tình hình biên giới Syria được ví như  “chiến thắng” của ông Putin khi phản ánh thực tế Mỹ không có chỗ trong việc định hình tương lai quốc gia Trung Đông.

Thỏa thuận ký kết sau hơn 5 giờ đàm phán giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Cuộc họp diễn ra tại thành phố Sochi nhằm giải quyết mối quan tâm của Ankara về sự hiện diện của người Kurd gần biên giới. Theo thỏa thuận, quân cảnh Nga và lính biên phòng Syria bắt đầu tiến vào khu vực biên giới giáp Thổ Nhĩ Kỳ từ trưa 23-10 (giờ địa phương). Trong khi đó, Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) phải rút ra ngoài “vùng an toàn” mà Ankara muốn thiết lập. Sau 6 ngày, quân đội Nga-Thổ sẽ bắt đầu tuần tra chung dọc biên giới Đông Bắc Syria để đảm bảo YPG không trở lại.

Hiện chưa rõ kế hoạch có áp dụng trên toàn bộ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria hay chỉ lãnh thổ người Kurd kiểm soát. Nhưng được biết, Ankara vẫn nắm quyền tại những khu vực mà họ chiếm đóng trong chiến dịch quân sự ở miền Bắc Syria. Chính quyền Erdogan cũng tuyên bố không cần thiết khởi động lại các cuộc tấn công vốn bị đình chỉ theo lệnh ngừng bắn tạm thời đạt được với Mỹ hồi tuần rồi. Thỏa thuận này vốn chỉ giới hạn trung tâm những khu vực quân Thổ tập trung tấn công, trong khi văn bản ký kết với Nga xác định vùng đệm YPG rút đi sẽ dài hơn gấp 3 lần và bao trùm hầu hết khu vực mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn kiểm soát.

Trong tuyên bố, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence ủng hộ thành lập vùng an toàn giữa Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd ở Syria để đảm bảo hòa bình-an ninh khu vực. Ngược lại, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho rằng còn quá sớm để nói rằng thỏa thuận chấm dứt chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria thành công hay không. Nhưng điều chắc chắn là kết quả cuộc họp Putin-Erdogan phản ánh tình thế người Kurd phải nhượng bộ và vai trò trung gian của Washington giờ đã thuộc về người Nga. Họ cũng thay thế quân Mỹ kiểm soát các vùng lãnh thổ phía Bắc Syria trong bối cảnh Lầu Năm Góc đang nhanh chóng rút quân theo lệnh của Tổng thống Donald Trump- quyết định được ví như “món quà” chủ nhân Nhà Trắng trao cho Tổng thống Putin. Không chỉ thành công trong vai trò trung gian, ông Putin còn ghi điểm với điều khoản đảm bảo Ankara, vốn hậu thuẫn phe nổi dậy tìm cách lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad, phải đàm phán trực tiếp với chính quyền Damascus.

Tổng thống Nga Putin (phải) và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. Ảnh: TASS

Ngược lại, “bên thua cuộc” là Washington bị cho đang nếm thất bại cay đắng về mặt địa chính trị. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, đã đến lúc người Mỹ phải rời khỏi Syria khi lệnh ngừng bắn đạt được giữa họ và Thổ Nhĩ Kỳ chính thức hết hạn vào rạng sáng 23-10. Chưa hết, chính quyền Trump tiếp tục thất bại trên mặt trận ngoại giao khi diễn biến hiện nay cho thấy Ankara tuy là đồng minh trong khối NATO nhưng sẵn sàng tìm đến Mát-xcơ-va và coi ông Putin như đối tác quan trọng trong các vấn đề như Syria.

Không chỉ xác định “kẻ thắng, người thua”, Giám đốc chương trình nghiên cứu về Thổ Nhĩ Kỳ Soner Cagaptay tại Viện Washington cho rằng kết quả cuộc họp tại Sochi còn nói lên vai trò “bậc thầy” của Tổng thống Erdogan trong cách xử lý quan hệ với Nga-Mỹ nhằm tối đa hóa lợi ích của Ankara. Theo đó, Thổ Nhĩ Kỳ một mặt thoát trừng phạt của Nhà Trắng nhờ lệnh ngừng bắn, lại vừa lập được vùng an toàn như đã định sau thỏa thuận với Điện Kremlin. 

MAI QUYÊN (Theo CNN, Reuters)