Trước đề nghị của Ukraine sở hữu tên lửa Tomahawk, Nga khẳng định đây có thể là dấu hiệu về “sự can thiệp” của Mỹ nhưng nói rõ diễn biến này không giúp Kiev thay đổi tình hình trên chiến trường.

Tên lửa Tomahawk được phóng từ tàu khu trục USS Preble. Ảnh: ABC News

Theo Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, Nhà Trắng đang cân nhắc nhu cầu của Ukraine đối với tên lửa hành trình Tomahawk có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã đề nghị Washington bán tên lửa Tomahawk cho những đồng minh châu Âu sẵn sàng chuyển giao vũ khí này cho Kiev.

Yêu cầu chiến lược

Đề nghị được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump thất vọng trước thái độ của Nga và dường như thay đổi lập trường trong vấn đề hỗ trợ Kiev. Phó Tổng thống Vance cho biết Washington đang xem xét một số yêu cầu từ châu Âu và Tổng thống Trump sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc có phê duyệt hay không.

Nhằm tránh leo thang căng thẳng với Mát-xcơ-va, Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Joe Biden đã hạn chế Ukraine sử dụng vũ khí Mỹ tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Quan điểm này được duy trì với việc ông Trump từ khi nhậm chức đến nay nhiều lần bác bỏ lời kêu gọi cung cấp tên lửa tầm xa của Ukraine. Nhưng trong bình luận gần đây, đặc phái viên Mỹ tại Ukraine Keith Kellogg tuyên bố “không có nơi nào được gọi là thánh địa”, qua đó ngụ ý Nhà Trắng sẵn sàng cho phép Kiev tấn công sâu vào lãnh thổ Nga để trả đũa trong trường hợp cụ thể.

Quân đội Nga đang phân tích và theo dõi sát sao các động thái liên quan. Trong một phát biểu, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết việc Mỹ thảo luận cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine có thể là kết quả trước áp lực từ châu Âu. Theo ông, Washington chỉ muốn thể hiện đang xem xét ý kiến ​​của đồng minh và Mát-xcơ-va không tin họ sẽ hành động quyết liệt như vậy.

Tomahawk là tên lửa hành trình cận âm, có thể phóng từ tàu chiến, tàu ngầm hoặc bệ phóng trên mặt đất. Với tầm bắn 1.250km - 2.500km và trang bị đầu đạn nổ mạnh, tên lửa có khả năng tấn công sâu và xuyên thủng các mục tiêu kiên cố như boongke quân sự. Nếu được cấp, Ukraine có thể mở rộng đáng kể khả năng tấn công các mục tiêu như căn cứ quân sự, cơ sở hậu cần, sân bay và trung tâm chỉ huy sâu bên trong lãnh thổ Nga. Tên lửa này cũng sẽ phá vỡ chiến thuật phòng thủ của Mát-xcơ-va trên tiền tuyến.

Dù vậy, nhà phân tích Marina Miron đánh giá thiệt hại gây cho Nga cũng chỉ ở mức hạn chế. Vào tháng 8, Ukraine từng công bố tên lửa phóng từ mặt đất Flamingo có thể nhắm mục tiêu cách xa tới 3.000km. Dựa trên dữ liệu do Ukraine chia sẻ, tên lửa Flamingo có tầm bắn và khả năng hủy diệt tốt hơn Tomahawk.

Vì vậy, bà Miron cho rằng Kiev yêu cầu mua tên lửa của Mỹ chủ yếu vì lý do chiến lược, cụ thể là xem phản ứng của Nga như thế nào. Bản thân Tổng thống Zelensky cũng ám chỉ rằng Ukraine nếu sở hữu cũng có thể không cần sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ chống lại Nga. Thay vào đó, sức mạnh của tên lửa sẽ được sử dụng để gây áp lực buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán hòa bình.

Châu Âu họp bàn an ninh

Châu Âu vẫn chưa bình luận về Tomahawk trong bối cảnh khu vực đang chấn động bởi loạt vụ máy bay không người lái (UAV) và chiến đấu cơ Nga xâm nhập không phận.

Giữa những lo ngại rằng Nga đang thử ý chí đáp trả bằng vũ lực của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố cam kết của Liên minh châu Âu (EU) viện trợ hơn 2 tỉ euro nhằm giúp Ukraine tăng cường năng lực tác chiến UAV trước Nga. Thông báo được đưa ra trong bối cảnh Tổng Thư ký NATO Mark Rutte ủng hộ sáng kiến ​​UAV của EU, nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp phòng thủ hiệu quả. Bà von der Leyen mô tả khoản viện trợ này là “cam kết quân sự cụ thể nhất từ trước đến nay” của EU đối với Ukraine, đồng thời nhấn mạnh vai trò then chốt của quốc gia này trong việc bảo vệ an ninh toàn châu Âu. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta cần tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Nếu coi Ukraine là tuyến phòng thủ đầu tiên của mình, thì đã đến lúc hành động tương xứng”.

Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu, toàn bộ khoản viện trợ trên sẽ được giải ngân ngay lập tức, tập trung vào việc cung cấp UAV và mở rộng quy mô sử dụng trên thực địa. Bà cũng cho biết việc đầu tư này sẽ mang lại lợi ích kép, giúp EU tiếp cận và học hỏi công nghệ UAV tiên tiến mà Ukraine đang phát triển.

Tổng thống Ukraine Zelensky hôm 30-9 cũng cho biết Kiev đã cử một phái đoàn chuyên gia sang Đan Mạch để tham gia tập trận, đồng thời chia sẻ với các nước châu Âu về kinh nghiệm đối phó với UAV. Theo ông Zelensky, chuyên môn và công nghệ của Ukraine có thể trở thành nền tảng cho dự án “bức tường drone” mà EU vừa thông qua, nhằm phát hiện, theo dõi và đánh chặn UAV xâm phạm không phận, qua đó củng cố an ninh trên không cho toàn khu vực.

Loạt động thái trên mở đường cho các cuộc thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Copenhagen (Đan Mạch), dự kiến tập trung vào chiến lược quốc phòng và Lộ trình Sẵn sàng NATO - EU 2030. Hội nghị cũng là cơ hội đầu tiên để lãnh đạo 27 nước EU bàn thảo về đề xuất sử dụng tài sản Nga bị đóng băng tại châu Âu để tài trợ khoản vay hơn 164 tỉ USD cho Ukraine. Tiếp tục gia tăng áp lực lên Mát-xcơ-va, các nhà lãnh đạo châu Âu còn xem xét khả năng thông qua gói trừng phạt thứ 19 của EU loại bỏ dần hoạt động nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga vào đầu năm 2027.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, Al Jazeera)