Chính quyền Mỹ vừa thông báo mở cuộc điều tra để xác định xem xe hơi nhập khẩu có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia hay không, mà kết quả có thể dẫn đến việc Washington áp thuế mới, tương tự như đối với nhôm và thép nhập khẩu mới đây.

Tổng thống Trump gặp gỡ lãnh đạo các hãng xe hơi hôm 11-5. Ảnh: Reuters

Bộ Thương mại Mỹ mở cuộc điều tra dựa trên Điều 232 của Luật mở rộng thương mại Mỹ 1962, điều khoản mà Washington đã chiếu theo để tăng thuế đối với thép (25%) và nhôm (10%) nhập khẩu hồi tháng 3. “Có các bằng chứng cho thấy trong nhiều thập niên, hàng nhập khẩu từ nước ngoài đã làm xói mòn ngành công nghiệp xe hơi nội địa của chúng ta”- Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross phát biểu khi công bố cuộc điều tra. Theo thông báo của bộ này, xe nhập khẩu đã tăng từ mức 32% xe bán ra tại thị trường Mỹ cách đây 20 năm lên 48% hiện nay, trong khi việc làm trong lĩnh vực này lại giảm. Chế tạo xe hơi lâu nay là nguồn gốc sáng tạo công nghệ ở xứ cờ hoa. Do vậy, cuộc điều tra sẽ xác định xem liệu việc sản xuất xe hơi và phụ tùng xe hơi trong nước bị sụt giảm có làm suy yếu nền “kinh tế nội bộ” của Mỹ và khả năng phát triển các hệ thống kết nối xe hơi, xe tự hành, pin nhiên liệu, động cơ và ắc-quy dành cho xe điện cũng như các quy trình sản xuất hiện đại hay không. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng nhấn mạnh các ngành công nghiệp cốt lõi như xe hơi và phụ tùng xe hơi có ý nghĩa sống còn đối với sức mạnh quốc gia.

Năm ngoái, Mỹ có 12 triệu xe hơi và xe tải được sản xuất trong nước, trong khi nhập khẩu 8,3 triệu xe, trị giá 192 tỉ USD, bao gồm 2,4 triệu chiếc từ Mexico, 1,8 triệu chiếc từ Canada, 1,7 triệu chiếc từ Nhật Bản, 930.000 chiếc từ Hàn Quốc và 500.000 chiếc từ Đức. Ở chiều ngược lại, xứ cờ hoa xuất khẩu gần 2 triệu xe, trị giá 57 tỉ USD.

Mặc dù phải mất nhiều tháng để điều tra, nhưng động thái trên của Washington mở ra mặt trận mới trong các cuộc xung đột thương mại giữa chính quyền Trump với các đồng minh và đối thủ. Trong bối cảnh phải thương lượng với Trung Quốc về một thỏa thuận nhằm tránh những đòn đánh thuế ăn miếng trả miếng lẫn nhau, Mỹ cũng đang tìm cách tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) với Mexico và Canada mà mục đích của chủ nhân Nhà Trắng là kéo hoạt động sản xuất xe hơi về nước nhiều hơn và giảm thâm hụt thương mại của Mỹ. Chính quyền Trump muốn hoàn tất NAFTA để trình lên quốc hội vào cuối năm nay. Tuy nhiên, các cuộc thương lượng rơi vào bế tắc do hai quốc gia láng giềng bác bỏ yêu cầu của Washington liên quan các quy định mới về xe hơi. Trong đó, quy định về phần trăm phụ tùng trong xe phải được sản xuất ở Mỹ là một trong những vấn đề hóc búa nhất trong đàm phán điều chỉnh NAFTA.

Chính quyền Mỹ nỗ lực sử dụng việc đánh thuế thép và nhôm như công cụ mặc cả để thuyết phục các nước khác đưa ra những nhượng bộ về thương mại. Do vậy lần này, theo giới phân tích, giới chức ở Washington cũng có thể áp dụng chuyện áp thuế xe hơi để đạt được những nhượng bộ từ các đối tác thương mại như Canada và Mexico. Trong khi Tổng thống Trump muốn áp thuế 20-25% đối với xe hơi nhập khẩu, có nhiều ý kiến lo ngại các quốc gia khác sẽ trả đũa hoặc sử dụng an ninh quốc gia để lấy cớ ban bố lệnh trừng phạt thương mại.

Hôm qua 24-5, Trung Quốc và Nhật Bản đã lên tiếng phản đối quyết định mở cuộc điều tra nói trên của Mỹ. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh sẽ “cương quyết bảo vệ” quyền và lợi ích của nước này trước cái gọi là “lạm dụng vấn đề an ninh quốc gia” trong thương mại của Washington.

THANH BÌNH (Theo Reuters, AP, NY Times)