Việc lực lượng Hồi giáo Taliban tái kiểm soát Afghanistan sau khi Mỹ rút quân vào tháng 8-2021 đã đặt ra những lo ngại chiến lược đối với Ấn Độ, buộc New Delhi phải tái lập và nâng cấp quan hệ với chính quyền Taliban.

Ngoại trưởng Ấn Độ Misri gặp quyền Ngoại trưởng Afghanistan Khan Muttaqi hồi đầu năm. Ảnh: IANS

Các đối thủ hàng đầu của Ấn Độ là Trung Quốc và Pakistan đang nỗ lực lấp đầy khoảng trống quyền lực ở Afghnistan. Trung Quốc tuy chưa công nhận Taliban về mặt ngoại giao song vẫn chào đón phái viên Taliban đến Bắc Kinh và coi vị này là đại diện chính thức. Các quan chức cấp cao của Trung Quốc thậm chí đã hợp tác với Taliban trước khi Mỹ rút quân. Do đó, Bắc Kinh có lợi thế để tiếp cận các khoáng sản quan trọng ở Afghanistan và tận dụng nó như một phần của chiến lược hợp tác kinh tế và an ninh tại khu vực Trung Á.

Ngược lại, chiến lược Trung Á của New Delhi liên tục bị cản trở bởi quan hệ không tốt đẹp với Islamabad và sự cạnh tranh gay gắt từ Bắc Kinh. Nếu Ấn Độ vẫn tạo ảnh hưởng lên Afghanistan ít hơn so với Trung Quốc, nước này sẽ tiếp tục gặp khó trong việc hợp tác với các quốc gia láng giềng ở Trung Á.

Vì lẽ đó, Ấn Độ đã tái lập và nâng cấp quan hệ với Taliban. Mặc dù Ấn Độ đã đóng cửa đại sứ quán tại thủ đô Kabul sau khi Taliban trở lại nắm quyền kiểm soát, New Delhi vẫn cử một “đội kỹ thuật” đến đây vào tháng 6-2022 để tái lập sự hiện diện ngoại giao của mình. Nhóm này được giao nhiệm vụ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân phối hàng viện trợ nhân đạo cho người dân Afghanistan - động thái đã giúp Ấn Độ xây dựng lòng tin và thiện chí với Taliban ngay sau quá trình chuyển tiếp chính trị.

Cuối năm ngoái, Ấn Độ cho phép một phái viên Afghanistan vào nước này theo yêu cầu của Taliban. Cụ thể, Taliban đã bổ nhiệm Ikramuddin Kamil làm đại diện ngoại giao không chính thức hoặc “tạm quyền” của họ tại Lãnh sự quán Afghanistan ở Mumbai.

Quyết định này đã mở đường cho một hoạt động ngoại giao lớn, vượt ra ngoài các cuộc gặp cấp thấp và gián tiếp trước đây. Vào tháng 1 năm nay, Ngoại trưởng Ấn Độ Vikram Misri và Ngoại trưởng tạm quyền của Taliban Amir Khan Muttaqi đã thảo luận về quan hệ song phương, đánh dấu cuộc gặp cấp cao nhất giữa hai bên kể từ khi Afghanistan thay đổi giới lãnh đạo.

Tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ) hôm 10-3, Đại diện thường trực của Ấn Độ tại LHQ Parvathaneni Harish đã thông báo về cuộc gặp cấp cao nói trên. Đại sứ Harish nói rằng Ấn Độ đã trao đổi với chính quyền Taliban về nhiều vấn đề liên quan đến quan hệ song phương và quan hệ “đặc biệt” giữa người dân với người dân chính là nền tảng cho sự hợp tác New Delhi - Kabul hiện nay.

Hồi tháng rồi, Ấn Độ được cho đã đồng ý với yêu cầu mới của Taliban. Theo đó, Taliban sẽ cử một phái viên cấp đại sứ không chính thức đến Đại sứ quán Afghanistan tại New Delhi. 

Ấn Độ chọn hợp tác trực tiếp với Taliban nhưng theo cách lặng lẽ và gia tăng bởi điều này sẽ mang lại cho New Delhi một số lợi ích mà không có nguy cơ gây tổn hại lớn đến vị thế chiến lược của quốc gia Nam Á.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)