Tổng thống là chức danh mang nặng tính nghi thức chứ không có nhiều thực quyền ở Slovakia, nhưng cuộc bầu cử tổng thống nước này hôm 29-3 được dư luận rất chú ý khi đắc cử là người chưa từng bước lên sân khấu chính trị. Tỉ phú Andrej Kiska (ảnh), 51 tuổi, đã bất ngờ bỏ xa Thủ tướng Robert Fico, chính khách nổi tiếng nhất quốc gia Trung Âu, với tỷ lệ ủng hộ xấp xỉ 60%-40% trong vòng hai. BBC nhận định cuộc bầu cử vừa qua có ý nghĩa như cuộc trưng cầu dân ý đối với khả năng điều hành của ông Fico.

Các nhà phân tích cho rằng thất bại của Thủ tướng Fico một phần xuất phát từ việc cử tri Slovakia lo ngại đảng trung tả Dân chủ Xã hội SMER của ông sẽ thâu tóm tất cả quyền lực. Dưới sự lãnh đạo của ông Fico, SMER hồi năm 2012 đã giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử quốc hội và lần đầu tiên kể từ khi Slovakia tách ra khỏi Tiệp Khắc năm 1993, một chính đảng có thể tự mình đứng ra thành lập chính phủ mà không cần liên minh với các đảng khác. Không ít người cũng e rằng nếu đắc cử tổng thống, ông Fico sẽ tìm cách gia tăng quyền hạn cho vị trí này.

Sau khi có kết quả kiểm phiếu sơ bộ vào sáng hôm qua, ông Fico đã thừa nhận thất bại và chúc mừng đối thủ. Ông Fico nhiều khả năng sẽ tiếp tục ngồi ghế thủ tướng cho tới cuộc tổng tuyển cử năm 2016 nhưng mối quan hệ giữa nội các với tổng thống chắc chắn sẽ khó khăn hơn so với thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Ivan Gasparovic- một chính khách có khuynh hướng thiên tả.

Về phần mình, Tổng thống đắc cử Kiska tuyên bố sẽ quyết liệt chống tham nhũng và tạo ra một chính quyền hiệu quả hơn tại quốc gia có 5,5 triệu dân này. “Tôi sẽ nỗ lực làm cho nền chính trị của chúng ta nhân bản hơn”- ông cam kết. Được biết những năm 1990 ông Kiska mở hai công ty tín dụng rất thành công, nhưng đã bán lại cho một ngân hàng hồi năm 2005 trước khi thành lập quỹ từ thiện Good Angel chuyên hỗ trợ tài chính cho những gia đình có con bị bệnh nặng.

Cũng theo giới quan sát, một yếu tố quan trọng khác làm nên chiến thắng của ông Kiska là do chưa từng tham gia chính trường (nói như Thủ tướng Fico và các đồng minh thì ông Kiska chỉ là “chính khách nghiệp dư”) nên ông chưa “nhúng chàm”, cụ thể là chưa dính tới tham nhũng. Trong Chỉ số cảm nhận tham nhũng toàn cầu năm 2013, Tổ chức Minh bạch Quốc tế xếp Slovakia ở vị trí 61, gần “đội sổ ” trong số các nước thành viên Liên minh châu Âu.

Rõ ràng trong chính trị, bị chê là “tay mơ” chưa chắc đã dở.

LÊ DÂN