Ngoài giải thưởng Oscar, Quả cầu vàng, các Liên hoan phim (LHP) quốc tế đã và đang tạo cơ hội cho các nhà làm phim quảng bá và đưa tác phẩm đến gần khán giả. Các kỳ LHP tạo cơ hội công bằng cho những tác phẩm độc đáo, sáng tạo, nghệ thuật và những tài năng được biết đến. Đồng thời, nhiều dự án của các nhà làm phim trẻ được hiện thực hóa khi họ tìm gặp các nhà đầu tư tại LHP.

*Liên hoan phim quốc tế bảo chứng cho giá trị nghệ thuật của tác phẩm

Nhiều LHP quốc tế đã trở thành thương hiệu và bảo chứng thị trường cho các tác phẩm được đánh giá cao như LHP Cannes (diễn ra khoảng tháng 5), LHP Berlin (tháng 2), LHP Venice (tháng 9), LHP Tribeca (tháng 4), LHP Sundance (tháng 1)… Điển hình, những tác phẩm đạt Cành cọ vàng của LHP Cannes đều dễ dàng được phát hành trên thị trường thế giới, dù cho tác phẩm đó có "xuất thân" từ nền công nghiệp điện ảnh không phổ biến. "Winter Sleep"- Cành cọ vàng 2014 của nhà làm phim Thổ Nhĩ Kỳ Nuri Bilge Ceylan, "Blue is The Warmest Colour"- cành cọ vàng 2013 của đạo diễn Pháp Abdellatif Kechiche, đều là những phim nghệ thuật kén chọn khán giả nhưng sau khi đoạt giải, "Winter Sleep" thu hút đến 300.000 khán giả đến rạp, còn "Blue is The Warmest Colour" có đến 1 triệu người. "Dheepan"- Cành cọ vàng 2015 của đạo diễn người Pháp Jacques Audiard lại thu về đến 4,9 triệu USD. Đó là những con số đáng mơ ước với dòng phim nghệ thuật. Trong lịch sử, LHP Cannes đã từng mang lại vinh quang cho nhiều đạo diễn, diễn viên có tác phẩm đạt giải. Quentin Tarantino- đạo diễn của "Pulp Fiction"- trở thành cái tên lừng danh quốc tế nhờ chiến thắng Cành cọ vàng 1994 và chỉ tại Pháp phim đã mang về đến 3 triệu USD. Còn John Travolta- nam diễn viên chính của "Pulp Fiction" sau đó có thù lao được nhân lên gấp 20 lần, từ khoảng một triệu USD lên tới 20 triệu USD.

LHP Venice cũng mang đến những thành tích đáng nể. "Everest" (2015) của đạo diễn Baltasar Kormákur ngay lập tức tạo được chú ý khi trình chiếu khai mạc tại LHP danh tiếng này. Câu chuyện đấu tranh sinh tồn của "Everest" mang về cho phim đến hơn 203 triệu USD khi "xuất ngoại" ở 36 quốc gia. Trong khi đó, Sundance là LHP dành cho phim độc lập- tư nhân lớn nhất thế giới, giúp những phim thuộc dòng phim nghệ thuật- kinh phí thấp "bước ra ánh sáng". LHP này luôn được giới chuyên môn đánh giá cao. Năm 2015, LHP Sundance đã cung cấp cho Oscar hai ứng cử viên sáng giá là "Boyhood" và "Whiplash". Năm nay, LHP Sundance mang đến một ứng cử viên sáng giá sớm cho Oscar 2017 là "The Birth of a Nation". "The Birth of a Nation" có câu chuyện về cuộc chiến nhân quyền với nhân vật chính Nat Turner- người đàn ông da màu dẫn đầu cuộc nổi loạn của người nô lệ tại nước Mỹ vào năm 1831. Ngay sau khi "The Birth of a Nation" khép lại tại buổi công chiếu ở LHP Sundance, phim đã lập kỷ lục với bản quyền phát hành lên đến 17,5 triệu USD, ký kết cùng Fox Searchlight. Con số này chưa bao giờ có ở các tác phẩm công chiếu của LHP Cannes, Venice, Berlin.

Có thể thấy, thành tích tại LHP bảo chứng cho chất lượng của các tác phẩm, nhất là khi nó chiến thắng giải thưởng cao nhất. Khác với sự đánh giá của Viện hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh (giải Oscar) hay Hiệp hội Báo chí nước ngoài Hollywood (Quả cầu vàng), các tác phẩm đạt giải ở các LHP quốc tế không bị chi phối bởi yếu tố doanh thu hay thị hiếu của hội đồng và số đông, nó được đánh giá khách quan trên phương diện nghệ thuật, sáng tạo, đột phá, độc đáo, táo bạo.

*Cơ hội cho các tài năng

LHP quốc tế luôn công nhận những góc nhìn và cách làm nghệ thuật mới, độc đáo, bứt phá. Chẳng hạn, LHP Cannes có giải Nhãn quan độc đáo để vinh danh những tài năng với cách làm phim, góc nhìn phá cách. Năm 2013, "The Missing Picture" của đạo diễn người Campuchia Rithy Panh chiến thắng Nhãn quan độc đáo. Rithy Panh đề cập đến tội ác của chế độ diệt chủng Khmer Đỏ bằng cách kể chuyện không giống bất kỳ ai. Nó như những thước phim tư liệu và các nhân vật trong phim hầu hết đều là những tượng người bằng đất sét. Sự vinh danh của Cannes dành cho Rithy Panh đã đưa tên tuổi ông và cả nền điện ảnh Campuchia lên một tầm cao mới. "The Missing Picture" còn lọt vào đề cử Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc nhất của Oscar. Tương tự, đạo diễn Thái Lan Apichatpong Weerasethakul cũng được vinh danh ở LHP Cannes năm 2010 với Cành cọ vàng dành cho "Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives"; hay Jane Campion trở thành nữ đạo diễn đầu tiên được nhận Cành cọ vàng với "The Piano" (1993). Rõ ràng, các LHP luôn tạo cơ hội cho người mới, chỉ cần đó là những tác phẩm thực sự xuất sắc. Đạo diễn Mohamed Ben Attia chính là điển hình cho sự thừa nhận đó khi anh vừa chiến thắng Phim đầu tay xuất sắc nhất với tác phẩm "Hédi" tại LHP Berlin vào tháng 2 vừa qua. "Hédi" cũng là bộ phim Ả Rập đầu tiên tranh tài tại LHP Berlin từ 20 năm qua. Cũng tại LHP Berlin 2016, nữ đạo diễn trẻ người Pháp Mia Hansen Love đã nhận giải Gấu Bạc cho Nhà làm phim có triển vọng nhất với tác phẩm "l’Avenir".

Các LHP quốc tế cũng luôn thu hút các nhà làm phim, hãng phim lớn trên khắp thế giới. Họ đến để khích lệ những nhà làm phim mới và tìm kiếm những "viên ngọc thô" để đầu tư. Đã có nhiều nhà làm phim tài năng bước ra từ những LHP, tìm được những nhà đầu tư để tiếp tục phát triển những dự án. Bà Kang Soo Yeon- Giám đốc LHP quốc tế Busan (Hàn Quốc), nhấn mạnh: "LHP quốc tế Busan luôn đặt mục tiêu giới thiệu các tài năng điện ảnh mới nổi của khu vực. Các nhà làm phim quốc tế đang rất chú ý đến tiềm năng của điện ảnh châu Á và thị trường này". Trong 20 năm qua, LHP quốc tế Busan đã mang đến cho nền điện ảnh quốc tế không ít tài năng châu Á: Bong Joon Ho, Kim Ki Duk, Phùng Tiểu Cương…

Các LHP còn đưa những dự án, ước mơ của các nhà làm phim trẻ trở thành hiện thực qua các hội chợ phim, nơi các nhà làm phim, sản xuất tìm kiếm các dự án đầu tư hoặc quyền phân phối tác phẩm trên thị trường quốc tế. Tại LHP Cannes năm 2015, có hơn 5.000 công ty với gần 12.000 người tham gia, trong đó có khá nhiều nhà sản xuất và đại diện công ty phát hành. Các LHP Venice, Berlin, Tribeca, Toronto… đều có những phiên chợ phim quốc tế thu hút nhiều nhà làm phim, nhà phát hành từ Anh, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada, Bỉ, Mỹ, Trung Quốc… tham gia, tìm kiếm cơ hội hợp tác làm ăn.

LHP quốc tế không chỉ là sân chơi nghệ thuật giúp các tài năng bước ra ánh sáng mà còn là cơ hội để các nhà làm phim, sản xuất nắm bắt xu hướng thị trường, hiện thực hóa những dự án, thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp phim hiện đại.

ÁI LAM
(Tổng hợp từ Variety, Guardian, Hollywoodreporter)