Theo hãng tin Reuters, quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 10% đối với toàn bộ hàng nhập khẩu vào xứ cờ hoa đồng thời nâng mức thuế tối đa lên hơn 50% đối với hàng chục quốc gia đối thủ lẫn đồng minh đang làm gia tăng cuộc chiến thương mại, rủi ro lạm phát và kìm hãm tăng trưởng toàn cầu.

Tổng thống Trump giải thích mức thuế quan mới tại Vườn Hồng ở Nhà Trắng. Ảnh: Getty Images

Ngày 2-4, Tổng thống Trump “gây sốc” cho nhiều đối tác khi công bố thuế nhập khẩu “có qua có lại” nhằm đáp trả hoạt động thương mại mà ông cho là không công bằng và gây bất lợi cho Mỹ trong hàng thập kỷ. Theo đó, ngoài mức thuế cơ bản 10%, Nhà Trắng sẽ áp thuế đối ứng với những nước bị xác định mất cân bằng thương mại với Mỹ. Mức thuế này sẽ bằng một nửa mức thuế thực tế mà Nhà Trắng nói rằng các nước đã áp dụng đối với hàng xuất khẩu của Mỹ, bao gồm thông qua “thao túng tiền tệ và rào cản thương mại”.

Dựa vào các biện pháp trên, Washington kỳ vọng các quốc gia khác sẽ hạ thuế quan và rào cản thương mại vốn bị ông Trump coi là nguyên nhân dẫn đến thâm hụt thương mại 1.200 tỉ USD vào năm ngoái. Theo danh sách công bố, Trung Quốc đối mặt với thuế mới 34% ngoài mức 20% mà chính quyền Tổng thống Trump áp đặt trước đây. Con số này cao hơn mức mà nhiều nhà phân tích dự kiến ​​và có thể định hình lại quan hệ giữa 2 nền kinh tế sau nhiều thập kỷ phụ thuộc lẫn nhau. Theo dữ liệu của Chính phủ Mỹ, thương mại giữa 2 nước ước tính trị giá 582 tỉ USD vào năm 2024.

Các đồng minh thân cận của Mỹ cũng không thoát khỏi “cơn thịnh nộ” từ Nhà Trắng, với Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc lần lượt bị áp thuế 20, 24 và 25%. Hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ là Canada và Mexico đang chịu mức thuế 25% trên nhiều mặt hàng và sẽ không phải gánh thêm thuế đối ứng.

Ở Ðông Nam Á, thuế cơ bản áp dụng với Singapore là 10% trong khi thuế đối ứng thực thi với các nước Thái Lan, Brunei, Indonesia, Malaysia, Lào, Việt Nam, Campuchia và Myanmar dao động từ 24 đến 49%.

Đe dọa kinh tế và tăng trưởng toàn cầu

Theo các quan chức Nhà Trắng, thuế quan 10% áp dụng với các đối tác thương mại của Mỹ sẽ có hiệu lực vào ngày 5-4 trong khi mức thuế cao hơn nhắm vào “những đối tác vi phạm nghiêm trọng” sẽ có hiệu lực vào ngày 9-4. Trong một cảnh báo, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết động thái trả đũa của các quốc gia khác sẽ khiến tình hình leo thang và hậu quả là giá cả tiếp tục tăng cao đáng kể cho người tiêu dùng.

Thông tin từ Nhà Trắng nói thêm, thuế quan có đi có lại không áp dụng cho một số mặt hàng nhất định như đồng, dược phẩm, chất bán dẫn, gỗ, vàng, năng lượng và một số khoáng sản không có sẵn tại Mỹ. Trước đó, chính quyền cho hay mức thuế dành riêng cho ô tô nhập khẩu được công bố tuần trước sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 3-4. Cách đây không lâu, ông Trump cũng áp thuế 25% đối với hai mặt hàng thép và nhôm.

Olu Sonola, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu Mỹ tại cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch Ratings, cho biết thuế nhập khẩu thực tế của nước này đã tăng vọt từ 2,5% vào năm 2024 lên 22% dưới thời Tổng thống Trump. Ðây là bước ngoặt không chỉ với nền kinh tế Mỹ mà còn ảnh hưởng lên kinh tế thế giới khi mối lo ngại về thuế quan đã làm chậm hoạt động sản xuất trên toàn cầu nhiều tháng qua. Nếu mức thuế quan này duy trì trong thời gian dài, hầu hết các dự báo tăng trưởng trước đó đều không còn ý nghĩa và nhiều quốc gia có thể sẽ rơi vào suy thoái, ông Sonola cảnh báo.

Quốc tế phản ứng

Mức thuế quan sâu rộng từ Nhà Trắng sau khi công bố đã ngay lập tức gây ra hỗn loạn trên thị trường thế giới, đồng thời vấp phải chỉ trích từ lãnh đạo các quốc gia vốn đang đứng trước nguy cơ chấm dứt kỷ nguyên tự do hóa thương mại đã định hình nên trật tự toàn cầu trong nhiều thập kỷ.

Là nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới, Trung Quốc tuyên bố sẽ có biện pháp đối phó song song lời kêu gọi Mỹ lập tức hủy bỏ mức thuế “bắt nạt”. Trong khi đó ở Ðài Loan, các quan chức nói rằng mức thuế 32% với hòn đảo này là “rất vô lý” và cho biết sẽ đưa vấn đề này lên Chính phủ Mỹ. Còn tại Hàn Quốc, quyền Tổng thống Han Duck-soo ra lệnh áp dụng biện pháp hỗ trợ khẩn cấp cho các ngành công nghiệp và doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng bởi mức thuế quan của Mỹ.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)