Truyện ngắn của NGUYỄN TRUNG NGUYÊN
Mùa khô năm 1983. Tôi và 7 đồng đội là giáo viên dạy bổ túc văn hóa trong số 35 học viên được Trường Văn hóa Quân khu điều động sang chiến trường K bổ sung cho các đơn vị tiền phương, nhận quyết định về Sư Đoàn 8. Gần cả tháng trời nằm tại Trạm khách T. 80, gần ngã ba Pochentong đợi đơn vị đến rước mà chẳng thấy đâu. Quang cùng tôi lên gặp vị trưởng trạm. Và cái lý do Quang thuyết phục được vị đại úy khó tính ấy chính là nói rõ cho ông ta biết bọn tôi đều là lính tình nguyện nên chuyện bỏ ngũ sẽ không xảy ra. Trên đường đi cũng chính Quang hỏi đi nhờ xe, xin cơm ăn bằng tiếng Campuchia hẳn hoi. Hóa ra trong thời gian gần tháng trời ở trạm khách, trong khi bọn tôi ăn rồi đi chơi thì Quang đã chịu khó học tiếng nước bạn.
Nói là ở Cam Bốt nhưng nơi Sư bộ đóng quân cách trung tâm tỉnh đến hơn 10km. Qua trạm vệ binh đầu tiên, chỉ còn khoảng vài trăm mét nữa là đến nơi, bất chợt 8 đứa bọn tôi đều dừng lại, trố mắt nhìn. Con gái bộ đội! Đúng ra phải gọi là nữ quân nhân hay là các nữ đồng chí thì đúng hơn. Bốn cô gái bộ đội đang lao động trên khoảnh đất cách đường khoảng 20 mét. Linh tính con gái cho biết có người đang nhìn mình, bốn cô đồng loạt quay ra đường. Tám con mắt kèm theo tám cái bím tóc lắc lư làm mấy thằng bọn tôi lúng túng như đứa bé ăn vụng bị bắt gặp tại trận. Trước khi quay đi tôi vẫn còn kịp nhìn thấy một bông hoa màu tím trên mái tóc cô gái đứng gần nhất. Con gái thì vẫn là con gái, dù đang ở đâu cũng vậy, một chút làm duyên càng làm cho cuộc sống thi vị hơn. Cô gái có cài bông hoa ấy nói với theo:
- Đồng chí ơi! Sao đồng chí không vác súng là lại vác đàn vậy? Đồng chí đó ca cho đồng chí nầy nghe đi.
Rõ ràng là cô ta ám chỉ tôi, chỉ có tôi vác cây đàn guitar trên vai. Sau nầy, khi quen nhau cứ mỗi lần tôi nhắc lại lần gặp gỡ đầu tiên ấy, Duyên - tên cô gái cài hoa lại cười và nói: "Ai biểu anh đi bộ đội mà còn nghệ sĩ quá! Đi đâu cũng vác theo cây đàn".
Về đơn vị, được bổ sung vào phòng chính trị sư đoàn. Chúng tôi bắt đầu cho những tháng ngày làm anh lính tình nguyện trên đất bạn. Đất nước Campuchia đang ở vào giai đoạn đầu của sự khôi phục. Khắp nơi đổ nát hoang tàn. Nhiệm vụ của những người lính chúng tôi lúc bấy giờ không chỉ đơn thuần là truy quét bọn tàn quân vẫn còn lẩn quất trong rừng mà còn phải giúp nhân dân bạn xây dựng lại đất nước. Là giáo viên, ngoài thời gian soạn giáo án, lên lớp, gần như tất cả thời gian còn lại chúng tôi tập trung cho lao động. Khi thì vào rừng đốn cây đem về cho bà con dựng nhà, khi thì giúp gặt lúa hoặc cày bừa, trồng tỉa gì đó. Mệt nhưng rất vui.
Tuy nhiên niềm vui lớn nhất của tôi lại chính là Duyên. Cô báo vụ xinh xắn và hồn nhiên. Chúng tôi cùng biên chế ở phòng chính trị nên thời gian gặp gỡ, bên nhau không thiếu. Hóa ra là đồng hương Cần Thơ với nhau. Nhà Duyên nằm trên tuyến lộ Vòng Cung, nơi đã đi vào câu hò ngọt lịm sông nước phù sa:
Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Phong Điền
Anh có thương em thì cho bạc, cho tiền
Đừng cho lúa gạo xóm giềng cười chê.
Duyên bảo sau nầy khi ra quân sẽ xin vào làm việc trong ngành bưu điện vì bưu điện có liên quan đến công việc báo vụ hiện nay. Chúng tôi yêu nhau thật bình dị và đơn sơ như chính bản chất của một người lính. Đồng đội ai cũng biết chuyện, ngay cả cấp chỉ huy cũng không hề tỏ vẻ phản đối. Duy chỉ có Quang, dường như cậu ta có điều gì đó khang khác. Trước kia, trong số 8 người thì tôi và Quang thân nhau nhất. Đi đâu hai đứa cũng bên nhau, có bất cứ điều gì thắc mắc, suy nghĩ Quang đều tìm tôi để trao đổi. Nay hình như Quang cố tình tránh mặt tôi. Cậu ta ít nói và làm việc tích cực hơn.
***
Chúng tôi sang Campuchia được 2 năm thì Duyên sắp hoàn thành nghĩa vụ. Niềm vui được trở về quê hương, được gặp lại những người thân yêu làm cho Duyên vui lắm, nụ cười tươi tắn luôn hiện diện trên môi. Lần nào gặp nhau Duyên cũng nói: -"Em về trước, ngày anh ra quân em sẽ đón anh, rồi chúng mình cùng về Phong Điền quê em. Em sẽ nấu đãi anh một nồi canh chua cá linh, bông điên điển.". Sắp phải xa Duyên tôi rất buồn nhưng nghĩ đến ngày hai đứa gặp nhau tại Cần Thơ thì nỗi buồn đó cũng qua đi. Tôi đếm từng ngày. Chỉ còn một tuần lễ nữa Sư Đoàn sẽ làm lễ tiễn đưa các đồng chí hoàn thành nghĩa vụ quốc tế về nước. Sáng nay, tôi có lệnh ra bưu điện tỉnh Cam Bốt nhận thư từ gởi cho đơn vị. Thư từ khá nhiều, ngoài ra còn có bức điện có nội dung: Trường Văn hóa Quân khu triệu tập tổ trưởng tổ giáo viên về tập huấn ngắn ngày và nhận sách giáo khoa. Đọc xong nội dung bức điện tôi muốn hét to lên mừng rỡ.
Lần về nước tới đây sẽ có cả tôi và Duyên. Đang suy nghĩ tính toán cho những việc mình sẽ làm khi về thăm nhà, tôi chợt nghe tiếng gọi của Duyên. Em nói:
- Em phải xuống tiểu đoàn huấn luyện để hướng dẫn học viên mới một số thao tác truyền tin. Dù mai về, chỉ còn một ngày là người lính thì mình vẫn phải hoàn thành nhiệm vụ. Anh nhớ chuẩn bị sẵn sàng nhé, em thèm ăn canh chua bông điên điển lắm rồi.
Tiểu đoàn huấn luyện nằm ngoài khu vực của Sư bộ về hướng đông bắc khoảng 5 km. Chính tôi cũng đã nhiều lần xuống công tác tại đấy nhưng không hiểu sao khi Duyên đi lần nầy tôi lại lo lo. Đêm ấy, sau ca gác tôi không tài nào ngủ được mà cứ nằm căng mắt đợi sáng. Đã hơn 2 giờ, giữa sự tĩnh lặng của núi rừng chợt vang lên tiếng súng nổ dữ dội. Không hiểu tại sao vừa nghe tiếng súng nổ, tôi chợt cảm thấy thắt ngang lồng ngực như có ai đó vừa đưa tay nắm lấy quả tim mình giật ra. Có tiếng của đồng chí trực ban tác chiến: "Địch tập kích tiểu đoàn huấn luyện. D trinh sát hành quân chi viện". Có tiếng ai đó trong tổ giáo viên nói: "Duyên hy sinh rồi!"...
***
Đã biết bao lần tôi gọi tên em và nhắm mắt lại chờ đợi tiếng "Dạ!" thân thương, để rồi khi mở mắt ra lại đối diện với nỗi đau của chính mình. Ban chỉ huy sư đoàn quyết định đưa em về quê hương, và tôi được phân công đưa em đến nơi yên nghỉ cuối cùng. Ngày rời nước bạn, nhìn ánh mắt đau đớn của Quang tôi chợt hiểu, thì ra từ lâu cậu ta cũng đã yêu Duyên, một tình yêu đơn phương lặng thầm như những giò phong lan rừng, kín đáo, đơn sơ.
Tôi được ở lại Trường Văn hóa Quân khu cho đến ngày ra quân. Quang đã tình nguyện phục vụ lâu dài trong quân đội và trở thành một sĩ quan ưu tú. Sau này rời quân ngũ cuộc sống lại cuốn tôi vào những lo toan mới.
***
Có dịp đến Rạch Giá, sau khi tìm chỗ nghỉ ngơi, tắm rửa xong tôi tìm đến nhà Quang. Nhà Quang ở phía bên kia cầu Đúc, trước đây tôi đã có dịp ghé thăm khi còn là anh lính mới tò te. Cơn gió biển mát rượi từ ngoài khơi thổi vào cho tôi cái cảm giác thật dễ chịu. Nơi đây đã thay đổi thật nhiều, nhà cửa, phố xá khang trang hơn. Một cặp trai gái có lẽ đang yêu, tíu tít chỉ cho nhau điều gì đó ngoài biển, gió lồng lộng thổi phất phơ mái tóc dài đen mượt. Đây rồi! Nhà Quang có giàn hoa giấy màu tím kia. Nó giống như hình ảnh mà tôi vẫn nhớ suốt 18 năm qua, có điều dường như bụi thời gian đã phủ lên đó tấm áo choàng cũ kỹ. Sự vắng lặng của ngôi nhà làm cho tôi có cảm giác bất ổn. Quang đâu? Rồi vợ con cậu ta đâu? Một người đàn bà khoảng ngoài 50 tuổi từ trong nhà bước ra:
- Chào cậu! Cậu hỏi ai ạ?
- Thưa Dì! Cháu là đồng đội cũ của Quang. Dì cho cháu hỏi đây có phải là nhà của Quang không ạ?
Người đàn bà nhìn tôi bằng cặp mắt thật lạ. Bà im lặng không nói nhưng lại mở rộng cửa cho tôi bước vào. Quang kia rồi! Vẫn cặp mắt sáng và nụ cười ấy trên bàn thờ.
- Cha thằng Quang mất khi nó đi bộ đội được hơn hai năm. Nó đã không được về nhìn mặt cha lần cuối vì nghe đâu tình hình chiến trường lúc ấy căng thẳng lắm. Lẽ ra khi hết hạn nghĩa vụ thì về nhà chăm sóc mẹ và em gái. Đằng nầy lại đi học sĩ quan rồi ở miết bên ấy. Mẹ nó, phần buồn vì cái chết của chồng, phần nhớ thằng con trai độc nhất nên cũng bệnh và qua đời mấy năm sau đó. Con em gái nó bơ vơ một mình, nghe lời bạn bè vượt biên đến giờ cũng không biết sống chết ra sao? Thằng Quang có về đây một lần. Nó nhờ tôi sớm hôm nhang đèn cho ông bà, rồi lại trở qua bên ấy. Một năm sau nó hy sinh!
