Trong quyết định không thể bị người kế nhiệm Donald Trump hủy bỏ, Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 1-12 đã dùng quyền ân xá để miễn trừ cho con trai ông khỏi các cáo buộc liên quan trốn thuế và sở hữu súng.

Đảo ngược lời hứa

Quyết định trên khép lại câu chuyện pháp lý kéo dài 6 năm của Hunter Biden, người con trai thứ 2 của Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm. Tổng thống Biden từng tuyên bố rằng kể cả sau khi ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2024, ông sẽ không ân xá hoặc giảm án cho con trai.

Tổng thống Biden và con trai Hunter. Ảnh: Getty Images

Trong tuyên bố do Nhà Trắng công bố, Tổng thống Biden nói rằng người con trai thứ hai của ông bị truy tố “một cách bất công và có chủ ý”; thậm chí bị “đối xử khác biệt” so với những người phạm tội tương tự. Đó là kết quả do các đối thủ chính trị tại Quốc hội thúc đẩy và không có lý do gì để tin rằng họ sẽ dừng lại. Trong những tuần sau khi ông Trump đắc cử, những người Cộng hòa thân cận với tỉ phú New York cũng công khai lên tiếng về khả năng Hunter Biden tiếp tục là mục tiêu điều tra cấp cao của chính quyền sắp tới. Trong bối cảnh đó, ông Biden hy vọng người dân Mỹ hiểu tại sao một người cha và một tổng thống lại đưa ra quyết định ân xá. “Là một người cha và một tổng thống, tôi hiểu quyết định này sẽ gây tranh cãi, nhưng tôi không thể đứng yên nhìn những nỗ lực phá hoại Hunter tiếp diễn,” ông Biden giải thích.

Tuy nhiên, quyết dịnh trên lại đi ngược cam kết của chính trị gia 82 tuổi về việc không sử dụng các quyền hạn đặc biệt của tổng thống để mang lại lợi ích cho gia đình. Vì thế, phe Cộng hòa đã ngay lập tức chỉ trích ông Biden là “kẻ nói dối” và “đạo đức giả”. Trên mạng xã hội X, Thượng nghị sĩ Chuck Grassley thuộc đảng Cộng hòa viết: “Tôi bị sốc khi Tổng thống Biden ân xá cho con trai Hunter vì ông ấy nói rất nhiều lần sẽ không làm vậy. Tôi đã tin ông ấy. Thật đáng xấu hổ!”.

Về phần mình, trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống đắc cử Trump chỉ trích việc ông Biden ân xá cho con trai là “một sự lạm dụng và sai phạm công lý”. “Lệnh ân xá Joe dành cho Hunter có bao gồm các con tin J6, những người đã bị giam giữ suốt mấy năm qua không? Quả là một sự lạm dụng và sai sót về mặt công lý”, ông Trump viết. “Con tin J6” ám chỉ những người bị bắt giữ vì có liên quan tới vụ bạo loạn trên Điện Capitol ngày 6-1-2021. Ông Trump cùng các đồng minh thường gọi những cá nhân này là “con tin”, khi tuyên bố họ hành động theo cách ôn hòa và vì tình yêu nước. 

Được biết, công tố viên đặc biệt David Weiss bắt đầu điều tra Hunter Biden vào năm 2018 và đệ trình cả 2 bản cáo trạng vào năm 2023. Tại phiên xử hồi tháng 6, ông này đối mặt án tù lên tới 25 năm cùng tiền phạt khi bị bồi thẩm đoàn quận Maryellen Noreika tuyên “có tội” cho cả 3 trọng tội liên quan việc che giấu sử dụng ma túy khi mua súng vào năm 2018. Để gia đình “không phải đau khổ và xấu hổ thêm nữa”, con trai tổng thống Mỹ trong phiên tòa khác vào tháng 9 đã thừa nhận “có tội” với tất cả 9 hành vi vi phạm thuế, xuất phát từ việc dùng 1,4 triệu USD tiền trốn thuế cho ma túy, bạn gái, khách sạn, xe hơi sang trọng và bất động sản cho thuê cũng như quần áo và nhiều mặt hàng khác mang tính chất cá nhân. Ông có thể chịu mức án 17 năm tù kèm tiền phạt.

Thêm tiền lệ xấu có thể bị lợi dụng

Ông Hunter, 54 tuổi, là con trai duy nhất của Tổng thống Biden sau khi con trai cả của ông là Beau Biden qua đời năm 2015 do ung thư não. 

Có lệnh ân xá, con trai của ông Biden sẽ không bị kết án vì các tội danh nghiêm trọng trong những vụ án hiện tại; cũng như bất kỳ tội danh liên bang tiềm tàng nào mà người này có thể đã phạm hoặc tham gia từ ngày 1-1-2014 đến ngày 1-12-2024. 

Trong bối cảnh trên, giới quan sát cảnh báo động thái này có thể làm dấy lên cuộc tranh luận về tính độc lập của hệ thống tư pháp Mỹ, vốn đang là tâm điểm chú ý trong bối cảnh Tổng thống đắc cử Trump được cho có ý định sử dụng các cơ quan thực thi pháp luật dưới trướng các nhân vật trung thành để tấn công đối thủ chính trị. Nhiều người đồn đoán khi ông Trump nhậm chức tổng thống, ông sẽ ân xá cho những “con tin J6”. Do đó, hành động của ông Biden vấp phải sự phản đối ngay cả trong nội bộ đảng Dân chủ, có thành viên cảnh báo đây là tiền lệ xấu có thể bị các tổng thống sau này lợi dụng. 

Theo Hiến pháp Mỹ, tổng thống có quyền hạn gần như không giới hạn trong việc ân xá cho những người bị kết án phạm tội liên bang và có không ít lãnh đạo xứ cờ từng sử dụng lệnh ân xá để mang lại lợi ích cho các thành viên gia đình và đồng minh chính trị. Đơn cử như ông Trump, trước khi kết thúc nhiệm kỳ 2016-2020,  đã ân xá cho 26 người và giảm án cho 3 người khác bao gồm “ông thông gia” Charles Kushner vốn ngồi tù vì tội trốn thuế, đóng góp bất hợp pháp cho chiến dịch tranh cử và mua chuộc nhân chứng. Năm 2001, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton cũng ân xá cho anh cùng cha khác mẹ là Roger Clinton Jr, người phải ngồi tù hơn 1 năm sau khi cố bán cocaine cho một cảnh sát chìm.

MAI QUYÊN (Theo AP, CNN)