Một gia đình người Roma tại Italia. Ảnh: AFP

Hôm 29-7 vừa rồi, 70 người Roma tại thành phố Lille và trước đó ngày 17-7, cả 55 người khác ở Saint-Etienne bị chính quyền sở tại trục xuất về Roumanie. Đến cuối tháng này, có thêm khoảng 633 người Roma nữa bị “sơ tán” khỏi trại tị nạn lớn nhất nước Pháp ở Saint-Ouen để nhường chỗ cho dự án xây dựng chung cư xã hội. Trong số 633 con người này, chính quyền địa phương sẽ chọn 300 “ứng cử viên” vào tạm cư ở nơi gọi là “làng hội nhập” và những người còn lại ắt sẽ phải rời khỏi quốc gia hình lục giác.

Theo Bộ Nhập cư Pháp, những người Roma bị đuổi về Roumanie sẽ được nhận khoản trợ cấp 150-300 euro/người, nhưng dường như ít có ai chịu ra đi mà đều muốn ở lại Pháp sinh sống và làm việc. Anh thợ lát gạch Rosin Boti, 34 tuổi, cho rằng mình có quyền ở lại Pháp làm việc. Suy nghĩ của Boti có phần đúng. Bởi Hội đồng Nhà nước Pháp tháng 5-2008 tuyên bố cộng đồng người Roma thiểu số cũng là công dân Liên minh châu Âu (EU) nên họ có quyền tự do đi lại. Bộ Nội vụ Pháp hơn 2 năm về trước khẳng định mọi công dân Roumanie cũng như bao công dân EU khác được quyền xin thẻ lưu trú mỗi lần 3 tháng và tất nhiên có quyền xin việc làm hay sở hữu các phương tiện kiếm kế sinh nhai bền vững. Những phát biểu trên của các cơ quan chức năng Pháp đã tạo ra sự phấn khích trong lòng người Roma kể từ khi Roumanie gia nhập EU vào đầu năm 2007.

Tuy nhiên, trên thực tế, công dân Roumanie và Bulgarie vẫn chưa được hưởng quyền tự do đi lại và xin việc làm tại các nước thành viên khác của EU. Điều kiện lưu trú mỗi lần 3 tháng mà họ lẽ ra được hưởng cũng gặp cản trở do chính sách thắt chặt việc kiểm soát dân nhập cư đang được nhiều nước EU áp dụng. Năm 2007, có tổng cộng 2.271 người Roumanie và 810 người Bulgarie bị trục xuất khỏi Pháp, và con số này dự báo sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Cần biết rằng người Roma thuộc cộng đồng thiểu số lớn nhất ở châu Âu với 7 triệu người, chủ yếu ở Roumanie và các nước thuộc khu vực Balkan. Theo thống kê, Roumanie có 1,8 triệu người Roma sinh sống, Bulgarie có khoảng 650.000 người. Người Roma chuộng các nước EU như Tây Ban Nha, Italia, Pháp làm nơi nhập cư. Dù chưa có thống kê chính thức, song theo dự đoán, tại Tây Ban Nha có tới 700.000 người Roma, Italia chừng 200.000 người...

Dư luận cho rằng dù Roumanie và Bulgarie đã chính thức trở thành thành viên EU nhưng công dân của họ bị đối xử như “công dân hạng hai”. Tệ hại hơn, những người thuộc cộng đồng dân tộc Roma có quốc tịch Roumanie hay Bulgarie bị coi là “công dân hạng xoàng”. Đa số họ có trình độ học vấn thấp, không nghề nghiệp, nhà cửa hay người đỡ đầu. Một số người trong hoàn cảnh ấy đã gia nhập các băng nhóm trộm cướp nên góp phần làm xấu hình ảnh của cộng đồng người Roma. Cách đây không lâu, dư luận châu Âu phẫn nộ trước hình ảnh hai bé gái người Roma bán hàng rong trên một bãi biển ở Italia bị chết đuối trong lúc tắm biển, nằm vất vưởng trên cát trước sự thờ ơ, vô cảm của nhiều du khách đang ung dung tắm nắng gần đó. Các tổ chức nhân quyền xem đây là biểu tượng của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và vi phạm quyền con người.

PHÚC NGUYÊN (Theo Le Monde)