Ngày nay có hơn 5 tỉ chiếc điện thoại di động đang được sử dụng ở các nước đang phát triển và người thống kê được rằng tại những nước nghèo ở khu vực cận Sahara của châu Phi, mỗi người trưởng thành sở hữu ít nhất một chiếc điện thoại di động. Nhưng làm thế nào để những chiếc điện thoại di động trở thành phương tiện giúp người dân nơi ấy thoát nghèo mới là vấn đề quan trọng mà mô hình trang bị kiến thức cộng đồng CKW đang hướng tới.

Những mô hình phát huy tính hữu ích của điện thoại di động đối với cộng đồng ngày càng được mở rộng ở châu Phi. Ảnh: BBC

CKW ra đời ở Uganda là chữ viết tắt của mạng lưới những tình nguyện viên phổ biến kiến thức cơ bản cho cộng đồng. Thành viên CKW không ai khác hơn cũng chính là những nông dân tay lấm chân bùn, được trang bị điện thoại di động và được hướng dẫn cách sử dụng nó hiệu quả. Ngoài chuyện đồng áng của mình, các CKW thường đến thăm nông trại của những hộ nông dân khác, cung cấp thông tin về các bệnh ở vật nuôi và cây trồng, giá cả thị trường và hướng dẫn nông dân phương pháp tối đa hóa năng suất. Họ cũng đại diện cho các tổ chức để thu thập thông tin từ nông dân chẳng hạn như loại cây nào họ đang canh tác và năng suất ra sao.

Những CKW địa phương đóng vai trò rất quan trọng. Trước hết, họ giúp người dân khám phá ra rằng thông tin hoặc một dịch vụ nào đó mà trước đây họ nghĩ chỉ được truy cập thông qua các phương tiện khác nhưng giờ thì dễ dàng nắm bắt chúng bằng điện thoại di động. Với sự phát triển của điện thoại di động, nhiều dịch vụ hữu ích đã được ra đời. Điển hình là dịch vụ của công ty Sproxil. Sproxil đã thiết lập một hệ thống dựa trên tin nhắn SMS để giúp hơn 2 triệu người dân kiểm tra liệu họ có đang mua nhầm các loại thuốc giả hay không hoặc dịch vụ M-Pesa của công ty Safaricom cung cấp một phương pháp an toàn để giúp hơn 15 triệu người dùng gởi tiền về nhà và thực hiện các thanh toán bằng điện thoại di động. Các CKW chỉ cho người dân biết làm thế nào để sử dụng những dịch vụ ấy một cách hiệu quả nhất.

Ngoài CKW, hiện có rất nhiều dịch vụ hỗ trợ khác nhau trên khắp khu vực cận Sahara tại châu Phi, điển hình là mạng lưới Công nhân y tế cộng đồng (CHW) của Ghana. Được biết, mạng lưới này hoạt động rất hiệu quả trong việc cung cấp các dịch vụ y tế. Chính vì vậy, những thành viên của mô hình CKW đang cố gắng tìm ra những cách sáng tạo để có thể mở rộng mạng lưới CHW. Tuy nhiên, việc xây dựng và cung cấp các dịch vụ kinh doanh thông qua những mạng lưới như thế sẽ là một thử thách lớn, cần sự hỗ trợ từ nhiều phía. Một trong những khó khăn lớn nhất là phải hiểu rõ đời sống thực của người dân ở những nơi họ đang sống. Trên thực tế, không có sản phẩm nào được cho là thành công khi chúng không được phát triển ngoài khu vực nơi nó ra đời. Nó phải được thiết kế, kiểm nghiệm, làm đi làm lại và được cải thiện trong các mô hình CKW. Chính vì vậy, CKW được lập ra ở Uganda và tiếp tục được mở rộng đến nhiều địa phương dựa trên nhu cầu và trãi nghiệm thực tế của những con người thực sự.

TRÍ VĂN (Theo BBC)