18/02/2019 - 18:20

Chính giới Mỹ “chia trong, rẽ ngoài” 

Hội nghị an ninh Munich vừa kết thúc phản ánh rõ hình ảnh nước Mỹ chia rẽ sâu sắc khi Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence và người tiền nhiệm đảng Dân chủ Joe Biden cùng đưa ra tầm nhìn cạnh tranh về mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, có thể định hình thế giới trong nhiều năm tới.

Phó Tổng thống Mỹ Pence (trái) và Thủ tướng Merkel tại hội nghị an ninh Munich lần thứ 55. Ảnh: AFP

Hôm 17-2, Hội nghị An ninh Munich lần thứ 55 diễn ra tại Đức đã khép lại sau 3 ngày làm việc. Hội nghị tập trung loạt vấn đề từ cạnh tranh đến hợp tác giữa các cường quốc, tương lai Liên minh châu Âu (EU), mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đang bị xáo trộn cùng nhiều vấn đề khác. Tuy nhiên, quan điểm các quốc gia phương Tây chia sẻ rộng rãi nhất vẫn là lo ngại trật tự thế giới đang bị đe dọa trước nguy cơ đổ vỡ quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh cựu lục địa tồn tại suốt 70 năm qua.

Góp mặt tại hội nghị lần này, Phó Tổng thống Pence và đảng Dân chủ đều tuyên bố sẽ là bên đại diện cho vai trò của nước Mỹ lãnh đạo thế giới tự do; đồng thời cáo buộc đối phương phá hoại trật tự quốc tế vốn “bị đe dọa” bởi các cường quốc đối thủ là Nga và Trung Quốc. Trong đó, ông Pence trước toàn thể lãnh đạo, quan chức của hơn 100 quốc gia mạnh mẽ bảo vệ chủ trương “Nước Mỹ trên hết” khi khẳng định chính quyền Tổng thống Donald Trump đang chứng minh bảo vệ lợi ích cá nhân không đồng nghĩa “nước Mỹ cô độc”. Theo ông Pence, các chính sách hiện nay của Washington, điển hình như cung cấp vũ khí cho Ukraine và đẩy mạnh cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, đã giúp phương Tây an toàn hơn. Một số “thành tựu” khác của chính quyền Trump cũng được trích dẫn như việc thúc đẩy thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) chia sẻ gánh nặng chi phí quốc phòng, phản đối dự án đường ống dẫn khí Nord Stream 2 có lợi cho Nga và cảnh báo các đồng minh dùng thiết bị công nghệ Trung Quốc mà quan chức Mỹ tin là đặt ra mối đe dọa về an ninh. “Hôm nay, nước Mỹ mạnh hơn bao giờ hết và lần nữa dẫn đầu trên đấu trường thế giới. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump và tập trung vào an ninh, liên minh xuyên Đại Tây Dương của chúng ta đang được bảo vệ và đổi mới” - ông Pence nhấn mạnh.

Trật tự quốc tế đang trong “hình thái tồi tệ”

Trong bài phát biểu bế mạc hội nghị ngày 17-2, Chủ tịch Hội nghị an ninh Munich Wolfgang Ischinger nhấn mạnh, hầu hết các đại biểu tham gia đều có chung quan điểm trật tự quốc tế đang trong “hình thái tồi tệ”. Quả thật, hội nghị cho thấy quan điểm của các nước trong việc ứng phó với các thách thức an ninh toàn cầu đang rất khác biệt, đồng thời khả năng hợp tác và đối thoại trong những vấn đề này cũng bị hạn chế đáng kể, một phần vì các nước không thể chia sẻ lợi ích mà đang có xu hướng thiên về các hành động đơn phương. Không chỉ trật tự toàn cầu bị lung lay, lòng tin giữa các nước đang bị suy giảm nghiêm trọng và đây sẽ là thách thức lớn nhất, có nguy cơ tạo ra những cuộc khủng hoảng mới gây tình trạng bất ổn sâu rộng.

Trong bài phát biểu đáp trả, cựu Phó Tổng thống Biden ngược lại phác thảo tầm nhìn nước Mỹ hợp tác nhiều hơn với các đồng minh truyền thống. Đề cao vai trò của Washington trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và duy trì các tổ chức quốc tế, ông Biden chỉ trích việc chính quyền Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu, thỏa thuận hạt nhân Iran và hiệp ước thương mại giữa các quốc gia Vành đai Thái Bình Dương. Hiện ông Trump còn đe dọa sẽ rút khỏi những thỏa thuận quốc tế khác. “Tất cả sẽ qua. Chúng tôi sẽ trở lại. Chúng tôi sẽ trở lại. Chớ nghi ngờ về điều này” - ông Biden khẳng định. Theo giới quan sát, cả hai chủ đề cựu Phó Tổng thống Mỹ đề cập đều được châu Âu đón nhận.

Trước đó, Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng đưa ra những tuyên bố “không nhân nhượng” để bảo vệ nguyên tắc đa phương và chống lại quan điểm một quốc gia có thể tự giải quyết mọi vấn đề. Theo bà Merkel, trật tự thế giới với dạng cấu trúc hiện tại đang có nguy cơ không thể tồn tại lâu. Việc Mỹ úp mở coi các nhà sản xuất ô tô của châu Âu, đặc biệt là hãng chế tạo ô tô hàng đầu BMW của Đức, là “mối đe dọa an ninh quốc gia”, càng khiến quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương trở nên căng thẳng. Nếu Mỹ áp đặt mức thuế quan mới lên các sản phẩm ô tô của châu Âu, chủ yếu là Đức, đó sẽ là “phát súng” mở màn cho một cuộc chiến tranh thương mại mới, như đang xảy ra giữa Mỹ và Trung Quốc.

Nói trong điều kiện giấu tên, một quan chức cấp cao Đức cho biết không ai còn tin tưởng Washington thay đổi cũng như Tổng thống Trump sẽ quan tâm đến quan điểm hoặc lợi ích đồng minh. Chuyên gia phân tích quan hệ Đức-Mỹ Karl Kaiser cho biết sau hai năm ông Trump lên nắm quyền, phần lớn người Pháp, Đức tỏ ra tin tưởng Nga và Trung Quốc hơn so với Mỹ. Ngoài ra, ngày càng có nhiều người châu Âu tin quan hệ với Mỹ không thể nào trở lại như trước. Theo cảnh báo của các quan chức ngoại giao và tình báo, mối nguy hiểm nhất của sự chia rẽ xuyên Đại Tây Dương là nguy cơ bị Nga và Trung Quốc lợi dụng. Tuy nhiên, người đứng đầu Viện Chính sách công toàn cầu Thorsten Benner nói rằng thiếu sót còn nằm ở chỗ châu Âu đang chờ đợi sự thay đổi trong Nhà Trắng thay vì có kế hoạch phù hợp chính sách hiện tại của Mỹ.

MAI QUYÊN (Theo WSJ, NYT)

Chia sẻ bài viết