Sau 2 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm tuy có sự khởi sắc tại hầu hết các thị trường lớn, nhưng các doanh nghiệp vẫn chưa hết lo. Nỗi lo đó là hoàn toàn có cơ sở khi các biến số về nguồn cung tôm trong nước, về chính sách thuế nhập khẩu từ thị trường Mỹ, về sự cạnh tranh với tôm giá rẻ đến từ Ấn Độ và Ecuador… vẫn hết sức khó lường và có sức tác động rất lớn đến mục tiêu lợi nhuận của các doanh nghiệp trong năm 2025.

Xuất khẩu tăng mạnh

Kết quả sau 2 tháng đầu năm kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước đạt trên 542 triệu USD, tăng 30,8% so với cùng kỳ năm trước. Theo bà Trần Thụy Quế Phương, Chánh Văn phòng Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), do lo ngại sẽ gặp bất lợi từ chính sách thuế quan mới của Mỹ, trong 2 tháng qua, cả doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam lẫn các nhà nhập khẩu Mỹ đều tranh thủ đẩy mạnh mua bán. Điều này chính là một phần nguyên nhân giúp xuất khẩu thủy sản duy trì đà tăng trưởng trong 2 tháng qua và thậm chí khả năng còn kéo dài sang tận quý II-2025.

Các doanh nghiệp xuất khẩu tôm vẫn canh cánh nỗi lo về chính sách thuế mới tại thị trường Mỹ.

Xuất khẩu tôm được đánh giá là khởi sắc trong 2 tháng đầu năm, nhưng bên trong sự khởi sắc này cũng bắt đầu có sự phân hóa khá rõ nét. Điều này thể hiện qua một số doanh nghiệp vẫn giữ được đà tăng trưởng để duy trì vị trí trên bảng xếp hạng, nhưng đồng thời cũng có những doanh nghiệp có doanh số xuất khẩu tuột giảm khá mạnh so với cùng kỳ năm trước. Giám đốc một doanh nghiệp thủy sản ở Sóc Trăng tiết lộ: "Trước dự báo về tình trạng thiếu tôm nguyên liệu, nên một số doanh nghiệp chủ động hạn chế ký kết hợp đồng mới, nhất là những hợp đồng tôm cỡ lớn. Họ chấp nhận hụt doanh số tạm thời để chờ cơ hội tôm vào chính vụ, giá cả bình ổn trở lại mới bắt đầu tăng tốc".

Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để có thể đưa ra nhận định hay kết luận gì từ sự phân hóa trên, bởi "đường dài mới biết ngựa hay" và mỗi doanh nghiệp đều có sách lược, chiến lược riêng của mình trước sự thất thường của thị trường. Nhận định này càng được củng cố thêm khi hầu hết các doanh nghiệp đều cho rằng, dù việc tiêu thụ khá thuận lợi nhưng do giá tôm nguyên liệu tăng mạnh, nên các hợp đồng giao hàng trong 2 tháng qua nhìn chung lợi nhuận rất thấp, thậm chí là thua lỗ đối với một số đơn hàng tôm cỡ lớn.

Cung thiếu, giá cao

Liên quan đến tình hình tôm nguyên liệu, ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam (VinaCleanfood), cho biết, chuyện thiếu tôm nguyên liệu đã xuất hiện từ cuối năm ngoái và đã được dự báo sẽ còn kéo dài sang đầu năm 2025. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn gặp khó do nguồn tôm dự trữ không còn nhiều cộng thêm tình hình nuôi tôm đầu năm này không được như ý, nên giá tôm tăng rất mạnh. Ông Phục thông tin: "EHP và bệnh đốm trắng căng quá! Chưa năm nào mùa này EHP lại nhiều như năm nay, nên vụ tôm đầu tiên rất khó nuôi. Ngay cả các farm nuôi lớn của VinaCleanfood và một số doanh nghiệp khác cũng phải hạ mức kỳ vọng ở vụ nuôi đầu tiên này. Năm nay không khéo sẽ lại là một năm khốn đốn của ngành tôm".

Không chỉ ở Sóc Trăng, theo ghi nhận của người viết, hầu hết các vùng nuôi ở khu vực ĐBSCL tôm nuôi đều bị dịch bệnh chủ yếu là EHP, đốm trắng và TPD (như ở vùng nuôi Bến Tre chủ yếu bệnh đốm trắng, Bạc Liêu, Sóc Trăng bị TPD và EHP). Tuy nhiên, nhờ giá tôm tốt nên chỉ cần có thu hoạch tôm cỡ 70 con/kg là người nuôi đã có lời, còn nếu nuôi tốt, tôm về cỡ trung đến lớn thì lợi nhuận rất cao. Giá tôm 70 con hiện tại bằng loại 40 con năm trước, tức khoảng 130.000 đồng/kg, nếu tôm có chứng nhận giá trên 130.000 đồng/kg. Giá tôm tăng, theo ông Phục cơ bản là do mức cung tôm nguyên liệu thấp so với nhu cầu chế biến, xuất khẩu.

Theo các hộ nuôi tôm, đầu năm đến nay tôm thả nuôi khoảng 3-7 tuần bị phát bệnh khá phổ biến, dẫn đến sản lượng tôm thu hoạch thấp và tôm cỡ lớn không nhiều nên giá tôm thời gian qua luôn duy trì ở mức cao, đặc biệt là tôm cỡ lớn có giá tăng rất mạnh. Ngoài ra, theo ông Phục, giá tôm cao còn do các nhà nhập khẩu đã nhìn thấy sự khó khăn của nguồn cung từ cuối năm 2024 nên họ chấp nhận đẩy giá mua tôm tăng lên để có đủ nguồn hàng dự phòng khi chính sách thuế nhập khẩu mới tăng cao. "Bước sang quý II-2025, nếu tình hình nguồn cung tôm thương phẩm trong nước nhiều hơn thì khả năng giá tôm sẽ giảm dần về đúng giá trị thực của nó" - ông Phục dự đoán.

Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta - Hồ Quốc Lực cho biết thêm, giá tôm xuất khẩu tuy có cải thiện nhưng chưa nhiều do Ấn Độ và Ecuador vẫn duy trì nguồn cung tốt. Trong khi đó, giá tôm trong nước liên tục tăng mạnh, thậm chí một số cỡ tôm có giá cao hơn giá xuất khẩu. Bên cạnh đó, một số sắc thuế đã thấy rõ như thuế chống trợ cấp, còn thuế chống bán phá giá thì phía Mỹ vẫn đang xem xét chưa biết sẽ kết luận thế nào. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn rất kỳ vọng 2 mức thuế này sẽ không cao mà điều đáng lo nhất là nếu phía Mỹ áp thuế nhập khẩu mới như đã tuyên bố thì khi đó, chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra.

Liên quan đến sắc thuế mới từ Mỹ, ông Lực cho biết, trước mắt chưa thể xác định rằng xuất khẩu tôm liệu có chịu tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ hay không, bởi Tổng thống Mỹ đương nhiệm luôn tạo bất ngờ lớn, thậm chí tác động đến chuỗi cung ứng thế giới hoặc tác động đến kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, ông Lực nhìn nhận, mức thuế cao mà phía Mỹ đánh vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc cũng ít nhiều tạo thuận lợi cho tôm Việt Nam. Với nhận định trên, ông Lực dự đoán: "Tình hình xuất khẩu quý II-2025 có thể nói là rất khó đoán do còn phụ thuộc nhiều vào quyết sách thuế từ Mỹ, cũng như tình hình vụ tôm trong nước có được cải thiện theo hướng tích cực hơn hay không… Tuy nhiên, nhìn chung sẽ khó tăng trưởng so với cùng kỳ vì thiếu nguyên liệu".

Bài, ảnh: HOÀNG NHÃ