Ðể hỗ trợ giai đoạn tiếp theo của cuộc điều tra về nguồn gốc đại dịch COVID-19, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 12-8 đã lên tiếng kêu gọi Trung Quốc chia sẻ tất cả dữ liệu có liên quan và cho phép việc tiếp cận, kiểm tra lại các mẫu SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm càng sớm càng tốt.

Ảnh: Reuters

Lời kêu gọi được WHO đưa ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 4,3 triệu người trên toàn cầu trong số hơn 206 triệu người mắc bệnh. Trong thông báo, WHO đề nghị Trung Quốc cung cấp dữ liệu thô của những trường hợp mắc COVID-19 được phát hiện đầu tiên ở thành phố Vũ Hán hồi tháng 12-2019. Tổ chức của Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh thái độ hợp tác thể hiện tinh thần đoàn kết khoa học và không riêng Trung Quốc, WHO ủng hộ nghiên cứu các mẫu SARS-CoV-2 thu thập từ nhiều quốc gia để đảm bảo tiến trình điều tra nguồn gốc đại dịch nhanh chóng và hiệu quả.

Ðây không phải lần đầu tiên WHO bất mãn với việc Trung Quốc chia sẻ thông tin. Hồi tháng 1, một nhóm 25 nhà khoa học quốc tế của WHO sau thời gian bị gây khó dễ đã đến được Vũ Hán để điều tra nguồn gốc đại dịch COVID-19. Hoan nghênh sự hợp tác từ Bắc Kinh, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus (ảnh) đồng thời phàn nàn tình trạng nhóm nghiên cứu bị giám sát chặt chẽ khiến họ gặp khó trong việc tiếp cận dữ liệu thô. Sau khi đọc báo cáo điều tra giai đoạn 1, ông Tedros cho biết đánh giá từ cuộc khảo sát các phòng thí nghiệm tại Viện Virus học Vũ Hán vẫn chưa cung cấp đủ bằng chứng khoa học để loại bỏ bất kỳ giả thuyết nào.

Ðược biết hồi tháng 3, WHO trong báo cáo thực hiện cùng các nhà khoa học Trung Quốc xác định SARS-CoV-2 bắt nguồn từ động vật trước khi lây sang người, qua đó cho rằng việc virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm là “cực kỳ khó xảy ra”. Tuy nhiên, báo cáo đã vấp phải chỉ trích vì tính thiếu minh bạch và khả năng tiếp cận bị hạn chế của đoàn công tác được cử đến Vũ Hán trước đó. Chính WHO trong tuyên bố tiếp theo đã bác bỏ khẳng định của Bắc Kinh, rằng nên loại trừ khả năng COVID-19 có nguồn gốc từ phòng thí nghiệm. Cách đây vài tuần, Tổng Giám đốc WHO thừa nhận còn “quá sớm” để phủ nhận giả thuyết SARS-CoV-2 bị rò rỉ do sự cố từ Viện Virus học Vũ Hán. Khẳng định WHO có quyền truy cập vào tất cả dữ liệu, ông Tedros đề nghị Trung Quốc minh bạch hơn về những ca nhiễm COVID-19 trong giai đoạn đầu dịch bệnh bùng phát và nhấn mạnh đây là điểm mấu chốt giúp suy ra nguồn gốc đại dịch.

Ðối với đánh giá ban đầu của WHO, nhà khoa học Ðan Mạch Peter Ben Embarek đồng thời là trưởng đoàn công tác quốc tế đến Vũ Hán, bày tỏ lập luận trên nhiều khả năng bị chi phối bởi chính quyền Bắc Kinh. Trong đoạn phim tài liệu vừa được phát sóng, chuyên gia của WHO nghi ngờ những con dơi bị coi là vật chủ phát tán SARS-CoV-2 vốn không sinh sống ở Vũ Hán và những người có khả năng tiếp xúc duy nhất với chúng là nhân viên các phòng thí nghiệm ở thành phố này. Ðể tìm câu trả lời cho giả thuyết “phòng thí nghiệm”, ông Embarek nêu ra rất nhiều kịch bản như virus bị lọt ra do “sự cố” hoặc nhân viên nhiễm bệnh trong lúc thu thập mẫu bệnh phẩm từ dơi. Nhưng ông Embarek cho biết quan trọng là phải tiếp cận được toàn bộ dữ liệu và tìm hiểu liệu các cơ sở thí nghiệm có đáp ứng quy định về chuyên môn, tiêu chuẩn an toàn khoa học theo cơ chế của WHO hay không. Không riêng Trung Quốc, vị này khẳng định việc phân tích để cải thiện các giao thức an toàn trong nghiên cứu là điều tối quan trọng đối với an ninh sinh học nói chung.

MAI QUYÊN (Theo AP, AFP)